De Fabel van de illegaal 35, juli/augustus 1999
Auteur: Eric Krebbers en Merijn Schoenmaker
De Fabel van de illegaal heeft sinds eind 1997 een actieve rol gespeeld in de Nederlandse campagnes tegen het Multilateraal Akkoord over Investeringen (MAI) en de Wereldhandelsorganisatie (WTO), en draaide het landelijk secretariaat van de actiegroep "MAI niet gezien!". De grote interesse van extreem-rechts zat De Fabel al langere tijd niet lekker. Intensieve discussies leidden tot de conclusie dat die betrokkenheid niet toevallig is, maar eerder structureel.
Gaandeweg werd ook duidelijk dat in veel van de internationale campagnestructuren progressieve organisaties samenwerken met nationalistische en nieuw-rechtse organisaties. Een voorbeeld daarvan is het International Forum on Globalisation (IFG) dat medio 1997 het initiatief nam tot de internationale anti-MAI campagne. In het IFG zijn tientallen activisten en onderzoekers actief, en werken progressieve organisaties als het Third World Network en Public Citizen samen met de nationalistisch georiënteerde Council of Canadians en de uiterst conservatieve International Society for Ecology and Culture.
Nieuw-rechtse miljonair
Prominent lid en geldschieter van het IFG is bovendien de miljonair Edward Goldsmith. Deze eigenaar en hoofdredacteur van het blad The Ecologist onderhoudt nauwe contacten met nieuw-rechtse think tanks in Engeland, Frankrijk en België. Het heel Europa omspannende nieuw-rechtse samenwerkingsverband Synergies Européennes heeft Goldsmiths gedachtegoed zelfs tot leidraad gekozen voor het denken over onder meer ecologie en globalisering. Goldsmith pleit voor een "herstel van de natuurlijke sociale orde" en de scheiding van "verschillende etnische groepen". De miljonair wilde onlangs in Frankrijk nog meedoen aan de Europese verkiezingen via de extreem-rechtse partij Mouvement Écologiste Indépendant.
Tegelijkertijd is Goldsmith via het IFG, de James Goldsmith Memorial Foundation en The Ecologist betrokken bij vele campagnes tegen onder meer het MAI, de WTO, globalisering en genetische manipulatie. Vrijwel alle organisaties die internationaal een voortrekkersrol spelen in die campagnes, blijken door hem te worden gefinancierd of nauw met hem samen te werken. In 1997 stapte de voltallige redactie van The Ecologist op vanwege Goldsmiths contacten met extreem-rechts. Hun motieven zijn alom bekend bij de medewerkers van de andere organisaties, maar tot op heden heeft niemand het voorbeeld van de redactie opgevolgd. Een discussie blijft uit.
Secundaire problemen?
Het heeft zover kunnen komen doordat bij de internationale campagnes een anti-patriarchale en anti-racistische stellingname ontbrak. Racisme en seksisme worden als secundaire problemen beschouwd. Dat is voor De Fabel onaanvaardbaar. In september 1998 organiseerde "MAI niet gezien!" daarom het seminar "Globalisering van de armoede". In de workshops en de bijbehorende reader werd veel aandacht besteed aan internationale bevolkingspolitiek, gedwongen sterilisatieprogramma's, illegalisering van vluchtelingen en migranten, en aan de positie van vrouwen in vrijhandelszones.
De Fabel zocht ook contact met Peoples' Global Action against "Free" Trade and the World Trade Organisation (PGA), een samenwerkingsverband van diverse radicale bewegingen uit het zuiden. In een uitgebreide kritisch-solidaire reactie op het PGA-oprichtingsmanifest pleitte De Fabel voor de integratie van anti-kapitalistische, anti-patriarchale en anti-racistische analyses in de campagnes tegen vrijhandel. Bijna een jaar later moet De Fabel concluderen dat dat nauwelijks gelukt is. Het probleem lijkt 'm vooral te zitten in de keuze van de speerpunt van de campagnes: de vrijhandel. Het ideologisch afsplitsen en apart bekritiseren van het buitenlands of internationaal kapitaal is eenvoudigweg niet links in te vullen.
Draagvlak vergroten
De Fabel wil niet meedoen aan een campagne die door gebrek aan linkse positiebepaling bijdraagt aan de acceptatie en het draagvlak voor nieuw-rechts, en heeft daarom besloten om te stoppen met de anti-MAI campagne. De komende maanden wil De Fabel verder onderzoeken hoever de organisatorische en ideologische invloeden van nieuw-rechts zich uitstrekken bij de campagnes tegen de vrijhandel. Het is de bedoeling daarover een reeks artikelen te publiceren en internationaal een discussie van de grond te krijgen. Zo'n discussie zou een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van duidelijkere linkse analyses en campagnes rond het thema internationale solidariteit.