Lokaal Kabaal 10, november 1995
Auteur: Nadia Nagelkerke
In de Tweede Kamer wordt binnenkort de Koppelingswet besproken. De nieuwe wet behandelt het koppelen van computers, bijvoorbeeld die van de Sociale Dienst met die van de belasting. Zo wordt het leven van 'illegalen' in Nederland extra moeilijk gemaakt. Zij worden onder meer uitgesloten van alle ziektekostenverzekeringen. Waar kunnen zieke illegalen in Leiden nog terecht?
De Fabel van de Illegaal is in december 1992 ontstaan om tegenwicht te bieden tegen de fabeltjes die over illegalen worden verteld, bijvoorbeeld dat illegalen profiteurs zijn. Ook geeft De Fabel directe ondersteuning aan illegalen. Petra Schultz van De Fabel: "Illegalen kunnen bij ons terecht, bijvoorbeeld als ze een huisarts nodig hebben. Wij kunnen doorverwijzen naar het project Gezondheidszorg Illegalen in Leiden (GIL). Onder andere huisartsen en apothekers werken in dit project. In bijna alle medische beroepsgroepen zitten mensen waar we een beroep op kunnen doen. Doordat de zorg verspreid is, wordt de druk op mensen die eraan meewerken minder." Schultz vindt het belangrijk om de bestaande gezondheidszorg open te breken: "Zo worden veel mensen genoodzaakt over de positie van illegalen na te denken."
Humanitaire plicht
Kea Fogelberg is een van de huisartsen die meewerkt aan het GIL. Gemiddeld komt er één illegaal per week naar haar praktijk. Fogelberg: "Er zijn op dit moment geen patiënten die iets ernstigs hebben. We hebben een patiënt gehad die geopereerd en bestraald moest worden. Daar zijn weken van onderhandeling aan voorafgegaan. De ziekenhuiskosten zijn uiteindelijk betaald door de Sociale Dienst."
Door de Koppelingswet kan men straks geen beroep meer doen op de Sociale Dienst. Fogelberg: "Dat vind ik heel zorgelijk. Als iemand in Nederland is, dan vind ik dat we om humanitaire redenen de plicht hebben om onze eigen mogelijkheden aan te bieden."
Voor het gebrek aan medicijnen is een oplossing gevonden. Fogelberg: "We hebben in Leiden twee apothekers die bemiddelen bij het verkrijgen van betaalbare medicijnen. We vragen ook niet gebruikte medicijnen terug. Daar komen we al een heel eind mee. Er worden ontzettend veel medicijnen weggegooid. Dat is dood en doodzonde. Verpakte medicijnen zijn uitstekend te gebruiken."
De zorg samen opvangen
Verloskundige Joke van der Ven verleent ook haar medewerking aan het GIL: "Wij hebben af en toe te maken met illegalen die begeleiding nodig hebben bij een zwangerschap. In augustus hebben we een patiënte gekregen wiens zwangerschap uitliep. Ze was al ruim 42 weken. Bij het Rijnland Ziekenhuis had men geen zin om het bed uit te komen voor mensen waar niet voor betaald wordt. Toen hebben we het AZL gebeld. Men zei daar: "Het is een zorg die we met elkaar moeten opvangen. Dan nemen wij deze patiënt voor onze rekening.""
Ziekenhuis
Het AZL geeft liever geen commentaar op dit verhaal. Het Diaconessenhuis wel. Daar werkt dokter Tasseron op de afdeling gynaecologie. Hij heeft wel eens een illegale vrouw in een acute noodsituatie geholpen. Dat vindt hij vanzelfsprekend. Tasseron: "Als je de hulp van ondersteunende afdelingen in het ziekenhuis nodig hebt, dan heb je een groter probleem. Dan komt de illegaal in het administratieve systeem terecht. De directie zou mij kunnen verbieden daaraan mee te werken. Het ziekenhuis is vast niet enthousiast als ik patiënten lever die niet kunnen betalen."
De directeur bedrijfsvoering van het Diaconessenhuis is de heer Leijten. Hoe denkt hij over de medische hulp aan illegalen? "Iemand die echt hulp nodig heeft, en die hier ook al binnen is, zullen we niet wegsturen." En de mensen die binnen willen komen? "Dat zal harder worden. Hoe, daar kan ik geen antwoord op geven, dat kan ik me moeilijk voorstellen."
Dit artikel is een bewerking van het VPRO-radioprogramma Michelangelo, uitgezonden op 13 oktober 1995.