De Fabel van de illegaal 70, mei/juni 2005
Auteur: Gerrit de Wit
Gabbers, snelle beats en extreem-rechts
Regelmatig worden migranten het slachtoffer van racisme en geweld. Onder de daders bevinden zich steeds vaker extreem-rechtse gabbers. Die zijn meestal niet georganiseerd en daarom proberen fascistische partijen hen te ronselen.
Onlangs publiceerden Jaap van Donselaar en Peter Rodriques hun zesde “Monitor racisme en extreem-rechts”. Daarin besteedden de onderzoekers ook aandacht aan de gabbers. Binnen de gabberscene is namelijk altijd ruimte geweest voor extreem-rechtse ideeën en uitingen. Gabber ontstond begin jaren 90, en maakte tot 1997 een stormachtige groei door. Op zijn hoogtepunt was het de grootste jongerensubcultuur van Nederland. Gabbers hebben een eigen versie van de housemuziek met extreem snelle beats, ook wel hardcore genoemd. Aanvankelijk hadden ze karakteristieke kledingcodes, zoals kale koppen, dure trainingspakken en gymschoenen. Kenmerkend was ook het stedelijk chauvinisme. Gabbers profileerden zich met stadswapens en voetbalattributen van hun steden. Tevens ontstond er onder een deel van de gabbers aandacht voor racistische en extreem-rechtse ideeën. Die gabbers tooiden zich steeds vaker met de - van de skinheadscultuur overgenomen - bomberjacks met Nederlandse vlag. Daarnaast werd ook het Keltische kruis populair, een cirkel met een kruis erdoor.
Pim Fortuyn
In de jaren 90 waren gabbers steeds vaker betrokken bij opstootjes met migrantenjongeren. Omdat de Nederlandse vlaggetjes van de gabbers tot conflicten zouden leiden, stelde een aantal scholen een vlaggetjesverbod in. De CP’86 en de Centrum Democraten probeerden de onvrede onder gabbers daarover te gebruiken en ze wisten bij een gezamenlijke demonstratie in Rotterdam enkele honderden gabbers op de been te krijgen tegen het vlaggetjesverbod. Extreem-rechtse organisaties en partijen deden wel meer pogingen om deze jongeren te ronselen, maar slechts enkele gabbers werden daadwerkelijk actief. Dat kwam deels doordat de CP’86, die door zijn radicale imago het meest tot de verbeelding sprak, al snel te maken kreeg met grote interne spanningen en scheuringen, waardoor verdere mobilisatie van gabbers niet meer aan de orde was. Daarnaast was de populariteit van de gabbercultuur al snel tanende, juist doordat het te massaal en te commercieel werd. Daardoor haakten veel oorspronkelijke gabbers af. Ook nam de weerstand tegen extreem-rechtse gabbers toe en werd bijvoorbeeld de organisatie United Gabbers Against Racism/Fascism opgericht.
Sinds de millenniumwisseling groeit de gabberhouse weer. In eerste instantie namen de nieuwe gabbers de subcultuur van de eerste generatie over, maar al snel traden veranderingen op. Het meest zichtbare is de uiterlijke verandering. Binnen de gabberscene zijn trainingspakken en sportschoenen steeds zeldzamer geworden. Nu worden massaal de dresscodes van skinheads gekopieerd en dragen gabbers spijkerbroeken, zware zwarte schoenen en vaak T-shirts, truien en jassen van typische skinhead-merken als Lonsdale, Hooligan en Pitbull. De opkomst van de nieuwe generatie gabbers liep betrekkelijk parallel met de opkomst van Fortuyn. Zijn rechts-populistische standpunten over migratie, integratie, islam en vrije meningsuiting vonden gretig aftrek binnen de scene. Meer dan in de jaren 90 werden extreem-rechtse ideeën en symboliek onder gabbers populair. De snelle verspreiding van zulke ideeën hangt samen met de opkomst van tientallen discussiefora, chatsites en zogenaamde profielenbanken waar vooral jongeren zichzelf presenteren. Daar wisselen de gabbers hun extreem-rechtse en racistische propaganda uit.
Racistisch geweld
Zo is een website als Holland-Hardcore.com een broedplaats voor racistische ideeën, en bezoekers worden opgeroepen om deel te nemen aan extreem-rechtse activiteiten. Met succes, want bij extreem-rechtse demonstraties zijn regelmatig groepen gabbers aanwezig die elkaar kennen via Holland-Hardcore. Op die site wordt ook gediscussieerd over gewelddadige acties. Zo wordt met regelmaat opgeroepen tot grof geweld tegen migranten. Ook werd de brandstichting in een islamitische basisschool in Eindhoven in 2003 luidkeels verwelkomd. De daders werden gearresteerd en bleken actief te zijn op het forum van Holland-Hardcore.
