De Fabel van de illegaal 57, maart/april 2003
Auteur: Jan Tas
Van onderdrukkers tot ondersteuners, iedereen praat over alleenstaande minderjarige vluchtelingen (ama's). Zelf komen ze nauwelijks aan het woord. Daarom is de landelijke Ama-raad opgericht. "We willen dat er met ons gesproken wordt en niet over ons!", zegt Sarah van de Ama-raad. Een interview.
Wat is de Ama-raad precies?
"De raad is begin 2002 opgericht als een organisatie voor en door ama's. Wij zijn voor ama's met een verblijfsvergunning en voor uitgeprocedeerde ama's."
Wat is het doel van de Ama-raad?
"We willen dat de media aandacht besteden aan onze kant van het verhaal! Er is steeds discussie over ons, maar we moeten zelf ook eens aan het woord gelaten worden. Ook willen we in gesprek komen met het COA, de IND en de politici, om hen bewust te maken van onze problemen. Omdat we vaak alleen zijn en meestal ook geen familie om ons heen hebben, willen we elkaar ondersteunen. We willen er voor elkaar zijn als we problemen hebben, maar ook om leuke en ontspannende dingen met elkaar te doen, omdat die er voor ons vaak niet zijn."
Hoe zijn jullie georganiseerd?
"We hebben 10 bestuursleden en 40 leden. In totaal bereiken we echter ongeveer 400 ama's. De bestuursleden nemen de beslissingen en organiseren de activiteiten, zoals onder andere een mediagroep en ama-voorlichters."
Wat doet de steunorganisatie SAMAH bij de Ama-raad?
"SAMAH heeft het initiatief genomen tot de oprichting van de raad en ondersteunt ons bijvoorbeeld financieel en door ruimte beschikbaar te stellen voor activiteiten. Maar de raad is alleen voor ama's en dus is SAMAH daarin niet vertegenwoordigd."
Hoe is het leven van ama's in Nederland?
"Ama's en Nederlandse jongeren hebben een heel erg verschillend leven. Over veel van de zaken waarover Nederlandse jongeren zelf mogen beslissen, zoals bijvoorbeeld het op kamers gaan, hebben ama's niets te zeggen. Als je in een asielzoekerscentrum (azc) zit, beslist het COA over jou. En als je in een kleine wooneenheid zit, dan beslist de jeugdhulp van Nidos. Ama's kunnen ook weinig doen omdat ze weinig geld hebben. Veel Nederlandse jongeren hebben een baantje waarmee ze extra geld verdienen, maar ama's mogen niet werken."
De meeste ama's worden begeleid door een Nidos-mentor. Hoe gaat dat?
"De Nidos is gewoon een uitvoerder van het beleid. Men doet wat de IND wil en niet wat de ama's zelf willen. Als de IND beslist dat jij weg moet, zullen ze je echt niet helpen. De Nidos zet 18-jarigen zomaar op straat, zonder geld!"
Het laatste halfjaar is het beleid tegen ama's verder aangescherpt. De eerste "ama-campus" is geopend, een echte gevangenis, en er worden meer ama's op straat gezet. Daardoor is er veel paniek ontstaan bij ama's. Wat zijn jullie ervaringen?
"Mensen beseffen niet dat het om kinderen gaat. Het beleid is nog harder tegen kinderen dan tegen volwassenen. Door het strenge beleid vluchten ama's uit Nederland naar andere landen. Sommigen plegen zelfs zelfmoord omdat ze het niet meer aan kunnen. Veel ama's worden afgewezen en moeten de illegaliteit in. Ze belanden vaak in de criminaliteit of de prostitutie. Zo moeten ze overleven. Voor de Ama-raad is het moeilijk om precies te weten wat er met hen allemaal gebeurt, omdat afgewezen ama's tot nu toe niet bij ons komen."
Wat vinden jullie van het "vrijwillige terugkeer"-beleid waarbij ama's naar een "campus" moeten?
"Niemand vlucht zomaar, en vrijwillige terugkeer bestaat niet. Als vluchtelingen "vrijwillig" teruggaan, dan is dat omdat het hier zo slecht is en niet omdat ze zo graag terug willen. De nieuwe "campus" is een gevangenis. Wij zijn vluchtelingen, geen criminelen. We horen dus ook niet in een gevangenis thuis. Niemand wil terug, of ze nu een opleiding geven of iets anders. Een ander punt is dat je niets zelf mag beslissen omdat je nog een 'kind' bent. Maar als je 18 wordt, dan zetten ze je opeens op straat of sturen ze je terug. En dan moet je het zelf uitzoeken, omdat je ineens 'volwassen' bent."
Er wordt voortdurend gezegd dat vluchtelingen en migranten niet voldoende integreren. Maar het beleid van de "campus" is juist dat ama's totaal niet mogen integreren. Wat vinden jullie daarvan?
"Vanzelfsprekend zouden we wel willen integreren, maar het mag inderdaad niet. Ama's zitten in een erg onzekere situatie en hebben veel stress omdat de kans groot is dat ze worden teruggestuurd. Daarom denken ze er helemaal niet aan om Nederlands te leren of een opleiding te volgen. Als je teruggestuurd wordt, heb je toch niets aan Nederlands."
Gaan jullie nog iets doen tegen die "campus"?
"We willen aandacht in de media voor onze standpunten en we willen ook gaan overleggen met het COA, Vluchtelingenwerk en andere organisaties die betrokken zijn bij de "campus". Wij zullen niet gaan demonstreren, want dat is voor ons een stap te ver. Vanwege hun situatie durven of kunnen veel ama's dat niet."
Wat vinden jullie van de aanwezigheid van SAMAH op de "campus"?
"Het is beter dan niets doen. Het leven in de "campus" zou kunnen verbeteren door de aanwezigheid van bijvoorbeeld SAMAH of het Rode Kruis. Maar feit blijft dat niemand terug wil. Het idee van een "campus" is gewoon slecht."
Eind december 2002 is er actie gevoerd tegen een nieuwe "campus" in Deelen. Daarbij is voor meer dan 100.000 euro schade aangericht. Wat vinden jullie van zulke acties?
"Ik ben er enthousiast over. Het geeft ama's de hoop dat er nog meer mensen zijn die ook vinden dat vluchtelingen niet in de gevangenis horen. Tot nu toe werd er veel gepraat, bijvoorbeeld door ama's en mensen van SAMAH. Maar dat helpt niet. Als die actiegroep de "campus" had kunnen sluiten via praten, dan hadden ze dat wel geprobeerd."
Mail voor meer informatie over de Ama-raad naar SAMAH: samah@lb.humanitas.nl, of kijk op de website: www.samah.nl. Tel: 020-5231100.