De Fabel van de illegaal 54/55, najaar 2002
Auteurs: Ellen de Waard, Inge van de Velde en Eric Krebbers
Het gezin moet de hoeksteen van de samenleving blijven, zo vinden de conservatieven, christenen en nationalisten van de nieuwe regering. Want alleen via gezinnen zou aan nieuwe generaties de juiste "Nederlandse normen en waarden" bijgebracht kunnen worden. Maar dan moeten het wel "Nederlandse" gezinnen zijn, en bijvoorbeeld geen islamitische. Om het aantal niet-Nederlandse gezinnen zoveel mogelijk te beperken probeert de overheid nu op alle manieren gezinshereniging en gezinsvorming van "allochtonen" tegen te gaan.
Een belangrijk onderdeel van de bevolkingspolitiek 1 van de overheid is het reguleren van de migratie: wie mag er naar binnen en vooral: wie niet? Racistische overwegingen spelen traditioneel een grote rol bij de bevolkingspolitiek. Maar ook de kapitalistische vraag of bepaalde groepen vluchtelingen of migranten eventueel nuttig kunnen zijn voor "onze" economie. Een relatief nieuw, maar steeds belangrijker element in de Nederlandse bevolkingspolitiek is het patriarchale gezinsdenken.
In vrijwel alle westerse landen neemt het kindertal snel af. De overheden vrezen "de vergrijzing van de bevolking", omdat daardoor bijvoorbeeld de sociale voorzieningen onbetaalbaar zouden worden. Daarom wil men meer jongeren. Immigratie is dan een voor de hand liggende oplossing. Maar uit racistische overwegingen zet men liever de "eigen bevolking" aan tot gezinsvorming en het krijgen van meer kinderen. Waarbij de kans meteen veel groter is dat die kinderen dan de gewenste "Nederlandse normen en waarden" ingeprent krijgen.
Idealisering van het gezin
Conservatieven en christenen hebben het traditionele gezin altijd geïdealiseerd. Neem nu Andreas Kinneging, mede-oprichter van de conservatieve Burke-stichting.2 "Het gezin is een grondgegeven van ons bestaan en de samenleving in haar totaliteit is gebaat bij een bloeiend gezinsleven", meent hij. "Een liefdevol, ongebroken gezin is de meest optimale samenlevingsvorm. Feit is dat het een oeroud patroon is waarmee de mens niet straffeloos kan breken." In werkelijkheid is het gezin echter voor ontelbare vrouwen en kinderen een gevangenis vol geweld en een bron van angst. In Nederland worden er elk jaar in gezinnen 50.000 kinderen mishandeld, waarvan 50 dat niet overleven. Maar liefst 1 op de 5 vrouwen is wel eens het slachtoffer geworden van lichamelijk geweld door hun mannelijke partner. Bij ongeveer de helft daarvan gaat het om herhaaldelijk en zeer ernstig geweld met letsel als gevolg. Per jaar sterven zo'n 60 tot 80 vrouwen aan zulk geweld. In totaal is ongeveer 45 procent van de Nederlandse bevolking ooit slachtoffer geweest van geweld binnen die "meest optimale samenlevingsvorm", het gezin.
Voor het CDA staat de gezinspropaganda altijd centraal. In het verkiezingsprogramma zeiden de christen-democraten de komende 4 jaar gezinnen extra te willen steunen via onder meer een hogere kinderbijslag. Ook wilde men een minister van "Gezins- en Jeugdzaken" die voor gezinsbelangen zou moeten opkomen op alle beleidsterreinen, zoals huisvesting, mobiliteit, inkomen, thuiszorg, onderwijs en recreatie. "Het beleid dient beter aan te sluiten op de belangen en de levensstijl van gezinnen", vond CDA-gezinsideoloog Peter Cuyvers. "Gezin was 10 jaar lang een scheldwoord", klaagde hij, maar "ouders hebben recht op maatschappelijke steun omdat ze zorgen voor de volgende generatie".
Inmiddels zit het CDA in de regering en heeft men gezinspolitiek prominent op de agenda gezet. Men heeft direct een staatssecretaris voor gezinszaken aangesteld. Het nieuwe kabinet heeft ook heel gerichte bezuinigingsplannen gemaakt. Zo wil men de bijdragen voor kinderopvang en zorgtoeslag voortaan gaan relateren aan het gezinsinkomen in plaats van aan het individuele inkomen. Tweeverdieners zullen daar zodoende minder voor in aanmerking gaan komen. De kans is groot dat in veel gezinnen geredeneerd zal worden dat de vrouw voortaan het best thuis kan blijven. Haar inkomen vervalt dan weliswaar, maar in plaats daarvan ontvangt het gezin dan wel weer zorgtoeslag. En zo wil het kabinet vrouwen weer terugjagen naar het aanrecht en het kraambed. "Dat vooral mannen blijven werken is logisch: we mochten het natuurlijk nooit over biologische verschillen hebben, maar het zijn toch de vrouwen die kinderen krijgen", sneert Cuyvers.
