Extreem-rechtse Turkse verkiezingsbijeenkomst in Vlaardingen bedreigd door concurrerende extreem-rechtse stromingen

De NOS berichtte zondag dat een Turkse verkiezingsbijeenkomst in Vlaardingen was afgelast na bedreigingen. Doelwit daarvan was de eigenaar van het restaurant waar de bijeenkomst zou plaatsvinden. Aan het woord zou komen Ayşe Sucu van de relatief nieuwe İyi Parti (Goede Partij). De bijeenkomst was georganiseerd door de Turkse Raad in Nederland en stichting Avrasya. Later werd bekend dat de bijeenkomst alsnog was verplaatst naar een Haagse locatie van Avrasya. Het vermoeden rees al snel dat de bedreigingen kwamen uit de hoek van de AKP van de Turkse president Recep Erdoğan. Die partij verklaarde echter meteen ten stelligste niets met eventuele bedreigingen te maken te hebben.

De Turkse Raad in Nederland, een “seculiere organisatie”, zou ook bedreigingen hebben ontvangen. Voorzitter Sefa Yürükel bevestigde dat de bedreigingen afkomstig waren van aanhangers van de fundamentalistische AKP en van de Grijze Wolven-partij MHP. Die partijen vormen in Turkije een coalitie.

Het is mijns inziens logisch dat de bedreigingen serieus werden genomen, gezien het gewelddadige karakter van de aanhang van beide partijen. Recentelijk werden in de Turkse hoofdstad Ankara nog aanhangers van de Saadet Partisi (Gelukzaligheidspartij), de voormalige partij van Erdoğan, door knokploegen van Grijze Wolven in elkaar geslagen en met ernstige verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

Sociaal-democratie

Wat mij persoonlijk nieuwsgierig maakte, was meer welke organisatie er achter de Vlaardingse bijeenkomst zat. De İyi Parti van oprichter Meral Akşener heeft zich nog niet zo lang geleden afgesplitst van de MHP en heeft, zover ik weet, nog geen afdelingen weten op te richten in Nederland of elders in Europa. Akşener was lange tijd actief bij de MHP, maar nadat ze van de grote leider Devlet Bahçeli geen enkele kans kreeg om via democratische weg macht in de partij te veroveren, heeft ze zich met een aantal andere partijleden afgesplitst en een eigen partij opgericht. Dat ging trouwens niet zonder slag of stoot.

Akşener was in de jaren negentig minister van Binnenlandse Zaken in het kabinet van Tansu Çiller en als zodanig verantwoordelijk voor de vuile oorlog in Koerdistan. Ook was ze in het begin, voor korte tijd, betrokken bij de oprichting van Erdoğans AKP. En nu maakt ze, dankzij de steun van de sociaal-democratische CHP die haar een aantal parlementsleden uitleende, kans om met haar nieuwe partij in het parlement te komen.

Sucu, de spreekster van zondag in Den Haag, is een voormalige journalist van Sözcü, een aan de CHP gelieerde krant. Dat ze een plaats heeft weten te veroveren binnen Akşeners İyi Partij klinkt misschien raar: een sociaal-democraat bij een extreem-rechtse partij? Maar wie bekend is met de politieke verhoudingen in Turkije zal dat niet verbazen.

Nationalisten

Terug naar de organisatoren van de Vlaardingse bijeenkomst. De stichting Avrasya “bevordert” naar eigen zeggen “de emancipatie, integratie en participatie” van Nederlands-Turkse vrouwen, maar het is veelzeggend dat voorzitster Fatma Aktas trots een nationalistisch portret van zichzelf verspreidt met een Grijze Wolf erop. De Turkse Raad in Nederland wordt in de berichtgeving “seculier” genoemd. Maar dat betekent niet dat ze minder rechts en conservatief zijn dan de AKP en de MHP. Het gaat om aanhangers van het extreem-rechtse kemalisme, die ook wel “ulusalcılar” (“de nationalisten”) worden genoemd.

In een verklaring zei Yürükel, de voorzitter van de raad, dat hij eerder actief was voor de organisatie van Doğu Perinçek. Die kenmerkt zich door een paranoïde Turks chauvinisme, haat tegen organisaties van minderheden, ontkenning van de Armeense genocide, behoud van het kapitalisme, staatsverering, oorlogshitserij en militair fetisjisme. Deze extreme rechtervleugel van het kemalisme is in zekere zin even racistisch en nationalistisch als de Grijze Wolven van de MHP. Feitelijk zijn ze gevaarlijker omdat ze zich voor weten te doen als links. Deze ulusalcılar, ultra-nationalisten, vinden het geen enkel probleem om samen te werken met die Grijze Wolven, terwijl ze zowel binnen als buiten de sociaal-democratische CHP actief zijn. Het gaat om de meest nationalistische en extreem-rechtse vleugel van de CHP.

Het gezicht van deze extreem-rechtse coalitie is momenteel de Vatan Partisi (Vaderland Partij) van Perinçek. Daarin vinden allerlei rechtsen hun onderdak, van voormalige Grijze Wolven tot ex-generaals. Ze hebben ook een jongerenvleugel genaamd Türkiye Gençlik Birliği, waarvan leden meededen aan de Gezi-opstand, ook in Nederland. Leden van deze bewegingen zien we ook elders terug, bijvoorbeeld in de vereniging Atatürkçü Düşünce Derneği (vereniging van Atatürks ideeën, dat wil zeggen: de nationalistische kemalistische ideologie). De vroegere voorzitter van die Atatürkçü Düşünce Derneği, Mustafa Cingöz, is momenteel actief bij de Turkse Raad in Nederland die de Vlaardingse bijeenkomst organiseerde.

Genocides

Het doel van deze brede coalitie is simpel: overal, ook buiten Turkije, het extreem-rechtse kemalistische nationalisme verdedigen. Opkomen voor het Turkse staatsbelang tegen alle vijanden, zoals de Armeniërs, de Koerden en natuurlijk het westerse en vooral Amerikaanse imperialisme. Er circuleren in die kringen heel wat ‘wetenschappelijke’ complottheorieën over imperialisme en zionisme om die vijandsbeelden te rechtvaardigen.

Zoals alle nationalistische Turken ontkent Yürükel de Armeense en andere genocides die de Ottomaanse en Turkse staat hebben laten plegen. Hij verzet zich met hand en tand, onder meer juridisch, tegen het erkennen daarvan. Als bekende genocide-ontkenner spreekt hij op bijeenkomsten om de belangen van de Turkse staat in deze te verdedigen. Zijn voormalige leider, Perinçek, werd een paar jaar terug in Zwitserland aangeklaagd wegens racisme nadat hij de Armeense genocide ontkende. Het Europese Hof van de Mensenrechten erkende zijn recht op vrije meningsuiting. Dat werd in Turkije gevierd als een overwinning. Verzwegen werd daar dat het hof ook had aangegeven de genocide wel degelijk als een historisch feit te beschouwen.

Wie het huidige politieke landschap in Turkije en in Nederland goed tot zich laat doordringen, zal zich realiseren dat bij een eventueel verlies van de AKP straks bij de verkiezingen het racisme en nationalisme niet automatisch zullen verdwijnen. Daarvoor zitten die te diep in de poriën van de Turkse samenleving en politiek. We hebben te maken met dagelijks en institutioneel racisme. Er zal een langdurige linkse anti-racistische strijd nodig zijn om zowel hier in Nederland als in Turkije voorgoed af te rekenen met het racisme dat wordt gevoed door het extreem-rechtse kemalistische nationalisme.

Erdal Eren Adali