Flexhuurder Jelena: “Zonder urgentie krijg ik geen vaste woning en zonder zo’n woning kan ik niet aan mijn herstel werken”

Gisteravond spraken flexhuurder Jelena en BPW-lid Nick in tijdens een vergadering van de Haagse gemeenteraadscommissie Ruimte. Jelena is in actie gekomen tegen dreigende dakloosheid en tegen de stopzetting van haar bijstandsuitkering. Als activist van de Bond Precaire Woonvormen (BPW) steunt Nick haar daarbij.

Na haar praatje bleken veel raadsleden begrip te hebben voor de moeilijke leefsituatie van Jelena. Maar de verantwoordelijke wethouders deden het af met de opmerking: “Er is al contact met consultants van de gemeente, dus daar gaan we mee door om een oplossing te zoeken”. De wethouders wilden geen persoonlijke afspraak met Jelena en de BPW maken om een menswaardige oplossing zo snel mogelijk dichterbij te brengen. Ze hielden de boot dus af, wat betekent dat de woon- en financiële onzekerheid van Jelena blijft voortduren. Maar ook haar strijd en die van haar bondgenoten voor goede woonruimte en voldoende inkomen gaat door.

Harry Westerink

Hieronder de tekst van de praatjes die Jelena en Nick bij de gemeenteraadscommissie hielden.

Jelena

Mijn naam is Jelena. Ik kom u vertellen over iets dat met mij is gebeurd, en wat voor mij heel belangrijk is. De gemeente Den Haag heeft daar een grote rol in gespeeld.

In 2013 meldde mijn werkgever mij ziek, en daarna werd ik doorverwezen naar PSyQ. Daar diagnosticeerde men een posttraumatische stressstoornis. Maar ik kon niet volledig behandeld worden totdat mijn woonsituatie verbeterd zou zijn. Om de behandeling goed te laten verlopen, is het nodig dat ik een stabiele leefsituatie heb. Dat is wat mijn arts zegt en schrijft. Dus er is een medische noodzaak voor veiligheid, en daarmee voor een urgentieverklaring.

Die urgentieverklaring kreeg ik niet. Ik probeerde verschillende keren een urgentie te regelen via een formulier via de gemeente. Maar ik kon niet verder gaan dan een vraag over mijn woonsituatie. Dat komt omdat ik een kamer huur. Daarom kwam ik niet in aanmerking voor urgentie. Daardoor heb ik nooit de kans gehad om de brieven van PsyQ te uploaden. Intussen zat ik de hele tijd op een bepaald adres in Den Haag, waar ik de onderhuurder van een kamer was.

Sinds omstreeks april 2018 heb ik iedere week bij Woonnet Haaglanden netjes gereageerd op aangeboden huurwoningen, vaak ook twee, drie keer per week. Daarvoor stond ik soms wel en soms niet ingeschreven. Als ik ingeschreven stond, reageerde ik altijd. Ik denk dat het in april 2023 was dat er vijf mensen van de gemeente voor een huisbezoek bij mij thuis langskwamen. De reden daarvan was dat de huisbaas in april 2022 drie slachtoffers van de oorlog in Oekraïne in huis had genomen. Zo woonden wij al een jaar met vijf mensen in een driekamerwoning. Mijn huisbaas is de hoofdhuurder.

Ik ben daarna uitgenodigd door de gemeente voor een gesprek op 23 mei 2023. Ik heb toen eerlijk gezegd dat ik aan het Oekraïense echtpaar van zeventig jaar een paar keer had aangeboden om in mijn bed te gaan slapen als ik ’s nachts wakker was van mijn nachtmerries en niet meer kon slapen. Zij waren wel blij met mijn aanbod, want in de woonkamer op de bank slapen vonden ze niet lekker. Daardoor besloot de gemeente dat ik geen hoofdhuurder was van de kamer die ik als onderhuurder, sinds 2012, bijna voortdurend heb gehuurd. En hebben ze gelijk mijn uitkering stopgezet.

Dat heeft me, zonder inkomen, in de situatie gebracht dat mijn huisbaas mij het huis wilde gaan uitzetten, omdat ik mijn huur al drie maanden niet kon betalen door de stopzetting van de uitkering. Daarnaast heeft de hele situatie chaos in het huis veroorzaakt. Mijn huisbaas wilde mij eerst per 25 augustus het huis uit hebben. Maar na bemiddeling van de gemeente heb ik een maand extra gekregen. De sfeer is slecht en onhoudbaar. En dus leef ik binnenkort op straat. Zonder woonzekerheid van een vaste woning kan ik niet aan mijn herstel werken. Zonder urgentie kom ik nooit aan een vaste woning met woonzekerheid en zonder een vaste woning kan ik niet aan mijn herstel werken.

Graag wil ik u mijn persoonlijke situatie duidelijk maken. Als vrouw van 47 jaar met een zeer slechte gezondheid kan ik mij niet voorstellen dat ik binnen enkele weken, door de schuld van derden, mijn verdere leven in de open lucht moet doorbrengen. Een urgentieverklaring zou voor mij levensreddend kunnen zijn.

