De Peueraar 29, januari 1993
Auteur: Eric Krebbers
Op vrijdagavond 18 december vond er bij de abortuskliniek aan het Kort Rapenburg een nachtwake tegen abortus plaats. Een tiental, zogenaamde 'pro-life' actievoerders (meest jonge vrouwen) stonden vanaf 6 uur met fakkels voor de kliniek. Een stuk verderop werd gezamelijk gebeden. Er was ook een inderhaast geplande pro-choise-tegenactie, een actie voor de vrije keuze van vrouwen als ze ongewenst zwanger zijn. Zo'n 25 mensen deden hieraan mee. Er werden pamfletten uitgedeeld en er ontstonden fikse discussies. Een verslag.
Schreeuw om Leven ('pro-life')
De nachtwake werd georganiseerd door de stichting Schreeuw om Leven. Dat is een 'van de clubjes die de ex-directeur van de Evangelische Omroep L.P. Dorenbos heeft opgericht om de "verloedering van Nederland" aan te pakken. In de meest recente nieuwsbrief van de stichting (november 1991) zegt hij dat zijn volgelingen "als wachters op de muur moeten gaan staan om te waken en te waarschuwen, want de vijand probeert ons land door abortus, euthanasie en verloedering steeds meer in de greep te krijgen. Er woedt een grimmige oorlog om het Leven. Wij roepen u op in deze geestelijke strijd in de volle wapenrusting de Leidsman en Voleinder van ons geloof, Jesus, de Messias te volgen."
Dorenbos en zijn clubjes hebben nauwelijks contacten met andere anti-abortusgroepen, enerzijds omdat Dorenbos dat niet wil (dan zou hij invloed verliezen), anderzijds omdat de starheid en de op geld belustheid van Dorenbos bij een aantal andere groepen slecht valt. Van de Nederlandse anti-abortusgroepen is Schreeuw om Leven een van de meest fanatieke en radicale. Begin 1989 kondigden ze aan "hardere acties tegen abortusklinieken" te gaan ondernemen. De stichting ontkomt daar volgens Dorenbos niet aan omdat "het doden van medemensen met medeweten van de politie en Justitie doorgaat. Als de overheid doden toelaat zijn wij dan niet geroepen ons daar met alle macht tegen te verzetten?" (Nederlands Dagblad, 12 januari 1989)
Kort na deze uitspraken werden in Nederland voor het eerst, naar Amerikaans voorbeeld, abortusklinieken bezet of geblokkeerd en werden vernielingen aangericht. Er werd daarbij driftig op de aanwezige vrouwen ingepraat. Een van deze acties vond plaats in Leiden op 9 november 1989.
Over deze acties 'werd in de Schreeuw om Leven-krant lovend geschreven: "Reeds meer dan 397 vrouwen hebben zo afgezien van abortus en wie weet hoevelen er zijn die door de rescues thuis al van gedachten veranderd zijn." (oktober 1989)
De acties worden echter niet door de Schreeuw om Leven zelf georganiseerd, maar door mensen van de "rescue-beweging", die uit Amerika is overgewaaid en daar veel 'succes' heeft geoogst. Yvonne Kramer, een centrale vrouw bij Rescue Nederland kreeg bij haar acties hulp van de 30 mens sterke "rescue-groep" die al biddend door Europa treint om dit soort acties te voeren. Hun hoofdkwartier is in Schotland gevestigd.
De acties van Schreeuw om Leven zelf verlopen meestal tamelijk rustig. De bekendste zijn de jaarlijkse nachtwakes bij abortusklinieken. Die zijn steeds op 18 december, de datum dat de huidige abortuswet door het parlement werd goedgekeurd. Dit jaar werd er naast de wake ook nog een petitie aan de regering aangeboden door een groep die van Heemstede via Leiden naar Den Haag liep. Er werd door de 10 'pro-life'-vrouwen in Leiden een klein foldertje uitgedeeld met daarop de foto van een foetus van 18 weken en een verhaaltje over de ontwikkelingen van die foetus in de baarmoeder. Op speciaal verzoek waren bloedige foto's van abortussen verkrijgbaar.
