De Peueraar 11/12, juli/augustus 1991

Auteur: De Invalshoek

Wij vinden dat de Europese eenwording, en dan met name de negatieve kanten ervan, in de media onderbelicht of zelfs weggedrukt worden. De massamedia noemen de eenwording in een adem met meer welvaart voor alle Europeanen, meer banen, een effectievere aanpak van de milieuproblematiek, technologische vooruitgang, economische groei, en ga zo maar door.

De Europese eenwording zou zonder de bemoeienis van het bedrijfsleven - om precies te zijn, de grote West Europese multinationals - nooit in zo'n stroomversnelling zijn geraakt als nu het geval is. Het gaat er deze machtsblokken natuurlijk niet om het welzijn van de mensen te verhogen, maar om meer winst te maken. Mensen zijn voor hen slechts cijfers, economische rekeneenheden, die je aanneemt of ontslaat, die overbodig kunnen zijn, waarmee te manipuleren valt. Wij zijn dan ook van mening dat er van de Europese eenwording voor ons, de inwoners van dat Nieuwe Europa, net zo min als voor de rest van de wereld iets goeds te verwachten is. Met deze artikelen willen we uit de doeken doen wat de achtergronden en de gevolgen van de eenwording zijn, om daarmee zoveel mogelijk mensen te informeren en aan te zetten tot verzet. Want verzet blijft ons inziens mogelijk.

In 1492 "ontdekte" Columbus Amerika, hetgeen het startschot was voor 5 eeuwen systematische uitbuiting van de landen van de zogenaamde Derde Wereld. Dat de Westerse welvaart slechts tot stand kon komen door een dergelijke uitbuitingsverhouding, lijkt uit ons collectieve geheugen verbannen te zijn. En ook vandaag de dag nog betaald de Derde Wereld letterlijk het Westerse consumptiecircus. Deze wanverhouding wordt gerechtvaardigd met racistische argumenten. Een uitspraak als die van Van den Broek, dat "de zwarten in Zuid-Afrika nog niet rijp zijn voor democratie" past ook in dit kader. In dit kader bezien is het dan ook niet meer dan vanzelfsprekend dat in 1992 de vijfhonderdste verjaardag van de ontdekking gevierd gaat worden door de westerse staten en multinationals.

Ditzelfde 1992 is door de staatspropaganda de afgelopen jaren afgeschilderd als het jaar van de Europese eenwording. Natuurlijk is die eenwording een proces van jaren, maar ons wordt voorgespiegeld dat het dan allemaal gaat gebeuren. De hemel op aarde wordt binnengehaald. Ik zal nu kort 5 gebieden noemen waarop de grootste veranderingen gaan plaatsvinden, maar dat betekent natuurlijk niet dat andere maatschappelijke terreinen er van gevrijwaard blijven.

Ten eerste zal economisch gezien het paradijs op aarde uitbreken en ons allen van nog meer welvaart gaan voorzien. Dat hebben we blijkbaar hard nodig.

De realiteit is echter anders. De eenwording is zoals gezegd een geslaagde poging van de West-Europese multinationals. Zij zijn verenigd in de lobbyclub "De Europese Ronde Tafel" onder leiding van Wisse Dekker, de oud-topman van Philips. Zij willen een grote interne markt creëren. Deze markt is nodig om te kunnen concurreren met de twee andere grote economische machtsblokken, Japan en de VS.

En daarnaast omdat de kosten van de research voor nieuwe technologieën door kleine binnenlandse markten niet meer op te brengen zijn. De ontwikkeling van allerlei nieuwe technologieën zoals de biotechnologie, de computerisering en de automatisering maakt het makkelijker om steeds flexibeler te produceren, om zodoende beter aan de snel veranderende vraag te kunnen voldoen. Het zijn deze nieuwe technologieën die de multinationals gaan inzetten om de winst te verhogen. Dit wordt door economen de herstructurering van de economie genoemd, die is ingezet na de economische crisis van de jaren 70.

Ten tweede zullen de steden weer gaan bruisen en daartoe worden allerlei projecten met allure bedacht die moeten zorgen dat de grote steden niet tot provinciestadjes gedegradeerd worden.

