De Fabel van de illegaal 52/53, zomer 2002
Auteur: Inge van de Velde
Sinds mei 2001 intimideren christenfundamentalisten bezoeksters van de Leidse abortuskliniek.1 Naar aanleiding van een kritisch artikel daarover in deze krant spanden de christenactivisten een kort geding aan tegen De Fabel van de illegaal.2 Ze wilden De Fabel de mond snoeren en eisten verwijdering van het artikel van internet, een rectificatie, en een schadevergoeding van 28.200 euro. Fabel-sympathisanten besloten politiek en offensief te reageren. Ze richtten daarom eind maart het "Comité voor recht op abortus" op en organiseerden op 18 april een manifestatie bij de kliniek.
Het nieuwe comité riep organisaties en personen op om zich solidair te verklaren met De Fabel. Men kon bijvoorbeeld geld geven voor de manifestatie en voor eventuele proceskosten. Ook kon men het bewuste artikel op de eigen website overnemen, zodat de informatie ook beschikbaar zou blijven in het geval dat de rechter De Fabel zou dwingen het van de website te halen.2 Begin april besliste de rechter gelukkig in het voordeel van De Fabel.3
Manifestatie
De manifestatie werd bijgewoond door ruim 50 mensen. Namens de abortuskliniek stelde medisch directeur Willem Beekhuizen dat de acties van de christenfundamentalisten schadelijk zijn voor de bezoeksters, en dat ze de kliniek hinderen bij de hulpverlening. Hij wilde niet dat het zo ver zou komen als in de VS. Daar worden aanslagen gepleegd op klinieken en hun personeel, waarbij zelfs doden en gewonden vallen. Klinieken proberen anti-abortusactivisten uit de buurt te houden, en hebben voor bezoeksters beveiliging ingesteld. Beekhuizen vond dat er landelijke regels zouden moeten worden opgesteld tegen anti-abortusactivisten. Een straatverbod zou volgens hem alleen mogelijk zijn voor personen en niet voor anonieme actiegroepen.
Een andere spreekster bij de manifestatie was Joke van Kampen van "Women on waves", bekend van de abortusboot waarmee men landen bezoekt waar abortus verboden is. Minister van Volksgezondheid Borst besloot in februari dat de boot geen vergunning krijgt om abortus te verrichten.4 Women on waves probeert die alsnog te bemachtigen,5 maar wordt daarbij sterk tegengewerkt door de invloedrijke anti-abortuslobby. Enige tijd terug bezocht de abortusboot Ierland. Daar is abortus zelfs na verkrachting verboden. Ierse vrouwen worden daardoor gedwongen voor een abortus een dure reis naar Engeland te maken. En omdat het veel tijd kost om dat te organiseren, is het percentage late abortussen onder Ierse vrouwen erg hoog. Onlangs organiseerde de Ierse regering, gesteund door de rooms-katholieke kerk, een referendum over een verdere verscherping van de wetgeving, zoals een maximale gevangenisstraf van 12 jaar op abortus.6 De regering verloor gelukkig. Bij referenda luistert de vraagstelling overigens nauw. Want wanneer gevraagd wordt of men voor abortus is, dan zullen de meeste kiezers nee zeggen omdat vanzelfsprekend niemand graag een abortus wil. Dat is het gevaar bij referenda over dit onderwerp. De vraag zou moeten gaan over het recht op abortus. Volgens Van Kampen wordt abortus in Nederland ten onrechte als een onomkeerbaar recht ervaren. Die illusie maakt dat links en de vrouwenbeweging zich niet voldoende weerbaar opstelt tegen de dreiging die altijd uitgaat van de anti-abortusbeweging.
Tegen de eis van de anti-abortusactivisten in had de rechter beslist dat De Fabel hen wel degelijk mocht betitelen als "christenfundamentalisten". Op de manifestatie kwam universitair onderzoekster Sarah Bracke daarom nog eens toelichten wat de gevaren van het fundamentalisme zijn. Ze vond het racistisch dat de anti-abortusactivisten bij de rechter beweerd hadden dat fundamentalisme alleen bij de islam voorkomt.7 Ook GroenLinks-raadslid Sita Dewkalie keurde de anti-abortusacties sterk af. Ze beloofde om te onderzoeken wat daartegen gedaan kan worden, en daarover in gesprek te gaan met de politie, de gemeenteraad, de GGD en het landelijke partijbureau van GroenLinks.