De pro-choise-tegenactie
Ook de 25 mensen van de tegenactie waren voorzien van materiaal. Zij deelden voorbijgangers een pamflet uit waarvan we de tekst hier helemaal afdrukken. De kop luidde: "Abortus is een recht, abortus blijft een recht!". En het ging verder met: "Wij staan hier om te protesteren tegen de landelijke anti-abortusactie van stichting Schreeuw om Leven. Deze stichting is een religieuze anti-abortusgroep. Zij zullen op 18 december 1992 van 18:00 tot 6:00 een nachtwake houden bij de abortusklinieken in Nederland. Wij vinden dat abortus het recht van vrouwen is om te kunnen kiezen voor het beëindigen van een ongewenste zwangerschap. Het is het recht van vrouwen om zeggenschap te hebben over hun eigen lichaam.
Op allerlei manieren hebben vrouwen door de eeuwen heen geprobeerd de middelen te vinden om over hun lichaam te beschikken. De eerste primitieve voorbehoedsmiddelen en de vroeger gevaarlijke abortus zijn hier voorbeelden van. De dagen van de engeltjesmaaksters, de illegale abortus, de breinaalden, de zeepsopspuiten en de daarmee gepaard gaande vreselijke angsten en soms onvruchtbaarheid en dood zijn nu gelukkig voorbij.
Sinds 1980 is abortus in Nederland niet meer strafbaar, mits de arts zich houdt aan de hierover bepaalde wetgeving. In plaats van het terugdraaien van dit recht, zouden alle vrouwen over de hele wereld het recht moeten krijgen over hun eigen leven te beschikken. En indien zij ongewenst zwanger zijn, zouden zij verantwoorde medische hulp en begeleiding moeten krijgen bij het beëindigen van de zwangerschap. In Nederland is abortus voor bijna iedereen mogelijk, in een redelijk prettige omgeving en tegen een redelijk betaalbare prijs. Als je in het ziekenfonds zit kost het niets. Helaas is deze regeling geen oplossing voor illegaal in Nederland verblijvende vrouwen. Aangezien zij niet in het ziekenfonds mogen zitten.
Geboorteregeling is een zaak waarbij fouten en vergissingen gemaakt kunnen worden. Door menselijke vergissingen kunnen ongewenste zwangerschappen ontstaan. Daarom is abortus een noodzaak. Ongewenst zwanger raken is iets wat alle vrouwen kan overkomen. Daarom is het recht op abortus iets wat ons allemaal aangaat. Ook als we het nog niet nodig hebben gehad. De beslissing tot een abortus zal voor veel vrouwen een moeilijke zijn. Deze beslissing moet sowieso gerespecteerd worden. Er zijn geen slechte of goede argumenten om tot een abortus over te gaan. Niemand kan voor een ander beslissen wat de reden moet zijn om geen kind te willen, of veel kinderen. We wensen kinderen toe dat zij geboren worden met ouders die hen bewust willen. Geen betutteling van overheidswege. Geen oplegging van religieuze of ethische moraal. De vrouw beslist zelf!" Tot zover de tekst van de tegenfolder.
De discussies op straat
Zoals gezegd werd er veel gediscussieerd tussen de voor en tegenstanders van een vrije keuze voor vrouwen. Op zich vind ik het leuk dat de politiek zo op straat kan liggen. Het fenomeen van de straatdiscussie is helaas al een flinke tijd uit de mode. Maar de gesprekken van deze avond hadden, vrees ik, totaal geen nut. De meningen lagen aan beide zijden muurvast. Een lichtpuntje was dat de pro-choise-mensen de 'pro-life'- mensen duidelijk maakten dat de uitvoering van hun ideeën op erg veel weerstand zal stuiten. Het zal de 'pro-life'-beweging niet makkelijk lukken om net als in de VS de hoeveelheid legale abortussen te doen afnemen. Daar is tussen 1977 en 1988 het aantal klinieken dat nog een abortus wil uitvoeren met ruim de helft afgenomen. Het terroriseren van de artsen die ze uitvoeren speelt daarbij een grote rol. Zelfs thuis worden ze niet door de fundamentalistische 'pro-life'-beweging met rust gelaten. Enkele artsen die wel willen doorgaan vliegen van de ene stad naar de andere om de vraag te kunnen bijbenen. (Bron: Marilyn French, Oorlog tegen vrouwen)
Ik heb een half uurtje meegeluisterd met de discussies en het viel mij op dat de volgelingen van Dorenbos elke discussie, die begon over het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen, binnen dertig seconden wisten te brengen op een gesprek over moord. Met hun geoefende discussie-technieken trachtten ze de pro-choise-mensen te verleiden tot de erkenning dat zelfs een een-cellig wezentje al mens mag heten en recht op leven heeft. Waarna zij er dan aan toevoegden dat God zegt dat je dat leven niet uit dat "veilige plekje" in de baarmoeder mag halen.