Minder gezinsvorming
Tegelijk probeert de regering het aantal niet-Nederlandse gezinnen zoveel mogelijk te beperken via nieuwe en scherpere regelgeving tegen gezinsvorming en gezinshereniging. Met die maatregelen wil men zoveel mogelijk mensen van buiten de EU weren die door een liefdesrelatie of een ouder-kindrelatie een band hebben met iemand in Nederland. Het is de regering vooral te doen om Marokkanen en Turken, de grootste groep die partners en kinderen laten overkomen, of hun achtergebleven kinderen met kinderbijslag onderhouden. Ook wil men vluchtelingen treffen die hun uit elkaar gerukte gezinnen en families weer bijeen willen brengen. Maar ook "autochtone Nederlanders" met een partner van buiten de EU dreigen regelmatig de dupe te worden. Dat is een snel groeiende groep, vooral nu westerse mensen meer en meer reizen en over de grens werken.
In de jaren 70 kwam de overheid erachter dat de toenmalige "gastarbeiders" niet meer terug wilden. Veel van hen trouwden of haalden vrouw en kinderen naar Nederland. Al snel werden beperkende maatregelen getroffen. In de loop der jaren zijn die wetten steeds verder aangescherpt, en nu wil men de zaak nog meer dichtgooien. Als het aan het nieuwe kabinet ligt, moet de overkomende partner voortaan bijvoorbeeld minstens 21 jaar zijn, in plaats van 18 tot nu toe.
Maar om gerichter migranten en vluchtelingen te kunnen treffen wil het kabinet vooral hogere financiële drempels gaan opwerpen. "Allochtonen" zijn immers gemiddeld veel armer dan "autochtonen" omdat ze vaker laag opgeleid zijn, daarom vaker een minimuminkomen hebben en vaker helemaal geen werk kunnen krijgen. Om met iemand van buiten de EU te mogen trouwen moet men daarom van het kabinet voortaan maar liefst 130 procent van het minimum-inkomen verdienen. Dat criterium is nu nog 100 procent, en dat is voor veel "allochtonen" al veel te hoog. Een hele nieuwe, enorme drempel wordt de 3.330 euro die nieuwkomers moeten gaan betalen voor een verplichte inburgeringscursus om zich "de Nederlandse taal en cultuur" eigen te maken. Dat geld kan men alleen terugkrijgen wanneer men de cursus goed afrondt. Lukt dat niet, dan wil het kabinet de eventuele uitkering van de nieuwkomer korten, of die zelfs helemaal stopzetten. Op Prinsjesdag stelde premier Balkenende verder voor om die inburgeringscursussen voortaan te organiseren in het land van herkomst. Haalt men de cursus daar niet, dan komt men Nederland überhaupt niet in.
Migrantenkinderen weren
Het kabinet wil ook de gezinshereniging verder tegengaan. Ouders mogen straks alleen nog maar kinderen tot 16 jaar laten overkomen. Dat is nu nog 18 jaar. Ook de komst van kinderen tussen de 12 en 16 jaar wordt flink bemoeilijkt als het aan de regering ligt. Daarbij zouden migranten hun kinderen alleen nog maar mogen laten overkomen binnen een half jaar. Nu hebben ze daar nog 5 jaar de tijd voor. Voor vluchtelingen geldt dat overigens allemaal niet. Maar voor hen heeft de staat wel een DNA-test in petto om daarmee te proberen aan te tonen dat vluchtelingen geen biologische band hebben met hun overgekomen kinderen. Lukt dat, dan moeten de kinderen direct weer weg.3 Naast al deze maatregelen wil het kabinet ook nog eens de kinderbijslag voor kinderen in niet EU-landen met maar liefst 90 procent verlagen.
Het kabinet moet alle plannen nog uitwerken en laten goedkeuren door het parlement. Ook moet nog gekeken worden of de maatregelen toegestaan zijn door de internationale verdragen die Nederland ondertekend heeft. Daarin is onder meer vastgelegd het recht op vrije partnerkeuze en op gezinsvorming, en het recht van kinderen om bij hun ouders op te groeien. Ook zouden de plannen kunnen ingaan tegen het VN-vrouwenverdrag. Daarin staat dat vrouwen achtergesteld zijn en dat overheden geen maatregelen mogen treffen die hun positie nog verder verslechtert. Al jaren probeert de overheid te beknibbelen op al deze verdragen.
Inteelt
De kabinetsplannen worden zoals gebruikelijk vergezeld van allerlei "maatschappelijke debatten" die de invoering ervan moeten versoepelen. Zo werd onlangs een onderzoek gepresenteerd waaruit zou blijken dat Turken en Marokkanen die met familieleden trouwen meer kans hebben op kinderen met een verstandelijke handicap en erfelijke ziekten. Dat werd direct aangegrepen door allerlei opiniemakers om te pleiten tegen "importhuwelijken". In een redactioneel commentaar met de stigmatiserende titel "Inteelt" schreef het NRC bijvoorbeeld: "Het nieuwe kabinet wil gezinsmigratie door huwelijken onder immigranten tegengaan. Daar valt uit het perspectief van integratie veel voor te zeggen. Hier komt het medisch-ethische argument bij. De ouders nemen risico's die het toekomstige leven van hun nageslacht en van henzelf belasten." Een half jaar eerder was ook Lotty Eldering, voormalig hoogleraar interculturele pedagogiek in Leiden, in haar afscheidsspeech al met dit thema ingesprongen op het anti-migratiedebat. Eldering riep de overheid toen op om het migratiebeleid op dit punt aan te scherpen. Maar, zo zei ze erbij: "Ik vrees dat veel politici zich achter hun zogenaamde 'politieke correctheid' zullen verschuilen om deze onwelkome boodschap maar niet te hoeven accepteren, laat staan er beleid op te baseren." Daarin krijgt ze hoogstwaarschijnlijk ongelijk.
Noten