De Fabel van de illegaal 38/39, april 2000
Auteur: Gerrit de Wit
De bestuurders van BV Nederland zeggen steeds vaker dat ze er nieuwe werknemers bij willen hebben. De economische groei en "de vergrijzing van de bevolking" zouden "een tekort" aan arbeidskrachten veroorzaken. De "gaten in de arbeidsmarkt" zouden opgevuld moeten worden met migranten, die kennelijk tijdelijk weer meer welkom zijn. Er worden de laatste tijd daarom meer vergunningen gegeven aan werknemers van buiten de EU. En ook vluchtelingen worden nog tijdens hun asielprocedure "de arbeidsmarkt" op gesmeten.
Tegelijk wordt de jacht op geïllegaliseerde arbeidsmigranten verder geïntensiveerd. Nieuwe arbeid van buiten is welkom, maar moet wel beheersbaar blijven. Via moderne opsporingsmethoden probeert de overheid het aantal illegale arbeiders naar behoefte te reguleren. Bijkomend voordeel voor de BV Nederland is dat opgejaagde illegale arbeidsmigranten volkomen machteloos blijven en dus optimaal uit te buiten zijn. De illegalen zijn de smeerolie van de Nederlandse economie.
In de jaren 60 werden "gastarbeiders" geronseld om de Nederlandse economie in de vaart der volkeren op te stoten. Toen het economisch wat minder ging, werden de grenzen gesloten en gaf men voorrang aan "autochtone werknemers". Maar nu zit de BV Nederland weer te springen om extra arbeidskrachten. Politici en bazen laten nu opnieuw arbeidsmigranten toe, maar dit keer uitsluitend tijdelijk.
Arbeidsreserveleger
Het aantal tijdelijke werkvergunningen aan werknemers buiten de EU nam in 1999 met 6.000 toe tot een totaal van 20.816. Komend jaar worden er 30.000 verwacht, een verdubbeling in twee jaar. Legale en dus makkelijk controleerbare tijdelijke arbeidsmigranten vormen voor de BV Nederland een flexibel arbeidsreserveleger, dat naar believen ingezet en uitgezet kan worden.
Zo'n 4.200 van de werkvergunningen werden gegeven aan vluchtelingen uit de asielcentra, die tegenwoordig kortdurend seizoensarbeid mogen verrichten tegen een schamel loontje. Veel vluchtelingen vinden het fijn om wat om handen te hebben, maar de overheid en de werkgevers profiteren er duidelijk het meeste van. Werkende vluchtelingen moeten namelijk aan de overheid gaan betalen voor hun opvang in het asielcentrum. Veel vluchtelingen werken in de tuinbouw. Er werkten daardoor in 1999 veel minder - voor de overheid oncontroleerbare - illegale Poolse seizoenarbeiders in de tuinbouw. In totaal werkten er in 1999 naar schatting toch nog meer dan 7.000 geïllegaliseerde arbeidsmigranten in de agrarische sector.
Er ligt nu een voorstel van de werkgevers en vakbonden bij staatssecretaris Cohen om vluchtelingen ook buiten de seizoensarbeid te laten werken. Maximaal 25 weken, want een werknemer heeft immers na 26 weken recht op een uitkering.
Extra controles en inspecteurs
Tegelijk met het verstrekken van meer werkvergunningen aan werknemers van buiten de EU, wordt de jacht op geïllegaliseerde arbeidsmigranten geïntensiveerd. Eind 1999 sloeg de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) groot alarm. Die eiste actie tegen de naar schatting 600 semi-illegale uitzendbureaus in het Westland. De meeste bureaus bestaan uit één persoon die dagelijks met een busje illegale arbeiders naar de tuinders in het Westland rijdt. De illegale uitzendbureautjes verdienen grof geld over de ruggen van hun arbeiders. Geld dat het ABU het liefst naar de legale uitzendbureaus ziet gaan.
De Belastingdienst, de Arbeidsinspectie, het GAK, het GUO en het Openbaar Ministerie werken samen in een Westland Interventie Team (WIT). Dat gaf tot voor kort vooral voorlichting aan tuinders over de regelgeving rond "vreemdelingen" en arbeid. Maar nu gaat het "interventieteam" ter controle het aantal invallen bij de tuinders en hun kassen opvoeren. Eind 1999 beloofde minister De Vries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dat de Arbeidsinspectie de controles nog verder zal intensiveren. Met het oog daarop kreeg de Arbeidsinspectie onlangs 10 nieuwe inspecteurs en komen er binnenkort nog eens 10 extra bij. Zo komt het totaal straks op zo'n 100 inspecteurs, op jacht naar illegale arbeiders.