De situatie van de vrouw blijft bij zo'n discussie volledig buiten beschouwing. Ze wordt dan teruggebracht tot broedmachine en de discussie concentreert zich op het feit of leven bewust moet zijn, hersengolven moet hebben, enzovoorts. Slechts eenmaal gingen de 'pro-life'-actievoerders in op de realiteit van de vrouw van vandaag.
Een van hen maakte duidelijk dat ze vond dat mannen niet te vertrouwen zijn, dat ze mannenmacht afkeurde. Volgens haar dwingen mannen vrouwen vaak tot een abortus omdat ze geen verantwoordelijkheid voor kinderen willen dragen. Ze stellen vrouwen voor de keuze: of een abortus, of je kind alleen opvoeden. Dat laatste wil de vrouw niet, meende ze. De keuze voor abortus is dan vaak de enige uitweg, maar dan wel een die tegen de natuur van de vrouw in gaat. Niet dat vrouwen van nature kinderen willen, zo verzekerde ze ons, maar als ze eenmaal bevrucht zijn dan komt het instinct naar voren dat het kind wil behouden. Abortus is dus volgens haar niet natuurlijk (alsof dat een argument zou zijn). Dat leidt ze af uit het feit dat volgens haar alle vrouwen problemen hebben met abortus. Haar oplossing voor dit dilemma ligt er in dat mannen zichzelf zouden moeten gaan veranderen en hun verantwoordelijkheden zouden moeten gaan nemen. En abortus moet worden afgeschaft. Vrouwen hebben daar dan geen reden meer toe. Het leek er op neer te komen dat vrouwen vrij hun leven mogen inrichten totdat ze (ongewenst) zwanger worden. Vanaf dat moment is hun natuurlijke plek in het gezin.
'Pro-life'? Pro-state!
Het viel mij in het bovenstaande verhaal op dat er door de vrouw vooral gedacht wordt aan het wegnemen van de keuze van de vrouw. Haar politiek is er op gericht de vrouw te dwingen door de klinieken te sluiten. Mannen worden vrij gelaten zelf te besluiten eens te gaan veranderen.
De Amerikaanse feministische schrijfster Marilyn French maakte in haar eerder genoemde boek duidelijk dat de ideeën van fundamentalistische christenen zoals deze vrijwel volledig overeenkomen met die van extreem-rechts. Ze laat zien dat het opkomende facisme in de VS sterk samenhangt met de enorme macht van de fundamentalistische christelijke sekten. Precies die sekten die een groot voorbeeld vormen voor Dorenbos en consorten.
Over de situatie in Amerika zegt de schrijfster verder: "Ogenschijnlijk keert de katholieke kerk zich tegen abortus omdat het moord is als de foetus een levend wezen is. Noch de katholieke kerk, noch de protestantse fundamentalisten of hun bondgenoten in de campagne om abortus tot misdaad te maken, hebben echter ooit veel scrupules getoond als het om moord ging. De geestelijken vergezellen de soldaten in de oorlog en zegenen veldslagen. Geen enkele kerk keert zich tegen de doodstraf."
En ook dit: "Abortus heeft altijd bestaan, of het nu legaal was of niet, omdat het nodig is. Net als kindermoord, was abortus legaal zolang de mannen erover beslisten. Degenen die zich ertegen keren, kunnen abortus tot misdaad maken, maar niet uitroeien. Ze kunnen er hoogstens een illegale praktijk van maken, die moeilijker bereikbaar is voor vrouwen en waar gegarandeerd meer vrouwen door sterven. Als de campagne 'voor het leven' slaagt zullen nog veel meer vrouwen sterven aan illegale abortus, en zullen nog meer vrouwen kinderen krijgen die zij niet willen of niet kunnen onderhouden. Wij moeten de drijfveren van een campagne die op dergelijke doelen is gericht in twijfel trekken. Het werkelijke oogmerk van de campagne om abortus tot een misdaad te maken is het vastleggen van de uitgangspunten dat vrouwenlichamen aan de staat toebehoren en dat vrouwen verantwoordelijk zijn voor de seksualiteit." Meer controle over vrouwen is een traditioneel uitgangspunt van extreem-rechts. Het feminisme is hen altijd al een doorn in het oog geweest.