De Fabel van de illegaal 35, juli/augustus 1999
Auteur: de spreekuurgroep van De Fabel van de illegaal
Uit de illegaliteit
Martha en Abenet
In 1991 kwam in Ethiopië Zenawi aan de macht, een lid van het Tigrese volk. Martha was toen typiste, zowel in het Engels als in het Amhara, een van de talen in Ethiopië. Dat jaar begonnen haar problemen. Haar man werd dood geschoten. Hij was actief lid van de Ethiopian Workers Party van de voorgaande machthebber, Mengistu. In verband met zijn politieke activiteiten werd Martha's huis doorzocht en werd ook zij beschoten en mishandeld. Haar hand en haar been werden gebroken. Ze werd onder huisarrest geplaatst. Toch ging ze in het geheim voor de AAPO werken, een organisatie van de Amhaarse volk. Ze zorgde voor eten voor Amhaarse vluchtelingen, bracht informatie over van de ene naar de andere plaats, zamelde geld in en maakte folders gereed. Toen de politie haar wilde arresteren, vluchtte ze naar een andere provincie. Een oom hielp haar om via smokkelaars naar Nederland te komen.
Hier vroeg ze in juli 1993 asiel aan. Vluchtelingen in de asielprocedure kregen toen nog woningen toegewezen. Martha kreeg er een in Den Haag. Alles leek goed te gaan. Ze vond de Nederlanders aardig en begrijpend. Pas 14 maanden na haar aankomst in Nederland werd ze door Justitie verhoord over haar redenen om te vluchten. Daar was een Tigrese tolk bij aanwezig. Die vertaalde volgens Martha haar verhaal slechts ten dele. Hij was het niet eens met wat ze vertelde over het Ethiopische regime. Haar advocaat en VluchtelingenWerk namen haar ook niet serieus en weigerden haar te helpen om het verslag van het verhoor te verbeteren.
In 1996 werd Martha afgewezen. In april 1998 beviel ze van een dochter, Abenet. De vader was een Ethiopiër die legaal in Nederland verblijft. Hij weigerde om Abenet te erkennen als zijn dochter. Martha en Abenet bleven alleen en illegaal.
's Morgens vroeg op 7 januari 1999 werden Martha en Abenet door 12 agenten uit hun woning gezet. Ook hun spullen werden op straat gezet. Inmiddels woont Martha op een kamer van De Fabel van de illegaal. "Ik heb het gevoel dat ik Abenet nergens tegen kan beschermen", zegt Martha. "Er wordt gesproken over de rechten van kinderen, maar waar zijn die dan? Door onze moeilijke situatie is Abenet vaak ziek. Ze kan niet goed staan of lopen. Ik ben voor een probleem gevlucht, maar nu heb ik weer nieuwe."
De Fabel heeft Martha geholpen om opnieuw in de asielprocedure te gaan. Dat heeft haar echter geen rechten opgeleverd, zoals bijvoorbeeld op een uitkering. Martha heeft alleen de plicht om eenmaal per 2 weken naar Rijsbergen te gaan om te stempelen. Samen met Abenet moet ze een hele reis maken met de trein en de bus, en dan nog 5 kilometer lopen.
Martha en Abenet behoorden begin juni tot de 89 deelneemsters aan een weekend voor vrouwelijke vluchtelingen, dat georganiseerd was door de organisatie Vrouwen Tegen Uitzetting, waaraan ook De Fabel deelneemt. Uit de verhalen van veel andere vrouwen bleek dat Justitie hun vluchtmotieven zelden serieus neemt. De vrouwen kregen te horen dat niet zij een probleem hebben, maar hun man. Alsof de vrouwen daar dan geen last van zouden hebben. En als vrouwen zelf wel politiek actief waren, werd gezegd dat hun activiteiten niet zozeer politiek waren, maar meer verzorgend. Van Martha werd bijvoorbeeld gezegd ze te weinig over de AAPO kon vertellen. Dat komt voor een belangrijk deel door de rol die vrouwen binnen politieke organisaties toegewezen krijgen. Zij kunnen eenvoudigweg niet veel over de organisatie vertellen omdat ze nooit een leidende rol hebben. Vrouwen vertelden ook dat ze zich bij het Justitie-verhoor niet veilig genoeg voelden om hun hele verhaal te vertellen, inclusief bijvoorbeeld seksueel misbruik.
Veel vrouwen voelen zich ook in de Nederlandse asielcentra niet veilig. Bijvoorbeeld omdat ze dezelfde wc en douches moeten gebruiken als de alleenstaande mannen. Die gluren regelmatig naar de vrouwen en hun dochters. Op de bijeenkomst werd geopperd dat er een apart vrouwenasielzoekerscentrum moest komen. Of dat alleenstaande mannen bij elkaar zouden worden geplaatst.
De Fabel en de Amsterdamse zusterorganisatie ASKV organiseerden tijdens het weekend een workshop "uitgeprocedeerden". Daar vertelde Martha over haar leven als illegale vluchtelinge. Later, tijdens een forum met vrouwen van de PvdA, E-quality en het Humanistisch Overleg Mensenrechten barstte Martha in huilen uit en vertelde ze in het openbaar over haar moeilijke situatie. Martha: "Ik ben blij dat ik op de bijeenkomst ben geweest en zoveel vrouwen uit verschillende landen heb ontmoet. Maar mijn situatie is anders. De meeste andere vrouwen woonden nog in een asielzoekerscentrum. Anderen waren ook illegaal, maar hadden weer geen kind. Het gaf me wel hoop dat ze me probeerden te helpen. Met een aantal vrouwen zal ik zeker contact houden."
Tijdens het weekend werd voorgesteld om als actie met de afgewezen vrouwen en vrouwen uit de centra naar de Tweede Kamer te gaan en daar enkele dagen te blijven. Zo willen de vrouwen zichtbaar worden. Hun problemen mogen niet langer worden genegeerd.