In feite gaat het om steden die nu op Europees niveau tegen elkaar uitgespeeld gaan worden door de grote bedrijven. Wie biedt de beste mogelijkheden voor een vestiging van een kantoor? Welke stad heeft de laagste belasting, het mooiste "Science park", de goedkoopste spiegelkantoorkolossen, en niet geheel onbelangrijk: welke stad heeft de meest exclusieve culturele voorzieningen voor de yuppen die de top van het bedrijfsleven bevolken. De grond wordt duurder en Europa 92 betekent dan ook voor de oorspronkelijke bewoners dat ze de binnensteden moeten gaan verlaten voor de Big Business, met haar opgefokte winkelcentra, luxe appartementen en kantoorgebouwen.

De derde belofte aan de mensen is het weg vallen van de interne grenzen. Diplomas worden overal erkend en onze elektrische apparatuur werkt in heel Europa doordat de technische eisen overal gelijk zullen worden. Bovendien betekent geen aparte landen meer geen Europese oorlogen meer. Kortom, leve het internationalisme!

De achterkant van dit juichverhaal is minder verheffend. Neem nu het vluchtelingenbeleid. Fort Europa zal door onneembare muren omgeven zijn om de arme niet-Europeanen te kunnen weren. Het is onze welvaart, en daar blijven ze vanaf, is de gedachte erachter. De 5 eeuwen kolonialisme gemakshalve vergetend. Het is dan ook beter te spreken van een nieuw Europees nationalisme dan van internationalisme.

Nu de controle aan de binnnengrenzen komt te vervallen zal de controle elders, op straat bijvoorbeeld, toenemen. Denk hierbij aan de pasjeswet. Natuurlijk zal de witte zich netjes gedragende burger van deze toenemende controle weinig merken in het begin. Het zullen veeleer de vluchtelingen, buitenlanders, de zwarte Europeanen en anderzins opvallende mensen zijn die in eerste instantie in aanmerking komen voor controle.

Razzia's tegen illegalen zijn nu al aan de orde van de dag. Ze worden gebruikt om de druk op de ketel te houden. De vluchtelingen en illegalen vormen een onderklasse die machteloos, rechteloos en vogelvrij is. Daarmee zijn zij de ideale werknemers van de sweatshops.

Overheid en bedrijfsleven werken nauw samen om verzet van deze mensen tegen de uitbuiting te voorkomen. Het komt voor dat de eigenaren van de sweathops hun illegale werknemers op de dag van betaling aangeven. De illegalen worden het land uitgezet en de eigenaar behoud het geld.

Voor de arbeiders betekent dat meer uitzendwerk, oproeparbeid, thuiswerk en deeltijdarbeid, en natuurlijk de daarbij behorende lage lonen en slechte werkomstandigheden. Dit valt allemaal onder de noemer flexibilisering van de arbeid.

Aan de ene kant ontstaan er mede door fusies enorme concentraties van grote bedrijven met vaste banen en hoge lonen. Aan de andere kant wordt de productie verspreid over een groot aantal kleine bedrijfjes die toeleveren aan de grote. Niet direct, maar via vele schakels: de tussenhandel. Dit heet de uitbestedingsketen. De grote bedrijven sluiten contracten met de toeleveringsbedrijfjes als het hen uitkomt, en tegen waanzinnig lage prijzen. De concurrentie tussen deze kleine bedrijfjes is moordend, en enige zekerheid is voor hen niet weggelegd. Het zijn vanzelfsprekend weer de groepen met de minste macht, de vrouwen en zwarten, die je in deze kleine bedrijfjes, de sweatshops terug vindt.

Overigens ligt hier nog een voordeel voor de ondernemers. Individueel en in kleine bedrijfjes werkende mensen kunnen zich moeilijker organiseren en worden daardoor steeds machtelozer. Een vuist maken is trouwens vrijwel onmogelijk als je dan weer werkt en dan weer werkeloos bent.

