De Fabel van de illegaal 60/61, najaar 2003

Auteur: Eric Krebbers

Politici en opiniemakers praten weer over gedwongen spreiding van migranten en vluchtelingen. In Rotterdam heeft men het zelfs over "een allochtonenstop", de lokale variant van het racistische "vol is vol". Gelukkig is er voorlopig nog de anti-discriminatiebepaling in artikel 1 van de Grondwet. Maar ook zonder daadwerkelijke uitvoering van alle geopperde plannen is het hele debat ontzettend vernederend voor "allochtonen". Die worden nog slechts gezien als probleemobject waarmee geschoven kan worden.

"Resultaatgericht werken", dat beloofde Leefbaar Rotterdam (LR) bij de verkiezingen van maart 2002. Fortuyns anti-migratiepartij werd in één klap de grootste fractie in de gemeenteraad en vormde samen met CDA en VVD het nieuwe college van B&W. Direct gaf men het Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) opdracht om onderzoek te doen naar "de allochtonen" in Rotterdam. Want die zijn immers, zoals iedere racist weet, verantwoordelijk voor alle problemen in de stad.

Deze zomer kwam het onderzoekscentrum met de resultaten. Jaarlijks zouden er 7.000 "allochtonen" in Rotterdam bij komen. De helft daarvan vanuit Nederland, de rest vanuit het buitenland. De onderzoekers voorspelden dat in 2017 maar liefst 57 procent van de inwoners van Rotterdam "allochtoon" zou zijn. Met "allochtoon" bedoelden de onderzoekers "zwart". Want men rekende ook zwarte Rotterdammers met een Nederlands paspoort, zoals veel Surinamers en alle Antillianen, tot "de allochtonen". En dat gold eveneens voor de geboren Rotterdammers die ouders hebben die lang geleden uit Marokko en Turkije kwamen. Migranten uit rijke landen en uit Zuid-Europa werden daarentegen niet bij "de allochtonen" ingedeeld. Voor de onderzoekers is het "autochtoon"-zijn dus kennelijk een erfelijke eigenschap die uitsluitend doorgegeven wordt door "blanke" ouders.

Kansarm

De eerste reactie kwam van Dominic Schrijer, PvdA-bestuurder uit de Rotterdamse deelgemeente Charlois en tevens naaste medewerker van PvdA-fractieleider Wouter Bos. Schrijer opperde het idee om een limiet te stellen aan het aantal "kansarme nieuwkomers" in de wijken, en om ze verplicht te spreiden over de stad en de rest van Nederland. Hij kreeg bijval van LR, dat direct met een "allochtonenstop" op de proppen kwam. "Kan de gemeente een limiet op nieuwkomers stellen?", vroeg LR aan het college. Een selectie op basis van huidskleur mag echter nog niet van de Grondwet. Maar daar wilde LR-wethouder Marco Pastors van Fysieke Infrastructuur zich niet bij voorbaat bij neerleggen. "We zullen heel zorgvuldig te werk moeten gaan. Onze juristen moeten goed hun huiswerk doen. Maar waar een wil is, is een weg. De bevolking is het zat", reageerde hij. CDA-wethouder Sjaak van der Tak van Sociale Integratie beaamde dat. "Geen enkele maatregel is voor ons taboe", riep hij. Van der Tak zei zich vooral zorgen te maken over "concentraties Antillianen en jonge Marokkanen". Een limiet aan "kansarme allochtonen" was daarom voor hem best bespreekbaar: "We zoeken de randen van de wet op. We moeten wel." Hij kondigde aan daarover in gesprek te gaan met de woningcorporaties en beloofde half oktober met maatregelen te komen.

Intussen kwam RTL Nieuws met een onderzoek waaruit zou blijken dat 62 procent van de Rotterdammers zo'n "allochtonenstop" wel zag zitten. Waarschijnlijk ging het daarbij voornamelijk om "autochtone" Rotterdammers, want RTL had uitsluitend mensen met een vaste telefoonaansluiting geïnterviewd en "allochtonen" hebben vaker een mobieltje, zo reageerde Jeroen Visser van het Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR). Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 11 september zeiden VVD en CDA niet aan de Grondwet te willen tornen en dus niets te voelen voor een "allochtonenstop". LR moest dus bakzeil halen, maar fractievoorzitter Ronald Sörensen zei later dat die "allochtonenstop" er uiteindelijk toch wel zou komen. "Alleen heet het dan kansarmen-stop. Maar de meeste kansarmen zijn allochtoon, dus het maakt niet zoveel uit hoe je het beestje noemt."

