De Fabel van de illegaal 36, september/oktober 1999
Auteur: Harry Westerink
Niet alleen linkse organisaties als De Fabel van de illegaal pleiten voor open grenzen. Ook sommige wetenschappers zeggen ernaar te streven. Laat arbeidsmigranten maar komen en het in Europa zelf uitzoeken, aldus hun aanbeveling, die is bedoeld om vernieuwingen in het kapitalisme door te kunnen voeren. Wie met migranten solidair wil zijn, zou nadrukkelijk stelling moeten nemen tegen dit soort beleidsvoorstellen.
Jeroen Doomernik is een van de wetenschappers die pleit voor het opheffen van migratiebeperkingen. Hij is onderzoeker aan het Instituut voor Migratie en Etnische Studies (IMES) van de Universiteit van Amsterdam. Doomernik erkent het "recht op migratie" en het "recht op blijven", maar holt die rechten tegelijk volledig uit. Hij onderscheidt twee categorieën migranten. Mensen die "zijn gemarteld of anderszins zijn getraumatiseerd", de zogeheten politieke vluchtelingen, "moeten aannemelijk kunnen maken dat zij, vanwege hun ervaringen, niet direct de arbeidsmarkt op kunnen". Zij mogen vragen om "opvang en verzorging". De economische vluchtelingen daarentegen krijgen in het voorstel van Doomernik pas aanspraak op de verzorgingsstaat, wanneer ze daaraan "in voldoende mate" hebben bijgedragen. "Je kan immigranten niet bieden wat je nu alle burgers aanbiedt. Je kan iemand de kans geven het hier te proberen, maar dan zonder hulp", waarmee hij de arbeidsmigranten degradeert tot tweederangs burgers. Alleen de allersterksten mogen blijven.
Quotering
De behoefte aan arbeidsmigranten moet volgens Doomernik jaarlijks bepaald worden door de "sociale partners". Het parlement zou daarna een quotum moeten vaststellen. Doomernik beschouwt de toegelaten migranten als gastarbeiders en wil remigratie bevorderen door dwangmaatregelen, bijvoorbeeld door het "sparen van sociale premies en die pas uit te keren na remigratie". Hij verwacht dat migranten voor hun eigen toekomst en voor familieleden een deel van hun inkomsten in de economie van het herkomstland zullen laten vloeien. "Immigratie wordt zo een creatieve en effectieve vorm van ontwikkelingssamenwerking". Een extra argument voor de regering om in die hoek nog meer te bezuinigen.
De visie van Doomernik is er één van bovenaf. Hij vat de arbeidsmigranten op als een flexibel arbeidsreserveleger dat zich wegens "de globalisering van de economie" snel en gemakkelijk moet kunnen verplaatsen. Uit arme delen van de wereld afkomstige migranten mogen tegen lage lonen het vuilste werk opknappen. Kapitaalbezitters kunnen dan maximaal van hen profiteren. De vrije migratie van Doomernik dient dan ook alleen de kapitalistische marktwerking.
Meer van hetzelfde
Merkwaardig genoeg schuift het Autonoom Centrum (AC), een collega-organisatie van De Fabel van de illegaal, Doomernik naar voren als een deskundige met een interessant alternatief voor het huidige migratiebeleid. Met Doomerniks pleidooi voor open grenzen denkt het AC te kunnen inbreken in het politieke debat over migratie. Misschien hoopt men verwarring te kunnen zaaien in het rechtse kamp. Maar de verwarring ligt helaas eerder ter linkerzijde. De visie van Doomernik is namelijk niets meer dan een consequente uitwerking van het gedachtegoed van Adam Smith, de grondlegger van het liberalisme. Daarbij moet "vrijhandel" uiteindelijk leiden tot "vrij verkeer van werknemers". Deze vrijheid om je overal te kunnen laten uitbuiten door het kapitaal, is onverenigbaar met bevrijdingsstrijd van onderop. Die strijd leidt onvermijdelijk tot een botsing met het kapitalisme.
Doomerniks voorstellen komen vooral de voortgaande flexibilisering en privatisering in de maatschappij ten goede. Hij stelt daarbij het systeem van het kapitalisme niet ter discussie, maar beschrijft alleen de werkelijkheid ervan. In plaats van een poging te doen om het keiharde beleid aan te vallen, draagt hij argumenten aan die het kapitalisme en de daarbij horende neoliberale ideologie juist rechtvaardigen en versterken. Zijn alternatief is dan ook meer van hetzelfde.
Lood om oud ijzer
Doomernik lijkt partij te kiezen in het voortgaande migratiedebat tussen het links-liberale en het rechts-conservatieve kamp van de gevestigde politiek. Beide kampen zijn overtuigd van de onvermijdelijkheid van een kapitalistische wereldorde en nemen de daarbij horende onrechtvaardige verdeling van macht en welvaart op de koop toe. Als het om de beheersing van migratie gaat, vertrouwen links-liberalen in de eerste plaats op de marktwerking. Rechts-conservatieven willen vooral een sterke staat die de bestaande repressie handhaaft.
Maar welk kamp ook de boventoon voert, het is lood om oud ijzer. De vernieuwingen die links-liberalen als Doomernik in opdracht van beleidsmakers bedenken, hebben evenzogoed een repressief karakter. Hun progressieve imago verbiedt de links-liberalen echter daar al te veel ophef over te maken. Hun plannen lijken op het eerste gezicht weliswaar te leiden tot enige vermindering van de controle aan de buitengrenzen, maar ze houden tegelijk in dat de repressie tegen de migranten in het binnenland moet worden opgevoerd. Of de armen nu worden tegengehouden aan de poort van Fort Europa of aan de voordeuren van de rijken, wie hen niet aan tafel wil laten aanschuiven, moet ergens een grens stellen en bewaken. De armen mogen van de links-liberalen de overvloedige maaltijd hooguit als personeel serveren.