Extreem-rechts: een werkzekerheidsprogramma voor gefaalde academici

Dat Twitter een beerput is geworden is tragisch, zeker nu extreem-rechts samenzweringsgeluid wordt versterkt. Maar de nieuwe reclametweets geven wel stof tot nadenken. Zoals bijgaand boek.

Allereerst wat onderbouwing voor de beschuldiging van extreem-rechts: Obelisk Boeken is een van de grootste verkopers van boeken over samenzweringstheorieën in Nederland.

Zoals boeken van David Icke (ja, die), over Dictocratie (Forum voor Democratie-stokpaardje), “Wakker worden” en tegen windenergie.

De boeken van Coen Vermeeren vallen mooi in het rijtje. Hij gelooft in UFO’s, dat 9/11 een complot is, dat de Technische Universiteit Delft het op hem gemunt heeft (daarover later meer) en dat hier een enorm “cabal” achter zit. En natuurlijk is hij ook klimaatscepticus.

Over Vermeeren: hij promoveerde in 1995 af op vezelmetaallaminaten en doceerde een tijd aan de TU Delft. In 2002 werd hij hoofd van de Delftse Studium Generale, dat lezingen organiseert over brede onderwerpen.

In 2009 begint Vermeeren een interesse te ontwikkelen in UFO’s, en dat zie je vrijwel onmiddellijk terug in de programmering van Studium Generale. Op 18 februari 2009 spreekt bijvoorbeeld Bert Thurlings, een gelover in ancient aliens.

Een andere bezoeker bij Studium Generale is Theo Wolters, een van de denkers achter de mythe dat zestien hittegolven uit KNMI-boeken zijn geschrapt om klimaatverandering te “pushen”. Wolters is onderdeel van een netwerk aan samenzweringstheoristen op het gebied van klimaat.

Voor Vermeeren leidt dit in 2010 al tot problemen. De rector van de TU stelt dan een commissie in om toezicht op hem te houden. In 2012 wordt zijn docentschap afgenomen om te zorgen dat hij niet meer namens de TU kan spreken. Hij blijft wel hoofd van Studium Generale.

Vermeeren gaat gewoon door. In 2013 publiceert hij een boek over UFO’s, en de samenzweringslezingen gaan door: in 2015 spreekt Richard Gage van AE911truth over een 9/11-samenzwering. In 2016 publiceert Vermeeren zelf een 9/11-boek.

In 2017 valt het doek. In “onderling overleg” doet hij afstand van zijn leidersrol, nadat hij Studium Generale-lezingen heeft georganiseerd over Mayakalenders, graancirkels en astrologie.

Daarmee is het niet klaar, want dit jaar publiceert Vermeeren het boek “Tegengeluid”. Wie bekend is met Laurens Buijs weet waar hij het op gooit: hij is “gecancelled” omdat hij “het vrije woord” voorstaat en de “mainstream” dat niet kan hebben.

Voor welke kant van het politieke spectrum Vermeeren nu bewandelt: op Twitter heeft hij 12.600 volgers, waaronder Forum voor Democratie-Kamerleden Thierry Baudet en Pepijn van Houwelingen, en Willen Engel. Met zijn boekverkoop vist hij in dezelfde vijver als Engel, Buijs, en andere samenzweringstheoristen.

Praktisch bestaat er een pijplijn tussen de academie en extreem-rechts als het gaat om mensen wiens carrière is geëindigd vanwege hun denkbeelden. Dat is niets nieuws; deze ontwikkeling vindt vaker plaats waar een steeds groter extreem-rechts publiek groeit.

Johannes Stark is te zien als een evenknie van Vermeeren. Stark was een experimentele natuurkundige in Duitsland, in de eerste helft van de twintigste eeuw. Hij was een experimentalist, maar zijn carrière kwam steeds meer in de verdrukking door de opkomst van theoretische natuurkunde.

Zijn weigering om zich bezig te houden met “moderne” natuurkunde en zijn vijandigheid naar leidende theoretici als Einstein zorgde voor professionele stilstand. Hiervan legde hij de schuld bij de “Joodse” Weimar-republiek, en hij liet zich meer in met hoge nazi’s als Alfred Rosenberg.

Dit betekende voor hem de doorbraak: nadat de nazi’s in 1933 aan de macht kwamen, werd hij hoofd van het Keizerlijk Instituut voor Natuurkunde en Technologie. Daarna kreeg hij de taak om onderzoeksgeld vanuit de overheid te verdelen. Van die positie maakte hij gebruik.

Door hem kwam geld vooral beschikbaar voor experimentele, zogenaamde “Arische” natuurkunde, in plaats van “Joodse” theoretische natuurkunde. De vervolging van Joodse collega’s en het achterstellen van bijvoorbeeld Werner Heisenberg beroofde Duitsland van nuttige kennis.

Via hoge SS-er Reinhard Heydrich wist Stark ervoor te zorgen dat Wilhelm Müller hoofddocent Theoretische Natuurkunde werd in München, in plaats van Heisenberg. Müller was echter een expert in aerodynamica, geen theoreticus. Hij had wél een antisemitisch samenzweringsboekje geschreven.

Deze tendens vind je terug in een groot deel van de Duitse universiteiten. Mislukte wetenschappers zagen een Joodse samenzwering, sloten zich aan bij de nazi’s, en nadat die aan de macht kwamen, gebruikten ze hun invloed om de academische macht naar hun eigen hand te zetten.

Wie leest over wetenschappelijke nazi-denkbeelden, moet zich dit goed realiseren: het waren vaak niet de denkbeelden van alle nazi’s, maar van de wetenschappers die juist vanwege hun denkbeelden uit de academie waren geweerd.

Dus in conclusie: wie wil weten hoe de Nederlandse universiteiten eruit zouden zien bij een fascistische machtsovername, hoeft alleen maar te denken aan rector Coen Vermeeren, hoofddocent gender Laurens Buijs en decaan van de rechtenfaculteit Raïsa Blommestijn.

PS Je zou een hele video-essay-carrière kunnen bouwen op het uitzoeken van het extreem-rechtse samenzweringsnetwerk.

Bo Salomons

(Dit artikel verscheen eerder als draadje op Twitter.)