Nick

Ik sta hier vanavond niet voor mezelf, maar voor de tientallen mensen die wij als Bond Precaire Woonvormen de afgelopen jaren hebben bijgestaan in hun strijd voor woonzekerheid, en die nu nog steeds tijdelijk of onzeker wonen, dakloos zijn, of dakloos dreigen te worden. Vanavond speciaal voor Jelena. Ze heeft geen veilig thuis, en de kamer waar zij nu slaapt, dreigt ze binnen nu en enkele weken definitief te verliezen, omdat de gemeente haar beschuldigde van fraude, opgezadeld heeft met een boete van 20.000 euro en al haar inkomen stopzette sinds juli dit jaar.

Ondertussen heeft ze door handelen van de gemeente al drie maanden geen huur kunnen betalen en heeft de huisbaas haar huur opgezegd. En zelfs dan, als je door de gemeente tot fraudeur en dakloze wordt getorpedeerd, houdt het heilig verklaarde ‘maatwerk’ vooral in dat er hard gezocht wordt naar manieren om maar geen verantwoordelijkheid te hoeven nemen voor de situatie. Je wordt met een pleister voor het bloeden weer teruggezet in de precaire situatie die in eerste instantie alle ellende veroorzaakte en dan is het wachten totdat het weer gebeurt. Is dat nou maatwerk?

Ter voorbereiding van deze inspraakgelegenheid las ik de brief van wethouder Balster, genaamd “Menselijke maat centraal bij uitvoering regels urgenties en woonproblematiek”. Daar staan zulke mooie woorden in dat ik mezelf afvraag waarom ik hier eigenlijk nog sta. In de brief wordt er gesproken over “maatwerk voor bewoners die klem komen te zitten in het systeem”, dat het handelen van de gemeente moet uitgaan van het perspectief en de hulpvraag van deze bewoners, en dat deze hulp wet- en regelgeving overstijgend moet worden vormgegeven. Toch staat hier een mevrouw achter mij die dakloos wordt, maar niet het aanvraagformulier voor een urgentie kan verzenden via de website omdat ze geen zelfstandige woning achterlaat, en dat is een van de voorwaarden. Als wij als vrijwilligersorganisatie vervolgens het grove onrecht waar Jelena mee te maken heeft aankaarten, wordt er weliswaar een crisisteam ingeschakeld, maar die komen vervolgens met de boodschap dat als mevrouw geen urgentie kan aanvragen via het formulier, ze daar dus waarschijnlijk gewoon geen recht op heeft. Of ze wel eens nagedacht heeft over een anti-kraak woning. Is dat het beleid wat de wethouder voor ogen heeft, als hij het heeft over wet- en regelgeving overstijgend maatwerk?

Dan is er nog het nieuwe beleidskader rondom dakloosheid, niet zo treffend genoemd “Den Haag geeft thuis”, want in de praktijk valt dat nogal tegen, kan ik u vertellen. We lezen nog meer mooie woorden over bijvoorbeeld de “Wonen eerst”-aanpak. En die “Wonen eerst”-aanpak is precies wat Jelena nodig heeft, al elf jaar lang. Zo wordt er de komende vier jaar elk jaar dertig miljoen vrijgemaakt voor een aantal belangrijke thema’s: voor iedereen een passende plek, voor iedereen financiële bestaanszekerheid en voor iedereen passende ondersteuning. Wederom vraag ik me af waarom ik hier nog sta, en alweer voor de derde keer dit jaar in actie moet komen voor iemand die vermalen wordt door het systeem en dakloos dreigt te worden. Want niet alleen is Jelena in deze situatie terecht gekomen door handelen dat haaks staat op deze ambities, ook nadat dit onrecht door ons wordt aangekaart, komt er weinig van deze ambities terecht. Tot nu toe weinig tot geen reactie van de betrokken wethouders op het verzoek om met ons in gesprek te gaan over de situatie, zodat het in de toekomst voorkomen kan worden, en die passende plek, financiële bestaanszekerheid en passende ondersteuning voor Jelena laat ook al een aantal weken, zo niet jaren, op zich wachten.

Als er niet meer ruimte komt voor écht maatwerk in het urgentiebeleid, waarin duurzame oplossingen worden geboden en er gewerkt kan worden aan bestaanszekerheid, herstel en een toekomst, dan zullen mensen zoals Jelena zich blijven melden bij de uitpuilende daklozenopvang. De “Wonen eerst”-aanpak is nog niet veel meer dan een paar mooie brieven en wat geschuif met miljoenen. Maar politiek bedrijven op lokaal niveau zou meer moeten zijn dan mooie brieven en schuiven met geld. Ga in gesprek met inwoners die aan de bel trekken en neem hun woorden serieus, als het beleid waar jij verantwoordelijk voor bent averechts werkt. Wees bereid oplossingen te bieden die inderdaad wet- en regelgeving overstijgen, en waar de menselijke maat écht centraal staat. Want de harde realiteit op dit moment is dat de “Wonen eerst”-aanpak nog ver weg is, en in plaats daarvan alleenstaande vrouwen met zware psychische klachten, een misbruikverleden en PTSS het park worden ingestuurd met een slaapzakje.