De Fabel van de illegaal 70, mei/juni 2005
Auteur: Eric Krebbers
De Groot-Europese dromen van Verdonks migratie-adviseur
In liberale en sociaal-democratische kringen in diverse EU-landen wordt enthousiast gefilosofeerd over het pamflet “People flow” (“Mensen stromen”). Daarin worden “samenhangende duurzame strategieën” geschetst voor “een Europees migratiebeheersingsmodel”. Er zijn de komende decennia radicale veranderingen nodig, menen de auteurs.
Het 120 pagina’s tellende pamflet verscheen in 2003 en is een initiatief van voormalig COA-directeur Theo Veenkamp, tegenwoordig hoofd directie Justitiële Strategie bij het ministerie van Justitie. Hij organiseert voor minister Verdonk “rondetafelgesprekken” met wetenschappers en politici over “de demografische ontwikkelingen” van de komende 30 jaar. Veenkamp schreef het pamflet voor de Britse liberale denktank Demos, samen met de Italiaanse onderzoekster Alessandra Buonfino en Tom Bentley, een voormalige adviseur van de Britse minister van Binnenlandse Zaken.
Service points
Volgens de auteurs is het huidige migratiebeleid “niet effectief”. Het “obsessieve indelen” van aankloppende mensen in vluchtelingen en migranten heeft grote bureaucratieën doen ontstaan. Maar zulke indelingen bestaan slechts in theorie, aldus de auteurs. In werkelijkheid overlappen de categorieën elkaar sterk. Dat indelen hangt volgens hen vooral samen met de behoefte om arbeidsmigranten te weren. Maar dat werkt niet, vinden de auteurs. De nadruk zou daarom meer moeten komen te liggen op het “beheersen van de stromen migranten”. De auteurs willen juist kansen creëren voor migranten en hun komst “faciliteren” om zo hun “motivatie en energie te gelde te maken”. Het gaat Veenkamp, Bentley en Buonfino erom “menselijk kapitaal” binnen te halen. Europa heeft migranten nodig vanwege “economische en demografische redenen”, schrijven ze.
De auteurs willen de bureaucratie nu vereenvoudigen door de oprichting van “EU mobility service points” overal ter wereld. Iedereen die voortaan naar de EU wil, moet daar dan eerst een visum aanvragen. Daarbij wordt dan niet meer door staten of de EU geselecteerd, maar wordt uitsluitend nog gekeken naar geld, naar kapitaal. Toeristen moeten aantonen over voldoende geld en een retourticket te beschikken, arbeidsmigranten over een uitnodiging van een werkgever, en gezinsmigranten over een verklaring van een “sponsor” die financieel garant wil staan. Kortom, “selectie door sponsors en werkgevers”. Bij wijze van uitzondering willen de auteurs ook arbeidsmigranten zonder uitnodiging toelaten wanneer die beschikken over diploma’s - “menselijk kapitaal” - om te werken in sectoren met arbeidstekorten. Door de instelling van de “service points” zal er volgens de auteurs een “transparantere migratiestroom” ontstaan en wordt een “nauwkeurige registratie van de migrantenbevolking” mogelijk.
Transit centers
Voor een asielprocedure mogen ook vluchtelingen zich aanmelden bij zo’n “mobility service point”. Binnen een week krijgen ze dan te horen of ze erkend worden. Dat zal meestal niet het geval zijn, voorspellen de auteurs. Bezwaar maken mag, maar dan wel op eigen kosten. Het alternatief is gratis vervoer naar een International Transit Center (ITC), een tweede type nieuw op te richten Europese instelling. Er zouden ITC’s moeten komen bij alle brandhaarden in de wereld en op plaatsen waar veel mensen de EU binnenkomen. Van de auteurs moeten ITC’s de “vangmechanismen” worden voor migranten die niet via de “mobility service points” de EU binnen mogen. In ITC’s krijgt iedereen onderdak en advies bij het opstellen van een “persoonlijk ontwikkelingsplan” dat in vrijwel alle gevallen gericht zal zijn op terugkeer naar het land van herkomst. Er wordt geen geld gegeven. Men moet er zelf zien te overleven. Wel mag er door de vluchtelingen en migranten gewerkt worden en kunnen sommigen een rentevrije lening krijgen. Het pleidooi voor de oprichting van deze ITC’s heeft veel liberalen en sociaal-democraten enthousiast gemaakt voor al langer bestaande plannen voor “opvang in de regio”.
