De Fabel van de illegaal 67, najaar 2004
Auteur: Eric Krebbers
Negerjood in moederland
Zo kan het dus ook! Een sympathieke Nederlandse roman die ergens over gaat en nog links en anti-racistisch is ook. Ellen Ombres "Negerjood in moederland" is een verademing tussen al het antisemitische machismo van de Grunbergs en het reactionaire gelul van de Durlachers. Fijngevoelig beschijft Ombre hoe het Surinaamse gezin Dankerlui probeert te overleven in Nederland en hoe ieder van hen worstelt met het verleden. Geen van de gezinsleden voelt zich eigenlijk echt thuis in Nederland.
"Kind, je bent de belichaming van de twee meest versmade en gehate groepen die het naziregime kon aanwijzen", krijgt Hannah Dankerlui eens te horen van haar moeder. Ze zijn "negerjoden", zij en haar moeder, zwarte afstammelingen van joden die in Nederland niet welkom waren en daarop in Suriname slavenhouders werden. In Suriname is met een gemengde achtergrond goed te leven, maar in Nederland gaat het Hannah moeilijker af. Hier lijkt iedereen geobsedeerd door identiteiten en Hannah wordt continu aangesproken, dan weer op haar 'allochtoon' zijn en dan weer op haar joods zijn. In haar jeugd probeert ze aansluiting te vinden bij de zionisten, maar echt geaccepteerd wordt ze niet. Net zoals haar zwarte voorouders in Suriname vroeger ook afgewezen werden toen ze lid wilden worden van de joodse gemeente.
Hannahs vader is een wat teruggetrokken intellectueel die zich erg interesseert voor de geschiedenis van Suriname. Hij bewondert alles dat met het Duitse culturele erfgoed te maken heeft, omdat Duitsers vroeger als eersten in Suriname zwarten onderwezen en als mensen behandelden. Dat leidt tot scherpe discussies met Hannahs zionistische vriendjes die Duitsland alleen kunnen zien als land van de shoah. Hannah belandt trouwens voortdurend in allerlei debatten, bijvoorbeeld over herstelbetalingen voor de slavernij of over de multiculturele samenleving en identiteiten. Ze wordt er doodmoe van en concludeert met Gertrude Stein: "Identiteit is weten wie je bent omdat je hondje je herkent."
Deze psychologische en door en door politieke roman is een aanrader, al was het maar om prachtige volzinnen als deze: "De Rode Vrouwen van weleer speculeerden inmiddels op de beurs, om hun allochtone schoonmaaksters te betalen, hun studerende dochter een Filippijnse au pair cadeau te doen of om een kostbare, last minute ivf-behandeling in Italië te bekostigen."
"Negerjood in moederland", Ellen Ombre. Uitgeverij: De Arbeiderspers, € 17,50. ISBN: 9029536748.