De afgelopen twee jaar vonden door het hele land tientallen racistische voorvallen en gewelddadigheden plaats tegen islamitische doelen en migranten waarbij extreem-rechtse gabbers betrokken waren. Zo raakte in april 2004 in Muiderberg een groep gabbers slaags met enkele Marokkaanse jongeren. Naar verluidt zochten de Marokkanen een jongen die een familielid van hen racistisch zou hebben belaagd. Ze bedreigden de gabbers om hen te laten vertellen waar die jongen was. Toen de Marokkanen een dag later terugkwamen werden ze beschoten door een van de gabbers. Drie Marokkanen werden gewond afgevoerd. In Dokkum liep de situatie ook flink uit de hand. Een gabbergroep zocht in het voorjaar van 2003 regelmatig de confrontatie met de bewoners van het nabijgelegen asielzoekerscentrum. Toen een aantal gabbers overdag vernielingen aanrichtte, arresteerde de politie hen. Bij de ondervraging hoorde de politie dat een aantal gabbers een molotovcocktail wilde gaan gooien naar het asielzoekerscentrum. Meerdere arrestaties en veroordelingen volgden.
Veel gabbergroepen lijken uitsluitend in hun eigen regio actief te zijn. Ze komen vooral in de aandacht door confrontaties met andere, vooral “allochtone” groepen jongeren. Daarnaast zijn er wel eens conflicten met bijvoorbeeld alternatieve skaters. In Aalsmeer en omliggende dorpen zijn ook al geruime tijd conflicten tussen gabbers en Marokkaanse jongeren. Daar werd een “autochtone” jongen door gabbers mishandeld omdat hij kleren droeg die de gabbers tot de Marokkaanse subcultuur rekenen. Opmerkelijk genoeg identificeren de gabbers de Marokkaanse jongeren daar dus op subculturele kenmerken. Medio 2004 publiceerde het politiedistrict Venlo een onderzoeksrapport naar racisme onder jongeren in de regio. Bij veel van de zogenaamde Lonsdale-groepen bleek sprake van “vreemdelingenhaat”, maar een samenhangende politieke ideologie zou ontbreken.
Gabbers ronselen
Ook tegenwoordig proberen extreem-rechtse partijen nog zieltjes onder gabbers te winnen, maar van een substantiële toestroom is vooralsnog geen sprake. Er was enige tijd een innige band tussen de Nieuwe Nationale Partij (NNP) en een Zoetermeerse gabbergroep. Dat leverde de partij een aantal jongeren op dat bereid was deel te nemen aan demonstraties. Zo probeerden ook aanhangers van Nieuw Rechts, de NNP en de Nationale Alliantie jongeren te werven bij Holland-Hardcore. De resultaten waren beperkt. De drie partijen konden weliswaar op sympathie rekenen, maar slechts enkele gabbers werden bij hen actief. Meer succes hebben de kleine zelforganisaties van gabbers: extreem-rechts georiënteerde clubjes, door gabbers opgericht of gedomineerd. Naast Holland-Hardcore werden de laatste jaren ook organisaties als Stormfront Nederland (SFN) opgericht. SFN had in diverse plaatsen aanhang en kon zonder echte organisatie en zonder veel moeite rond de 100 gabbers op straat krijgen voor extreem-rechtse acties. SFN stortte echter door interne conflicten in elkaar. SFN-gabbers richtten daarna het Verenigd Nederland Arisch Broederschap (VNAB) op, dat verantwoordelijk wordt gehouden voor verschillende kladacties. Eind 2004 ging het VNAB grotendeels op in de Nederlandse Volks Unie (NVU) en vormt daar nu de jongerentak “Germaanse Jeugd Nederland”.
Hoewel in de huidige gabberscene gelukkig ook veel aversie bestaat tegen extreem-rechtse gabbers, blijft het optreden tegen rechts-extremisme binnen de eigen scene vaak achterwege. De vrijheid van meningsuiting wordt meestal belangrijker gevonden. Vanuit organisaties die gabbers ruimte bieden wordt echter wel opgetreden tegen rechts-extremisme. Voorbeelden daarvan zijn de bij gabbers populaire internetsites als cu2.nl en Partyflock waar jongeren profielen van zichzelf kunnen presenteren. De beheerders van die sites verbannen leden met extreem-rechtse uitingen. Ook veel organisatoren van gabberfeesten weigeren tegenwoordig bezoekers met extreem-rechtse symbolen op hun kleding.
Bron: “Monitor racisme en extreem-rechts”, Jaap van Donselaar en Peter Rodriques. Op: Anne Frank Stichting-website.