De Fabel van de illegaal 63, maart/april 2004
Auteur: Eric Krebbers
Hollandse dijken tegen Poolse "vloedgolf"
Zowel linkse als rechtse Kamerleden willen na de EU-uitbreiding van mei 2004 Poolse arbeiders zoveel mogelijk blijven weren. Anders zouden ze 'onze' banen inpikken.
In 2002 deed de Arbeidsinspectie invallen op 99 bouwplaatsen. Op 45 daarvan werden illegale arbeiders gepakt en uitgezet. In totaal 15 procent van de gecontroleerde arbeiders had geen verblijfsvergunning. Dat is waarschijnlijk geen representatief aantal omdat de inspectie vooral bedrijven binnenviel waarover men getipt was. Driekwart van de illegalen was Oost-Europees. "Die krijgen te weinig betaald, werken te lang en zijn soms schandalig gehuisvest in caravans of containers", weet regiohoofd Ton Rutten van de Bouwbond FNV.(1) Via een proefproces wil de bond gelijke betaling voor illegale arbeid gaan afdwingen. Niet om illegalen aan meer inkomen te helpen, maar om het voor bedrijven onaantrekkelijk te maken om hen überhaupt nog in dienst te nemen. Want "de illegalen zorgen voor een verdringing op de arbeidsmarkt. En dáár wordt de Nederlandse bouwvakker de dupe van. In Limburg komen 100 jonge metselaars niet aan de slag omdat hun plek door illegalen is ingenomen", beweert Rutten. "Het komt als een vloedgolf over ons heen." De bond gaat daarom ook intensief samenwerken met de opsporingsdienst SIOD tegen illegale arbeiders. Eigen arbeiders eerst, zo denkt men kennelijk bij de bond.
Tot nu toe krijgen per jaar slechts zo'n 10 duizend Poolse arbeiders een werkvergunning om legaal aan de slag te gaan. En dat moet na de EU-uitbreiding zo blijven, vindt VVD-minister Zalm van Financiën. Anders zou Nederland "overspoeld" worden met Poolse arbeiders, beweert hij. Die zouden namelijk bij de bazen populair zijn vanwege hun bereidheid om hard te werken voor lage lonen. Volgens Zalm zouden ze daardoor arbeidsplaatsen van Nederlandse werknemers gaan afpakken, en dat zou de staat maar liefst 100 miljoen euro extra aan werkloosheidsuitkeringen kunnen gaan kosten. Daarom willen behalve de VVD, ook CDA, LPF, SP, SGP en de vakbond CNV de grenzen het liefst eerst nog twee jaar dicht houden.
D66-minister Brinkhorst van Economische Zaken wil de Polen daarentegen direct onbeperkt toelaten. De werkgeversorganisatie VNO/NCW steunt hem omdat "de Oost-Europeanen nodig zijn voor werk, zoals in de bouw, waarvoor geen of onvoldoende Nederlanders te krijgen zijn". Zonder die extra Polen zou de concurrentiepositie van het Nederlandse bedrijfsleven verslechteren. GroenLinks en de PvdA willen de Polen ook per direct toelaten. Anders komen ze illegaal en worden ze uitgebuit. Nadat het Centraal Planbureau verzekerde dat een "vloedgolf" zou uitblijven, besloot het kabinet eind januari 2004 voorlopig jaarlijks toch maximaal 12.000 extra werkvergunningen te verlenen aan Oost-Europeanen. Begin februari bleek de Kamermeerderheid het daar niet mee eens. Die wil dat voortaan bij elke aanvraag voor een werkvergunning nog diepgaander onderzocht wordt of er echt geen Nederlandse arbeider voor dat werk beschikbaar is.
Noot