Onproductief

Vooral door de wereldwijde verscherping van de uitbuiting is de migratie de afgelopen decennia sterk toegenomen. In het kader van hun bevolkingspolitiek proberen staten om die migratiebewegingen zoveel mogelijk onder controle te houden, om zo 'onproductieve' en andere ongewenste mensen buiten te kunnen sluiten. Humanitaire en morele overwegingen spelen daarbij zelden een rol, racistische en seksistische des te meer. Ongewenste migranten en vluchtelingen die toch het land weten binnen te komen worden illegaal gemaakt, uitgesloten, opgejaagd, opgesloten en gedeporteerd. Wat in Rotterdam nu besproken wordt, is een stedelijke bevolkingspolitiek. Het bestuur wil machtsmiddelen hebben om de migratie naar de stad en in de stad onder controle te krijgen, en men wil criteria ontwikkelen voor toelating en gedwongen spreiding.

Voorstanders van spreiding zijn opgelucht dat daarover nu eindelijk eens openlijk gesproken kan worden. Maar over de manier waarop gespreid moet gaan worden, hebben ze zich wijselijk nog niet uitgelaten. Want dat zou beelden in herinnering kunnen roepen van de apartheid. Beelden van slagbomen om Rotterdam met marechaussee die op huidskleur selecteert. Worden "allochtonen" straks verbannen uit wijken waarin ze geboren zijn? Worden bepaalde wijken straks voor "allochtonen" tot verboden gebied verklaard? Komt de ME straks met bussen de wijken in om "allochtonen" op te halen die weigeren te verhuizen? Worden straks "gemengde" gezinnen uit elkaar gescheurd? PvdA-bestuurder Schrijer stelde voor om in zijn wijk voorrang te geven aan hoogopgeleiden. Worden zo straks hele wijken "allochtoon"-vrij gemaakt? Om ruimte te maken voor rijkere "autochtonen" die in het kader van de cityvorming weer teruggelokt worden naar de stad? Maar als "allochtonen" straks net als junks worden verjaagd van de ene naar de andere wijk, waar moeten ze dan uiteindelijk naar toe? Naar "hun eigen land", zal waarschijnlijk het antwoord zijn als men het aan de racisten vraagt die Rotterdam weer "leefbaar" willen maken.

Bijstandsgerechtigden

Ook landelijk begon zich een brede politieke consensus af te tekenen voor gedwongen spreiding. De overheid zou volgens veel politici en opiniemakers meer grip moeten krijgen op bepaalde achtergestelde groepen, en dus ook op waar ze wonen. De LPF en de SP pleitten simpelweg voor een verplichte spreiding van alle "allochtonen". PvdA-Kamerlid Dijsselbloem bleek het vooral gemunt te hebben op Antillianen, Nigerianen en Somaliërs, omdat die volgens hem teveel "bij elkaar zouden klitten", moeilijk zouden integreren en vaak werkloos zouden zijn. D66-fractieleider Boris Dittrich zocht het in een iets andere richting en begon over een limiet voor alle uitkeringstrekkers. "Het percentage bijstandsgerechtigden is in sommige wijken erg hoog. Als een wijk vol is, moeten mensen naar elders", vond hij. Het CDA deed er nog een schepje bovenop en stelde voor om maar gelijk alle mensen met een laag inkomen te spreiden. De PvdA wilde zich uiteindelijk beperken tot alle "kanslozen". Oftewel, tot de mensen die geen kans hebben op een baan en die dus 'onproductief' zijn, wat in feite een doodzonde is in het kapitalisme. Tenslotte kwamen de kabinetspartijen overeen om "kansarme nieuwkomers" gedwongen te gaan spreiden. En zo kreeg Sörensen gelijk. "Het beestje" wordt inderdaad iets anders genoemd, maar het grote schuiven ermee kan beginnen.

Wanneer het om het afbreken van de sociale voorzieningen gaat, beroept het kabinet zich graag op "de eigen verantwoordelijkheid". Maar bij het aanpakken van "allochtonen" treedt de overheid zeker niet terug. Toch zijn er nog een aantal meer principiële liberale politici en opiniemakers die voorstander zeggen te blijven van het recht om zelf te bepalen waar men woont. Ze zijn mordicus tegen gedwongen spreiding en soms - internationaal gezien - zelfs voorstander van open grenzen. Dat klinkt zeker sympathieker dan de racistische stemmingmakerij van de voorstanders van gedwongen spreiding. Maar dit liberale standpunt komt er wel op neer dat iedereen overgeleverd blijft aan de marktkrachten van het kapitalisme. Krachten die mensen simpelweg dwingen om daar te gaan wonen waar werk is en de goedkoopste huisvesting. En dat is iets waar radicaal-links nooit vrede mee zal kunnen hebben.

Terug