Michaël
Er is in Nederland al eens een straatverbod afgedwongen tegen anti-abortusactivisten. Het lukte begin jaren 90 de Rotterdamse abortuskliniek om de actiegroep "Michaël, red het leven" uit de omgeving te weren.8 In september 1989 bezetten 14 activisten van deze groep de Bloemenhovekliniek in Heemstede en richtten daar voor duizenden euro's schade aan. Bij haar bezettingen drong de groep steeds behandelkamers binnen om daar apparatuur te vernielen. Personeel en bezoeksters kregen dan grote kleurenfoto's van bloederige foetussen te zien en werden uitgemaakt voor "moordenaars". Ook werden er steeds foto's en video-opnamen gemaakt van bezoeksters. Bij blokkades werd regelmatig geprobeerd om op bezoeksters in te praten en om hen tegen te houden. De politie sleepte de actievoerders meestal aan de kant.
In februari 1991 werd er een bomaanslag gepleegd op een gebouw in Eindhoven. Daarin had tot een aantal maanden daarvoor de abortuskliniek gezeten. Het naambord van de kliniek was nog niet van de deur verwijderd. Er was anderhalf jaar eerder al brand gesticht. De aanslagen werden niet opgeëist. Volgens de directeur en het Fascisme Onderzoeks Kollektief moesten de daders worden gezocht in anti-abortuskringen. "Michaël, red het leven" was opgezet naar het voorbeeld van de Amerikaanse militante actiegroep "Rescue" die zich niet beperkte tot blokkades en bezettingen, maar ook artsen en personeelsleden thuis bedreigde. Ook pleegde men brandstichtingen en bomaanslagen op klinieken.
Opstootje
Nog geen week na de manifestatie, op 23 april, veroorzaakten de christenfundamentalisten een opstootje bij de Leidse abortuskliniek. Ze begonnen met ruim twee keer zoveel activisten als voorheen de bezoeksters lastig te vallen. Een voorbijgangster protesteerde luidkeels tegen hun aanwezigheid. Belangstellenden stroomden toe en medewerkers van de kliniek belden de politie. Na overleg met Bert van Herk, de algemeen directeur van de kliniek, stuurde de politie de christenfundamentalisten weg. In een persbericht reageerde het Comité voor recht op abortus dat het zo echt niet langer meer kon, en dat het lastig vallen van bezoeksters nu snel moest stoppen. Ook pleitte men voor een straatverbod.9
Na het opstootje hielden de anti-abortusactivisten zich even koest. Dat deed Van Herk denken dat het probleem nu was opgelost. Maar hij leek zich geen rekenschap te geven van de politieke ernst van de situatie en het fanatisme van de fundamentalisten. De rust was namelijk bedrieglijk. De anti-abortusactivisten waren bezig een officiële stichting op te richten. Die heet "Made for life", en wordt bestuurd door Linda Siegers, Dennis Sieval en Adriana van Haastregt. Een vrouwenhuis, voorlichting op scholen, samenwerking met artsen, informatie-avonden, en een 24-uurs telefonische hulplijn, dat zijn de 'grootse' toekomstplannen van de stichting.10 Men streeft kennelijk naar acceptatie door de mainstream en wil zich gaan nestelen in de gevestigde hulpverleningsstructuren. Dezelfde strategie volgde eerder de Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind (VBOK), ook anti-abortusactivisten die opereren onder het mom van neutrale hulpverlening. Ook landelijk zijn christenfundamentalisten actief tegen abortus. Op 15 december 2001 organiseerden "Schreeuw om leven" en "Christenen voor de waarheid" in Amsterdam een "mars voor het leven". Ruim 60 feministen hielden een vrolijke tegenactie die scherp contrasteerde met de sombere christelijke rouwstoet.
Clandestien
Begin 2002 stonden in een Portugees massaproces 17 vrouwen tegelijk terecht wegens het illegaal ondergaan van abortus.11 Ook werden 25 andere mensen ervan beschuldigd deel uit te maken van een "abortusnetwerk". Een verpleegkundige werd veroordeeld tot maar liefst 8 jaar en 6 maanden gevangenisstraf wegens het uitvoeren van illegale abortussen.12 In Portugal is abortus alleen in noodgevallen toegestaan, bijvoorbeeld wanneer het leven van de moeder gevaar loopt of wanneer de zwangerschap het gevolg is van verkrachting. Er vinden daar jaarlijks ongeveer 20.000 clandestiene abortussen plaats onder zeer slechte omstandigheden. Veel vrouwen wijken voor een abortus uit naar andere landen. In Portugal en in Ierland bestaan zeer invloedrijke anti-abortusbewegingen die er niet voor terug deinzen om het recht voor vrouwen op zelfbeschikking nog verder in te perken. Ook in Nederland probeert de anti-abortusbeweging aan invloed te winnen.
Noten