Dit proces hangt samen met de individualisering van de maatschappij. Dit laat ook haar sporen na binnen links, dat niet meer bij machte is gezamenlijk strijd te leveren tegen bijvoorbeeld de verlaging van de uitkeringen. De overheid is bezig de uitkeringen terug te brengen tot een Europees gemiddelde. De beloofde economische groei komt slechts ten goede aan de elite in de grote bedrijven, en zal betaald worden door de grote groep ongeorganiseerde arbeiders hier en in de Derde Wereld.

Ten vierde de emancipatie. Vrouwen mogen de arbeidsmarkt op, en er worden creches opgezet, want we mogen de werkende vrouwen de zegeningen van het moederschap niet ontzeggen. Ook is er een 1990-maatregel en worden meisjes gestimuleerd exact te kiezen.

Dat klinkt allemaal erg mooi. Het gaat er de overheid en het bedrijfsleven echter meer om de mensen zo efficiënt mogelijk te benutten. Bij een krappe arbeidsmarkt worden vrouwen de bedrijven in gelokt met feministische leuzen. Tegelijk moet ons witte ras voor het uitsterven behoed worden en promoot de overheid het moederschap. Uiteindelijk komt het erop neer dat de economisch meest rendabele mensen beloond worden. Het ideaal is de hard werkende man en de hem verzorgende vrouw, die zich bovendien gereed houdt voor kleine klusjes op de arbeidsmarkt.

Homo's passen natuurlijk niet in dit ideaalbeeld. De invoering van de anti-homo wetten Clause 25 en 28 in Groot-Brittannië kan dan ook gezien worden als een voorproefje voor de rest van Europa. En denk ook aan de veelvuldigen pogingen om met behulp van moderne technologieën vast te stellen of het nog ongeboren kind een normaal economisch bruikbare mens zal zijn of een geldverslindend zorgenkindje. De mens naar wens. Heel slim verhult de bevolkingspolitiek zich in een emancipatorisch jasje.

Tenslotte de zelfstandige Europese militaire macht. Europa wordt onafhankelijker van de VS en organiseert nu via de WEU een eigen Europese snel inzetbare interventiemacht. Zodat ook wij onze internationale verantwoordelijkheid kunnen gaan nemen en net als nu in de Golf onwillige Derde Wereld-dictators kunnen aanpakken.

In werkelijkheid is het natuurlijk de door de Europese eenwording aangescherpte uitbuitingsverhouding tussen Noord en Zuid die een militaire waarborg behoeft. Het lijkt erop dat de Sovjet-Unie en Oost-Europa eventuele Derde Wereld-landen die zich gaan verzetten tegen deze uitbuiting, niet meer zullen bijstaan in hun strijd tegen het kapitalisme. Het Noorden sluit de rijen en het Zuiden kan geen kant meer op. Om deze vernieuwde verhouding vast te leggen sluit Europa opnieuw een zogenaamd Lomé-verdrag met een grote groep Derde Wereld-landen. Dit verdrag garandeert Europa een vaste toevoer van grondstoffen tegen belachelijk lage prijzen.

Deze 5 punten illustreren het feit dat de multinationals en de hun ten dienste staande overheden steeds machtiger worden. De druk op de bevolking zal toenemen en daarmee de armoede hier en in de Derde Wereld.

Dit gecompliceerde verhaal verdient natuurlijk toelichting. De Invalshoek deed daartoe een poging in de vorm van thema-avonden. De afgelopen maanden hebben onderwerpen als "de confectie-industrie", "de Japannisering van de economie" en "de confectie-industrie in India" de revue gepasseerd. In deze thema-avonden werd de herstructurering van de economie bekeken aan de hand van het concrete voorbeeld van de confectie-industrie.

Daarnaast is er ook een thema-avond geweest over de bevolkingspolitiek die ten grondslag ligt aan de steeds grotere druk op de mensen hier en in de Derde Wereld, met name op het gebied van de voortplanting.

Ook andere onderwerpen zoals "Legitimatieplicht" en "Uitzendwerk" kwamen in thema-avonden aan bod. Dit abstracte verhaal valt ook makkelijk terug te voeren tot politiek op regionaal niveau.

Terug