De Fabel van de illegaal 48, najaar 2001
Auteur: Jan Tas
De voorstanders van een nog strengere aanpak van migranten en vluchtelingen hebben vandaag de dag het tij mee. In het vluchtelingendebat zijn alleen nog maar rechtse en uiterst rechtse meningen te horen. Er lijkt nog slechts keuze te zijn tussen het beperken van de toelating van vluchtelingen en het opvangen van vluchtelingen in "de eigen regio". De discussie begeleidt de steeds harder wordende praktijk van het "vreemdelingenbeleid". Een recent overzicht van nieuwe wetten en maatregelen, het oprekken van de repressieve mogelijkheden naar aanleiding van "incidenten", het onbestraft laten van racistische mishandelingen en het grootschaliger opjagen van illegalen.
Februari: de marine gaat meedoen
Frankrijk waarschuwt dat het kolenschip De Elpa en een ander onbekend schip met 1.000 vluchtelingen aan boord naar België en Nederland onderweg zouden zijn. De Elpa heeft Amsterdam als bestemming. Het Nederlandse politie-apparaat komt direct in actie om het schip te stoppen, nog voordat de vermoede vluchtelingen ook maar een voet op Nederlandse bodem kunnen zetten. Hoewel de schepen nog in internationale wateren varen, wordt er warempel al over illegalen gesproken. Er worden schepen van de politie en de kustwacht en 3 helikopters van de marine ingezet. Nog in internationale wateren wordt het schip door commando's geënterd, waarna blijkt dat het leeg is, zoals de kapitein steeds had verteld. Van het tweede schip wordt nooit meer iets vernomen. Voor het eerst worden "in het belang van de veiligheid" op grote schaal en buiten het Nederlandse territorium militaire middelen ingezet tegen vluchtelingen. Een precedent voor toekomstig repressief optreden van de marine in het kader van het "vreemdelingenbeleid".
Maart: grensbewaking opgeschoven tot buiten de EU
Omdat een stijgend aantal vluchtelingen via de Balkan naar West-Europa zou komen, besluit minister van Justitie Korthals om een Nederlandse immigratie-ambtenaar naar Sarajevo te sturen. Die moet daar Bosnische collega's gaan trainen in het tegenhouden van vluchtelingen. Engeland en Italië hebben daar zelf al grenswachten gestationeerd en Korthals sluit niet uit dat Nederland dat straks ook gaat doen. Zo zet ook Nederland de eerste stappen in het vooruitschuiven van de grensbewaking tot buiten de EU.
April: Vreemdelingenwet aangescherpt
Op 1 april wordt de nieuwe Vreemdelingenwet ingevoerd, zogenaamd om de asielprocedure makkelijker te maken. In werkelijkheid gaat het erom vluchtelingen sneller af te wijzen, op straat te zetten en het land uit te schoppen.
Juni: vrijwel de hele wereld veilig verklaard
In juni worden de landen Angola en Tsjetsjenië geschrapt van de lijst van onveilige landen. Vluchtelingen uit die landen kunnen teruggestuurd worden, omdat er daar ondanks de oorlog toch nog "veilige gebieden" zouden zijn. Alleen Afghanistan en Sierra Leone zouden nog onveilig zijn, hoewel dat laatste land ook geschrapt dreigt te worden.
Juli: mishandelen toegestaan bij deportaties
Na een onderzoek van de rijksrecherche wordt de Marechaussee vrijgesproken van diverse aanklachten van mishandeling bij deportaties. De politie laat dus de politie vrijuit gaan. Mishandelen wordt meer en meer een onmisbaar onderdeel van het deportatie- en afschrikkingsbeleid.
Juli: charters ingezet bij deportaties
In juli zet Justitie binnen een paar weken 4 chartervliegtuigen in om vluchtelingen te deporteren. Dat gebeurt vanaf een afgelegen pier op Schiphol, waardoor reizigers het niet kunnen zien wanneer de enorme overmacht aan gewapende Marechaussees vluchtelingen die zich verzetten hard aanpakt. Het 'succes' van deze strategie maakt dat er steeds meer stemmen opgaan om in de toekomst alleen nog maar met charters te deporteren. Daarbij zouden de Belgische en Nederlandse overheid willen gaan samenwerken.
Augustus: ook scholen gaan meedoen
Scholen willen gaan stoppen met het aanbieden van een volledige opleiding aan vluchtelingen. "Geen uitgebreide lessen Nederlands en maatschappijleer meer, om zo elke gedachte aan integratie te vermijden", aldus directeur Zweers van een school in de regio Winschoten in Groningen. In Den Bosch wordt er voor afgewezen vluchtelingen een terugkeercursus georganiseerd, op initiatief van stichting Wereldhuis die een inloophuis voor afgewezen vluchtelingen beheert. Zo doet het onderwijs hard mee om het deportatiebeleid effectiever te maken.
September: de luchtmacht gaat deporteren
Staatssecretaris Kalsbeek spreekt met het ministerie van Defensie af dat de luchtmacht voortaan vliegtuigen zal leveren voor het deporteren van groepen vluchtelingen. Die gaan de lijnvluchten en charters vervangen omdat het goedkoper is. De militarisering van het deportatiebeleid neemt verder toe.
September: meer illegalenbajessen
Justitie besluit om in de Randstad een aantal gevangenissen te heropenen om meer illegalen te kunnen opsluiten. Daarbij verwijst men zoals gebruikelijk gemakshalve naar de categorie "criminele illegalen", die het zo goed doet bij rechtse opiniemakers en het grote publiek.
Oktober: razzia's grootschaliger aanpakken
In oktober houdt het Westland Interventie Team (WIT) de grootste razzia sinds de oprichting in 1999. Bij een inval bij tomatenkwekers worden 110 illegalen aangehouden. Het WIT organiseert vaker van dit type razzia's, waarbij zelfs helikopters worden ingezet.
Nieuwe verscherpingen
Na de aanslagen van 11 september zijn er plannen om in versneld tempo nieuwe maatregelen te nemen tegen vluchtelingen en migranten, zoals een algehele legitimatieplicht en scherpere grensbewaking, ook binnen de EU.