De Fabel van de illegaal 60/61, najaar 2003

Auteur: Jan Tas

"Natuurgenooten" en "onwillige honden"

De afschaffing van de slavernij door Nederland in 1863 betekende absoluut niet dat ook het racisme verdween dat die slavernij moest rechtvaardigen. De slavernij verdween dan wel, maar de onderdrukking en de uitbuiting bleven. Racisme werd ingezet in een poging dat te rechtvaardigen. Met haar boek "Over 'natuurgenooten' en 'onwillige honden'" wil Patricia Gomes de "stereotyperingen en negatieve beeldvorming blootleggen om het eeuwenoude bolwerk van superioriteitswaan neer te halen. Het gaat mij daarbij om de relatie in het verleden tussen witte Nederlanders en de tot slaaf gemaakte zwarten in Suriname, in de periode van de besluitvorming over de afschaffing van de slavernij tussen 1842 en 1862." Het debat daarover werd vooral geïnspireerd door de wens om Suriname weer tot een winstgevende kolonie te maken, en niet door idealen van vrijheid en gelijkheid. Door de opvattingen van Nederlandse beleidsmakers te onderzoeken laat Gomes duidelijk zien wat voor racistische ideeën daarbij gehanteerd werden, ook door de tegenstanders van slavernij.

Het is opvallend dat dezelfde argumenten nu nog steeds ingezet worden, maar dan tegen "allochtonen". "Net als de negerhaters en voorstanders van de slavernij hadden de slavenvrienden en regeringsfunctionarissen een relatie gelegd tussen huidskleur en beschaving. Hoe zwarter hoe onbeschaafder, hoe lichter hoe beschaafder. Alle slavenvrienden hadden een negatieve waardering voor de kleurling en zijn beschaving. Zij verklaarden de slechte toestand van de zwarte vaker vanuit zijn Afrikaanse afkomst en cultuur dan vanuit het slavernijsysteem. Sommigen dachten zelfs dat de slavernij hem goed had gedaan." Het is jammer dat Gomes geen verband legt met de huidige racistische hetzes. Maar toch is haar boek een verademing, zeker nu vandaag de dag kolonialisme door wetenschappers en opiniemakers meer en meer goedgepraat wordt. Lezen dus!

"Over 'natuurgenooten' en 'onwillige honden'", Patricia D. Gomes. Uitgeverij: Aksant, 14,50. ISBN: 9052600716.

Terug