De Fabel van de illegaal 60/61, najaar 2003

Auteur: Eric Krebbers

De theorie en de praktijk

Een belangrijk uitgangspunt van de politiek van De Fabel van de illegaal is de wisselwerking tussen theorie en praktijk. Vooraf aan iedere samenwerking, verbreding, campagne en actie steken we altijd veel tijd in uitgebreide inhoudelijke en strategische discussies. En omgekeerd heeft het doen van onderzoek, het voeren van discussies en het werken aan theorievorming voor ons eigenlijk alleen zin als onze concrete activiteiten ermee gediend zijn. Dat lijkt nogal voor de hand liggend. Maar wie kent niet de rondrennende activisten die liefst aan alle acties meedoen zonder vooraf werkelijk inhoudelijke keuzen te maken? En wie heeft nooit theoretische stukken gelezen waarbij men zich afgevraagd heeft wat men er in vredesnaam mee aan moet? Kort na de oprichting in 1990 kwamen die dingen ook bij De Fabel - destijds nog De Invalshoek geheten - wel eens voor. De bezoekers van onze informatiebijeenkomsten zullen na afloop wel eens gedacht hebben: wat erg allemaal, maar wat kan ik ermee? Ook discussiebijeenkomsten hingen soms in de lucht en boden nauwelijks een concreet handelingsperspectief. Uit die praktijk van toen hebben we lering getrokken.

Overheidsracisme

De eerste 5 jaar was De Fabel voornamelijk lokaal actief. We organiseerden regelmatig activiteiten met onder meer GroenLinks, VluchtelingenWerk en de kerken. Die bekritiseerden net als wij het strenge beleid tegen vluchtelingen en migranten. Maar het overheidsracisme en de kapitalistische achtergronden van migratie weigerden ze onder ogen te zien. In die jaren onderzochten, analyseerden en beschreven we in ons blad daarom vooral juist de keiharde dagelijkse praktijk van het vreemdelingenbeleid en de samenhang met het kapitalisme. Ook begon De Fabel toen extreem-rechts in de Leidse regio actief in de gaten te houden omdat neo-nazi's een concrete bedreiging vormden voor migranten en vluchtelingen. Daarover hebben we sindsdien veel gepubliceerd.

De Fabel heeft ook altijd concrete individuele en collectieve steun verleend aan migranten en vluchtelingen. Allerlei ontwikkelingen en ervaringen daarbij nopen ons ook tot onderzoek en analyse. Zo schrijven we regelmatig over de dubbelzinnige positie van paternalistische christenen bij de vluchtelingensteun, over de rol van wetenschappers die voor de overheid komen snuffelen bij ondersteuners, en over de groeiende populariteit van "vrijwillige terugkeer", ook bij "progressieven". De Fabel kaart dit soort kwesties aan om te proberen te voorkomen dat de steun van allerlei organisaties aan migranten en vluchtelingen tot verkapte repressie kan worden.

New age

Vanaf ongeveer halverwege de jaren 90 is De Fabel ook wat meer landelijk gaan opereren. We werden daardoor steeds vaker geconfronteerd met de ideologische teloorgang van links. Activisten begonnen te koketteren met new age en post-modernisme. In de dierenrechtenbeweging en de milieubeweging werden rechtse geluiden steeds normaler. En tegelijkertijd werden anti-racistische en feministische thema's flink verwaarloosd. Dat was voor ons aanleiding om op al deze gebieden onderzoek te gaan doen, artikelen te schijven en discussies te organiseren. Want links moet vanuit heldere en serieuze analyses redeneren om de politieke verhoudingen te kunnen begrijpen en beïnvloeden.

Maar ook de analyses van De Fabel zelf bleken niet altijd even goed doordacht. Sinds eind 1997 was De Fabel bijvoorbeeld actief in de anti-MAI campagne, het begin van de anti-globaliseringsbeweging. We wilden zo een bijdrage leveren aan de wereldwijde strijd tegen het kapitalisme dat veel mensen dwingt om te migreren of te vluchten. Al actievoerend en discussiërend realiseerden we ons echter dat de ideologie van die beweging grotendeels gebaseerd was op nationalisme en een kort-door-de-bocht anti-kapitalisme, dat sterk overeenkomt met het antisemitische wereldbeeld. We bleken een campagne te voeren die rechts in de kaart speelde. De Fabel trok zich terug uit die beweging, en heeft daarna veel tijd vrij gemaakt voor onderzoek naar nationalisme en antisemitisme, en dan vooral naar hoe die ideologieën helaas ook kunnen voorkomen in linkse analyses en campagnes. Het bleek nodig om voortdurend de traditionele linkse ideeën en begrippen ter discussie te stellen en die waar nodig te verwerpen, te vervangen of opnieuw invulling te geven.

Bevrijdingsnationalisme

Zoals vaker, werd De Fabel ook in deze periode regelmatig door solidariteitsgroepen om steun verzocht tegen de uitzetting van activisten van nationalistische en communistische bevrijdingsbewegingen uit bijvoorbeeld Turkije, Spanje of de Filippijnen. Dat was aanleiding om ons te verdiepen in de praktijk en de theorie van het bevrijdingsnationalisme en anti-imperialisme. In reactie op de steunverzoeken schreven we uitgebreide kritieken. We weigerden ons te solidariseren met die bevrijdingsbewegingen, maar protesteerden wel tegen de voorgenomen uitzettingen van de activisten. Daarbij gaat het ons ook meer om het concreet vormgeven van strijd hier, dan om het uiten van vage solidariteit met de strijd daar.

Na 11 september 2001 kwam er snel een anti-oorlogsbeweging van de grond. De Fabel besloot niet actief te participeren vanwege de relatief kritiekloze houding richting het moslimfundamentalisme en het Arabisch nationalisme. Wij besloten die stromingen wel kritisch te bekijken, en daar publiceerden we ook over. Onze kritische aandacht ging ook uit naar het toenemende antisemitisme in de anti-oorlogsbeweging en daarmee samenhangend de eenzijdige kritiek op Israël. Het ging ons daarbij niet om de situatie in Israël, maar veeleer om het antisemitisme hier. De Fabel bekritiseerde het antisemitisme scherp en organiseerde onder meer een Kristallnacht-herdenking om tegenwicht te bieden.

Bevolkingspolitiek

In plaats van de oorlogen in Afghanistan en Irak probeerde De Fabel juist de toenemende repressie tegen migranten en vluchtelingen in Nederland centraal te stellen. Daarop kunnen we tenminste concreet invloed uitoefenen, en dat proberen we ook samen met migranten en vluchtelingen. Ook analyseren en bekritiseren we onder meer het anti-moslim racisme van politici en opiniemakers om zo meer grip te krijgen op de ideologie van de verrechtsing. En als tegenwicht aan hun eenzijdige nationalistische kritiek op het moslimfundamentalisme, bekritiseerden en bestreden wij ook het christenfundamentalisme.

Naar aanleiding van het MAI-debâcle besloot De Fabel verder te gaan werken aan een andere manier van kijken naar de wereldwijde problemen. Concepten als bevolkingspolitiek en migratiebeheersing blijken veel vruchtbaarder voor de ontwikkeling van analyses en strijd. Daarmee is De Fabel nu samen met enkele andere groepen hard aan de slag gegaan.

Dit is het eerste deel van een serie artikelen waarin de achtergronden van de politiek van De Fabel uiteengezet worden. In het Fabel Archief zijn artikelen te vinden over alle bovenstaande kwesties.

Terug