De auteurs presenteren de ITC’s als onderdeel van een heel pakket aan beleidsmaatregelen, internationale verdragen en interventies “om direct bijstand te verlenen bij het beheersen van zich verplaatsende bevolkingen, en het verminderen van de directe internationale migratie van zeer grote groepen mensen”. Verder wil men potentiële illegale migranten in de ITC’s “realistische informatie geven” over het illegale bestaan in Europa. Dat bestaan zal, als het aan de auteurs ligt, nog verder verslechteren. Wie zich niet aanmeldt bij een “mobility service point” en ongeregistreerd de EU binnengaat, heeft namelijk in de plannen geen enkel recht meer op gezondheidszorg, onderwijs of sociale zekerheid. Een pleidooi voor een soort absolute super-Koppelingswet, die heel Europa omspant. Het enige recht dat men dan nog heeft is op een enkeltje richting de dichtstbijzijnde ITC net over de EU-buitengrens.
Militaire macht
Wanneer de migratie maar goed beheersbaar wordt, zullen de Europese samenlevingen best meer migranten willen opnemen. En die zullen dan vervolgens beter “integreren”, menen de auteurs. Ze willen die “integratie” vooral bevorderen door af te dwingen dat de wet strikter nageleefd wordt. Dat migranten zich meer met politiek gaan bezighouden vinden ze prima, maar er mogen geen door de overheden “onbeheersbare vormen van politiek conflict en onrust ontstaan”. De EU moet “burgerlijke identiteiten” bij migranten gaan bevorderen en bij “de beheersing van hun loyaliteiten” zal controle over hun religie een grote rol moeten spelen. Europa wordt nu immers vooral bedreigd door moslimfundamentalisme, beweren de auteurs. Ze zetten daarbij dat “utopisch fundamentalisme” terloops even op één lijn met zowel het communisme als het fascisme die volgens hen beide “uit waren op massavernietiging” en Europa bedreigden.
Maar het overleven van het kapitalistische Europa is niet voldoende voor Veenkamp, Bentley en Buonfino. In de loop van hun pamflet blijken de voorstellen voor een effectievere migratiebeheersing onderdeel te vormen van een streven naar de status van supermacht voor de EU. De ondertitel van het pamflet blijkt niet voor niets “Managing migration in a new European commonwealth”, waarbij “commonwealth” doelt op de neo-koloniale relaties die Engeland en Frankrijk onderhouden met veel van hun voormalige kolonies. Zo’n Europese commonwealth zou zich moeten uitstrekken van de poolcirkel tot Noord-Afrika en van Ierland tot Rusland, aangevuld met een reeks voormalige kolonies. De auteurs benadrukken daarbij het belang van een “nieuwe, verenigde militaire en strategische capaciteit” voor de EU. “Omdat de militaire macht van de VS niet te evenaren is, moet Europa’s strategie gebaseerd worden op het brengen van stabiliteit en pro-actieve ontwikkelingshulp, samen met de capaciteit om militair in te grijpen”, schrijven ze. Ingrijpen op basis van “een visie van democratie, vrijheid en kwaliteit van leven”. Daartoe heeft Europa een grote diversiteit aan troepen en wapens nodig, aldus de auteurs, want luchtbombardementen alleen zijn niet voldoende effectief gebleken bij eerdere conflicten.
Mesopotamië
Ook ontvouwen de auteurs plannen voor een “European commonwealth volunteer reconstruction corps” voor jongeren. “Dat zal een burgerlijke component worden van de op te bouwen Europese militaire capaciteit in het licht van de veiligheids- en opbouwuitdagingen van de eenentwintigste eeuw.” Na het bombarderen komen de Europese jongeren voortaan de zaak weer opbouwen. Zo’n korps is vooral ook belangrijk om de energie van jongeren in de gewenste richting te kanaliseren, aldus de auteurs. De jongeren moeten zo betrokken raken bij het grote Europese project. Ook wil men “historici, cineasten en kunstenaars” opdracht geven om een “nieuw Europees verhaal” te schrijven dat begint in het oude Mesopotamië en Syrië. Wat direct aangeeft tot waar de Europese invloedssfeer zich minstens moet gaan uitstrekken. Ook wil men een nieuw Europees netwerk van hogesnelheidslijnen aanleggen dat ook Istanboel, Casablanca en Moskou omvat.
Tot slot willen de auteurs ook “fris denken” over het “wegnemen van de barrières tussen burgers en migranten”. Ze stellen voor om alle EU-burgers precies zo te behandelen als de migranten en vluchtelingen in de ITC’s. Voor ouderen en gehandicapten blijven er weliswaar minimale voorzieningen als onderdak en sociale zekerheid, maar werklozen krijgen niets meer. “Niets voor niets geven is een teken van respect”, beweren de auteurs. Werklozen kunnen net als de vluchtelingen en migranten voortaan een rentevrije lening krijgen, een “citizenship credit”, en verder advies bij het opstellen van “persoonlijke ontwikkelingspaden” en het uitzoeken van opleidingen. Zo kan de overheid investeren in “menselijk kapitaal”, aldus de auteurs.
“People flow” staat op de Demos-website.