De Fabel van de illegaal 73, najaar 2005

Auteur: Eric Krebbers

Boekrecensie

Ambtenaren onder elkaar

In zijn roman "Het achtenveertigste uur" schetst Nicolaas Matsier nauwgezet de administratieve hellegang die vluchtelingen doorlopen tijdens de 48-uurs procedure in het aanmeldcentrum bij Schiphol. Prachtig beschrijft hij hoe uur na uur de ene na de andere ambtenaar het dossier van een Soedanese vluchteling verder aanvult en weer doorgeeft aan een volgende collega. De ambtenaren zijn niet persé slechte mensen, maar laten de vluchteling van vlees en bloed wel steeds verder verdwijnen achter een hele papierwinkel.

De Soedanees wordt voortdurend voorgeleid aan weer een nieuw gezicht. "Ik heb het voor de lol eens uitgerekend. Hoeveel van zulke eenmalige gezichten iemand die in een ac-procedure beland is, te zien krijgt. In die 48 uur", laat Matsier Ruth denken voordat ze de eindbeschikking doorneemt met de vluchteling. "Sommige heel kort, dat is zo, maar toch. Ze maken deel uit van de stoet: al die gezichten van de wachtmeesters van de marechaussee, van de allereerste tot en met de allerlaatste. Marechaussees die hem of haar aanhouden, fouilleren, bewaken, escorteren, afleveren bij secretariaten, gereedstaande busjes, grenshospitia, rechtbanken, vliegtuigen. Maar zelfs als je al die geüniformeerde types van de grensbewaking en van de vreemdelingendienst eventjes buiten beschouwing laat, dan nog blijven daar over: toch al gauw een stuk of 5,6,7 mensen van de IND. Laten we zeggen 3 in pak of mantelpak, de rest in spijkerbroek. Plus tolken. Minstens 2 of 3, kunnen er ook meer zijn. Zichtbaar en onzichtbaar. Alleen maar een stem uit de telefoon - dat is nog weer minder dan een gezicht dat je maar één keer ziet. Nou ja, en dan ook nog een paar advocaten dus. En misschien wat figuranten in het eerste traject. Hier of daar een vrijwilliger van VluchtelingenWerk Nederland, een goeie of een slechte. Een enkele verpleegkundige. Mogelijk een arts die weinig meer kan doen dan hoestsiroop of paracetamol voorschrijven. Ach, laten het er, ik doe maar een schatting, eens een stuk of 20 zijn."

Heel geraffineerd dwingt Matsier de lezer de zaak te bekijken door de ogen van de ambtenaren. Ze stellen voortdurend vragen om hem als gelukszoeker te ontmaskeren, gecomputeriseerde vragen die nauwelijks betekenis lijken te hebben in de belevingswereld van de Soedanese boerenzoon. Net als de ambtenaren leert men de Soedanees daardoor eigenlijk nooit echt kennen. Hij blijft tot het laatst een volkomen onbekende. "Het achtenveertigste uur" legt het totale morele failliet van de ambtelijke migratiebeheersingsmachine genadeloos bloot.

"Het achtenveertigste uur", Nicolaas Matsier. Uitgeverij: De Bezige Bij, € 18,50. ISBN: 9023416392.

Terug