De Fabel van de illegaal 59, zomer 2003

Auteur: Harry Westerink

De multiculturele samenleving

In het debat over het migratiebeleid wordt vaak gesteld dat Nederland geen traditioneel immigratieland is, zoals bijvoorbeeld de VS, Canada of Australië. Maar in de discussie over "de multiculturele samenleving" wordt nauwelijks verwezen naar deze landen. Volgens de wetenschappers Hans Vermeulen en Boris Slijper, auteurs van het boek "Multiculturalisme in Canada, Australië en de Verenigde Staten", is dat opmerkelijk. Want het idee van "de multiculturele samenleving" heeft in die landen al een veel langere geschiedenis, en lijkt ook breder gedragen te worden dan in Nederland. Die landen zijn, aldus de auteurs, niet "in submaatschappijen uiteengevallen" (zoals het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) voorspelt), lijken niet ten onder te gaan aan een "onleefbaar waarden- en normenrelativisme" (zoals SCP-directeur Schnabel veronderstelt), en de sociale positie van migranten is in die landen zeker niet slechter dan in Nederland (zoals "het multiculturele drama" van PvdA-er Scheffer doet vermoeden). Vermeulen en Slijper laten met hun analyse van de theorie en de praktijk van "de multiculturele samenleving" in Canada, Australië en de VS zien wat men daarvan kan leren.

Kritiek op "het multiculturalisme" komt zowel van rechts als van links. Interessant is de stelling van enkele Canadese critici dat "het multiculturalisme" in feite een overheidsstrategie is om etnische groepen te beheersen en afhankelijk te maken van de overheid. Een ander links argument, afkomstig van Australische critici, is dat "het multiculturalisme" zich vooral richt op "de cultuur" van etnische groepen, en onvoldoende aandacht heeft voor ongelijkwaardige machtsverhoudingen en voor het racisme dat die verhoudingen in stand houdt. Volgens hen bevordert "het multiculturalisme" de handhaving van traditionele normen en waarden, "mede omdat steun wordt geboden aan een oudere, mannelijke elite".

Het boek van Vermeulen en Slijper is informatief, maar ook nogal droog. Het bevat voornamelijk een beschrijving van de ideologie en het beleid van de overheid in de 3 landen, verwoord in allerlei nota's en rapporten die maar al te vaak ver van de dagelijkse werkelijkheid van macht en strijd af staan. De "etnische groepen" zelf komen in het boek vrijwel alleen als object naar voren, niet als subject. Een gemiste kans.

"Multiculturalisme in Canada, Australië en de Verenigde Staten", Hans Vermeulen en Boris Slijper. Uitgeverij: Aksant, 20,- euro. ISBN: 9052600775.

Terug