Lokaal Kabaal 23, mei 1997
Auteur: Eric Krebbers
Majoor Albert Muller van het Leger des Heils gaat regelmatig op bezoek in de Alphense illegalengevangenis De Geniepoort. "Ik zie er veel leed en verdriet. Het opsluiten van onveroordeelden beschadigt mensen. Niet alleen de vreemdelingen", aldus de majoor, "maar ook de bewakers." De ervaringen van een kritische bezoeker.
Muller was een van de forumleden op de discussiebijeenkomst over De Geniepoort in december vorig jaar. De bijeenkomst was georganiseerd door De Fabel van de illegaal. In november was hij al door gevangenisdominee Middelkoop gevraagd of het Leger des Heils kerstpakketten aan de illegalen wilde komen geven. Muller: "Daarna ben ik vaker op bezoek gegaan. Ik kreeg via het Leger des Heils een reclasseringspasje, waardoor ik zelf mijn bezoekuren mocht vaststellen. Maar net als andere bezoekers moet ik wel eerst de naam van een gedetineerde kennen voor ik hem mag bezoeken." De directie geeft nooit namen van gedetineerden aan mensen van buiten de gevangenis. Ook niet aan Muller.
Angst
Muller ontmoet in De Geniepoort veel gespannen en onzekere illegalen. "Vaak is het eerste dat ze me vragen: hoe kan dit toch allemaal in een democratie. Ze weten meestal niet wat hen boven het hoofd hangt. Hun advocaten kunnen zelden iets voor hen doen." Velen krijgen nooit bezoek. Illegale familie en vrienden zijn bang ter plekke opgepakt te worden. Muller onderhoudt daarom soms het contact met de familie.
Veel van de gevangenen komen uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Ze klagen bij Muller vaak over hun gezondheid en voelen zich door de gevangenisarts niet serieus genomen. "Ze krijgen gewoon een pilletje, en dat is alles. Veel klachten worden veroorzaakt door te weinig beweging en door voedsel dat ze niet gewend zijn. Dat geeft problemen met de stoelgang, waaronder bloed in de ontlasting."
Rigide
"Alle post wordt open gemaakt. Ook mijn post." Muller is het er niet mee eens. "En de invoer van spullen is vrijwel onmogelijk. Het is mij bijvoorbeeld nog nooit gelukt kleding naar binnen te krijgen, toch een specialiteit van het Leger des Heils. Een van de illegalen die ik bezocht droeg een broek met een enorme scheur. Het was zijn enige broek. Die scheur zette me al aan het denken over de manier waarop hij binnen was gebracht. Ik heb wekenlang geprobeerd hem een nieuwe broek geven, maar dat is door de strenge regels niet gelukt. Je moet een invoerbriefje invullen en dan een dag later op een vastgesteld tijdstip je spullen afleveren. Kom je 5 minuten te laat, dan heb je pech. Een andere keer bleken ze het invoerbriefje plotseling kwijt te zijn."
"Ook heb ik meegemaakt dat ik bij een bezoek mijn bijbel niet mee naar binnen mocht nemen. Ik deed het toch en toen hielden de bewakers me halverwege tegen. Ik dreigde met een rel. Uiteindelijk werd besloten dat ze mijn bijbel eerst grondig wilden onderzoeken. Toen mocht ik doorlopen. Een heel gedoe, en dat terwijl ze me allang kenden. Ik was nota bene in uniform!"
Protest
Muller vraagt de illegalen wel eens of ze hun ervaringen in de gevangenis willen opschrijven. Maar tot nu toe durft niemand dat, uit angst voor moeilijkheden. Een vorm van protest die wel voorkomt is de werkstaking. De illegalen in De Geniepoort moeten werken voor een hongerloontje. "Soms weigeren ze nog langer te werken", aldus Muller, "maar dan verdienen ze niets meer en wordt hun tv afgenomen: de enige afleiding die ze nog hebben."
"Ieder mens heeft recht op een eigen plek", zegt Muller. Centraal in zijn denken staat het bijbelse begrip gerechtigheid. Het opsluiten van onschuldigen vindt hij onrechtvaardig. "Veel Nederlanders kunnen nauwelijks geloven dat hier zoiets gebeurt. En als ze dan de feiten onder ogen hebben gezien, dan denken ze soms nog: de overheid zal er wel een goede reden voor hebben. We leven immers in een vrij land. Maar dat is dus niet zo." Muller zegt zich met alle mogelijkheden die hij heeft te willen verzetten. Burgerlijke ongehoorzaamheid hij daarbij niet uit. "Maar er in het openbaar over spreken is ook heel hard nodig."
Rechtvaardigheid
In De Geniepoort heerst een zeer streng regime. De Centrale Raad voor de Strafrechttoepassing, een adviesorgaan van Justitie, achtte het niet verantwoord mensen langer dan 2 maanden aan dat regime bloot te stellen. Muller kent echter verhalen van illegalen die 9 maanden aaneengesloten in De Geniepoort hebben gezeten. "Opsluiting beschadigt mensen. Bij onveroordeelde illegalen is dat nog erger. Die verliezen ook hun gevoel voor rechtvaardigheid. Net als de cipiers trouwens. Het bewaken van onschuldige mensen gaat toch aan je vreten."