Flextensie, de nieuwe ‘vrijwillige’ vorm van dwangarbeid

Flexkandidaten.
Flexkandidaten.

Vorige week plaatsten we in onze rubriek “Nieuws elders” een bericht over politici in Hoorn die vraagtekens zetten bij “flextensie”, een concept waarbij bazen die tijdelijk personeel nodig hebben uitkeringsgerechtigden kunnen inhuren tegen een vast uurtarief van 11,75 euro. Die baanlozen gaan dan aan de slag zonder loon of arbeidsrechten. Kortom: dwangarbeid.

Het concept is heel simpel. Flextensie werkt op basis van inhuur. Een baas kan ons, bijstandsgerechtigden, inhuren voor veelal tijdelijk werk. Zonder enige verplichting, behalve het betalen van een overeengekomen uurtarief aan het bedrijf “Flextensie”. Dat uurtarief, gebaseerd op het minimumuurloon plus werkgeverslasten, varieert van 11,75 tot 12 euro per uur maar kan ook lager uitvallen, al naargelang de productiviteit van de werkende baanloze.

Wij, de dwangarbeiders, ‘verdienen’ anderhalf tot twee euro per uur, en dat wordt ons uitbetaald door Flextensie. Het bedrijf steekt ongeveer een derde van het inhuurtarief in de eigen zak en wat er overblijft gaat naar de gemeentekas als besparing op de uitkeringslasten. Met andere woorden: wij worden geacht te werken zonder loon, arbeidsrechten, CAO of baangarantie om zo onze uitkering te bekostigen.

Het verhuren en uitbuiten wordt met de bekende uitgekauwde drogredenen aan ons versleten: “De bijstandsgerechtigde doet werkervaring op, maakt meer kans op een baan, is onder de mensen en moet toch iets met zijn tijd”. Het weigeren van dwangarbeid via Flextensie wordt, voor zover we weten, nog niet bestraft met sancties. We mogen onszelf dus op ‘vrijwillige’ basis laten uitbuiten!

Koppelbazen

Hoorn is niet de enige gemeente die via deze “sociale onderneming” met haar concept flextensie een “baanlozenbestand” aan de dwangarbeid zet. Ook Delfzijl doet het. Ja, dat is die gemeente van het “fit voor werk”-schandaal waarbij baanlozen in de supermarkt verplicht moesten winkelen en dan alles weer terug moesten leggen. En ook Appingedam en Loppersum, Drechterland, Enkhuizen, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec, Albrandswaard, Almere, Borsele, Goes, Kapelle, Noord-Beveland en Reimerswaal, Ooststellingwerf, Utrecht (“Flextensie maakt ook flexibel werken lonend!”),Purmerend, en Zaanstad voeren onze precarisering verder op via flextensie.

Volgens de website van Flextensie zijn er ook samenwerkingsverbanden met Alphen aan den Rijn, Barendrecht, Beemster, Edam-Volendam, Emmen, Groningen, Houten, IJsselstein, Kaag en Braassem, Landsmeer, Leidschendam-Voorburg, Leeuwarden, Lopik, Nieuwegein, Nieuwkoop, Oostzaan, Ridderkerk, Vianen, Voorschoten-Wassenaar, Waterland en Zeevang en met het bedrijf IBN Arbeidsintegratie.

De meeste bazen lopen niet echt te koop met hun gebruik van flextensie. Zo zou het grote schoonmaakbedrijf Asito zich volgens de website Locus verheugen op de samenwerking met Flextensie, maar is dat op de eigen website nergens terug te vinden. Ook bij navraag laat men daarover verder niets los.

Isoleren en onderdrukken

In het huidige neo-liberale kapitalisme worden we allemaal als solitaire individuen bezien. Als baanlozen worden we behandeld als economische entiteiten en beoordeeld op ons arbeids- en loonvermogen. Er wordt gekeken hoe productief we in potentie zouden kunnen zijn ten dienste van het kapitaal, en welk zetje we nodig hebben om te erkennen dat we onze baanloze status aan onszelf te danken hebben. Om onszelf te gaan zien als niets anders dan een economisch nuttige of onnuttige arbeidskracht. Om onszelf ‘vrijwillig’ voor de karretjes van ambtenaren, reïntegratiebedrijven en andere bazen te laten spannen.

Het ‘vrijwillige’ karakter van flextensie is welbewust. Het werkt individualisering verder in de hand en isoleert ons van potentiële bondgenoten. We worden dagelijks blootgesteld aan de terreur van sociale diensten, stigmatiserende media en politiek. We worden bang gemaakt en bang gehouden. Er kan in die context bezien geen sprake zijn van een werkelijk vrijwillige deelname aan de rechteloze uitbuitplaatsen van Flextensie. Bazen en organisaties die flextensie-overeenkomsten aangaan, mogen dan schermen met begrippen als “sociaal investeren”, maar feitelijk doen ze snoeihard mee aan het disciplineren en verarmen van baanlozen.

Vanuit de campagnes van de FNV en de SP tegen “werken zonder loon” en “verdringing” wordt er geen tegengas gegeven aan deze constructies, die ruim binnen de Participatiewet vallen. Feitelijk doet men met het concept flextensie precies waarvoor die wet bedoeld is: de ongelijkwaardige machtsverhoudingen op de arbeidsmarkt versterken. Alles wordt uit de kast gehaald om onze bestaansonzekerheid in stand te houden, te vergroten en te exploiteren. Staat en kapitaal kunnen immers niet zonder onze arbeidsreserves.

Werkweigering

Willen we deze structurele uitbuiting en onderdrukking stoppen, dan kunnen we dat samen doen. Weiger te werken voor de flextensie-uitbuiters. Solliciteer niet op flextensie-vacatures. Schrijf je ook niet in bij de organisatie Flextensie. Waarschuw elkaar voor Flextensie en informeer anderen.

Ken jij bedrijven of organisaties die samenwerken met Flextensie? Ken jij mensen die via Flextensie werken of hebben gewerkt? Ken je mensen die wel degelijk zijn bedreigd met sancties of een maatregel kregen opgelegd omdat ze de Flextensie-uitmelking hebben geweigerd? Deel die kennis en praktijkervaringen (eventueel anoniem) en mail ons: dwangarbeid@doorbraak.eu.

Puk Pent en Bart de Baan