Lokaal Kabaal 21, februari 1997
Auteur: Eric Krebbers
Bezoekgroep voor Alphense illegalenbajes
In Alphen aan den Rijn is onlangs een bezoekgroep opgericht voor de geïllegaliseerden in gevangenis De Geniepoort. De groep moet in Alphen een breed draagvlak krijgen. Een van de initiatiefnemers is De Fabel. In december organiseerde De Fabel al een bijeenkomst en een actie tegen de illegalenbajes. Dat zorgde voor enige ophef in de Alphense media, waarna extreem-rechts en een enkele journalist voor de gevangenisdirectie in de bres sprongen.
De bijeenkomst trok 40 geïnteresseerden. De sprekers vertelden over de wantoestanden in de illegalenbajessen en het verzet van de gedetineerden daartegen. Men vond het sowieso onrechtvaardig om vluchtelingen op te sluiten. Besloten werd tot de oprichting van een bezoekgroep die de verhalen van de vluchtelingen naar buiten zal brengen. De vluchtelingen kunnen dat immers zelf niet en de enkele gevangenismedewerker die wel zou willen, durft niet. Maar wat als de directie een geheimhoudingsverklaring voor zou leggen aan de bezoekers, die ze moeten tekenen voor ze worden toegelaten? Majoor Muller van het Leger des Heils: "Als alles okee is in De Geniepoort, dan is zo'n verklaring zinloos. Als het wel verlangt wordt, zal ik niet tekenen." Verder zal de bezoekgroep de gevangenen ondersteunen, maar vanwege het strenge regime zal dat waarschijnlijk beperkt blijven tot morele steun.
Pottenkijkers
Gevangen vluchtelingen mogen alleen bezocht worden als ze zelf iemand uitnodigen. De meeste geïllegaliseerden weten echter niet van het bestaan van de bezoekgroep en kunnen hen dan ook niet uitnodigen. Een simpel verzoek van De Fabel om een informatiefolder met telefoonnummer in de gevangenisbibliotheek te mogen leggen, werd door de directie afgewezen. Zelfs als De Fabel beschikt over de naam van een gevangene, dan nog weigert de directie te bevestigen of die daadwerkelijk in De Geniepoort opgesloten zit. "Uit privacy-overwegingen", zo beweert men, "stuur maar een brief. Als je antwoord krijgt en door hem uitgenodigd wordt, weet je vanzelf dat hij bij ons zit."
Toch krijgt De Fabel zo nu en dan de naam van een gevangene door. Bijvoorbeeld via zijn vrienden die op het Fabel-spreekuur langskomen. Of via collega-bezoekgroepen uit andere steden, die melden dat een gevangene naar Alphen wordt overgeplaatst. Of een gedetineerde belt De Fabel naar aanleiding van de actie bij De Geniepoort waarbij het telefoonnummer van De Fabel in 7 talen omgeroepen werd.
Om bezoek te krijgen moeten geïllegaliseerden een formulier invullen met de geboortedata van de bezoekers. Hoe dat werkt wordt hen door het personeel niet altijd even goed uitgelegd, waardoor bezoek soms voor niets komt. Die moeten zich bij de gevangenispoort legitimeren en mogen niet eens pen en papier mee naar binnen nemen.
Media
Kortom, het is niet eenvoudig om in De Geniepoort een gevangene te bezoeken. Des te opvallender dat het Alphense Witte Weekblad op de dag van de actie plots een interview afdrukt met een gevangene die vertelt dat "in De Geniepoort alles keurig geregeld is". Voor een gunstig gezinde journalist maakt de directie kennelijk graag een uitzondering en levert op aanvraag een netjes uitgezochte "positieve" vluchteling.
Gevangenisdirecteur Van Manen ontkende in een andere krant dat de vluchtelingen opstandig zijn. Cynisch zegt hij: "Het is bij ons heel rustig. Natuurlijk zien mensen erg op tegen terugplaatsing naar hun eigen land. Maar de kans dat dat niet gebeurt, is 50 procent. De mensen hebben wel degelijk een perspectief." Dat "perspectief" is dumping in een apartheidsmaatschappij waar geïllegaliseerden via de Koppelingswet van alles uitgesloten worden. Voor hen wil De Fabel in Alphen net als in Leiden een ondersteuningsnetwerk opbouwen.
Van Manen verder over het werken voor 1 gulden per uur in De Geniepoort: "Men werkt op vrijwillige basis en dan kun je nooit van uitzuiging spreken." Weigert een geïllegaliseerde te werken, dan zit hij 23 uur per dag op de cel zonder tv of andere voorzieningen. Maar, zo zegt Van Manen, dat is landelijk beleid: "Ik ben alleen verantwoordelijk voor de uitvoering van het beleid". In werkelijkheid heeft hij op het ministerie meegewerkt aan het ontwikkelen van de zo beruchte Alphense "werkzame detentie" en het "sobere regime".
Skinheads
Ook de actie bij De Geniepoort werd bezocht door 40 mensen. Behalve een trommelband waren er toespraken en strijdbare muziek voor de gevangenen uit hun landen van herkomst. Verder werden er leuzen op de gevangenismuur gekrijt. Helaas waren er ook 7 extreem-rechtse jongeren met een fascistische vlag op komen draven. Zij bleken voorstander van De Geniepoort en riepen onder meer "eigen volk eerst." Deze "echte Hollanders" waren vanwege de kou na een kwartiertje al weer vertrokken. Ook op de bijeenkomst waren 6 nazi-skinheads afgekomen. Toen ze het woord niet kregen, dropen de kids af.