De Fabel van de illegaal 74, januari/februari 2006

Auteur: Pauline Krebbers

Boekrecensie

Gevangen tussen grenzen

De juriste Annemarie Busser werkt sinds 1987 als coördinator op de afdeling vluchtelingen van Amnesty International. Ze was getuige van de eerste intake-gesprekken van duizenden vluchtelingen en selecteerde 11 persoonlijke verhalen. Sinds een aantal jaren bestaat er een "48-uurs procedure", bedoeld om vermeende "verzonnen asielverzoeken" binnen korte tijd af te kunnen wijzen. Vanaf 2004 worden verreweg de meeste asielverzoeken via deze procedure afgehandeld. Maar veel vluchtelingen zijn binnen 2 dagen na hun aankomst nog niet toe aan de ondervragingen en totale openheid die de IND vereist. Vaak vertrouwen de vluchtelingen bijvoorbeeld de tolk niet, zijn ze bang voor repercussies tegenover achtergebleven familieleden, of schamen ze zich voor hun verhaal. Hun terughoudendheid wordt door de ambtenaren aangegrepen om hen af te wijzen. In 2004 overkwam dat maar liefst 42 procent van de vluchtelingen, zoals bijvoorbeeld Adam uit Tsjetsjenië. "Hij is bang zijn verhaal in detail voor dit boek te vertellen, en dat is begrijpelijk. Immers, de afgelopen jaren zijn er talloze familieleden gegijzeld: ouders, echtgenoten, broers, zusters en zelfs de kinderen van Tsjetsjeense politici, rebellen of mensen die zich negatief uitspraken over de politieke situatie. Veel van deze mensen zijn nooit meer teruggekeerd."

De gecompliceerde verhalen laten ook de mensonwaardige omstandigheden zien waarin veel vluchtelingen tijdens hun procedure terecht komen. Na de selectie door de 48-uurs procedure worden de resterende vluchtelingen gedurende jaren van hot naar her gestuurd, in afwachting van uitspraken. Zij hebben geen recht op werk en scholing, en krijgen maar minimale medische begeleiding. De uitzichtloosheid leidt tot apathie, angst en vaak tot ontwrichte gezinnen. Zo heeft de 24-jarige Espe uit de Democratische Republiek Congo al 6 jaar geen geld, geen papieren en brengt hij de dagen nutteloos en werkeloos door in een asielzoekerscentrum. Hij heeft geen enkel uitzicht op een opleiding of een baan. Het lijkt een verloren leven.

De regering wil zoveel mogelijk vluchtelingen weren. Wat dat betreft werkt het asielsysteem prima. Dat wordt ook steeds duidelijker tijdens het lezen: de bescherming die vluchtelingen zoeken wordt niet geboden. Busser maakte gebruik van alle processtukken, brieven van juristen en landendeskundigen, rapporten van medici en jeugdhulpverleners, en uitgebreide gesprekken met de betrokkenen en hun naasten. De verhalen zijn vanuit een wisselend perspectief opgetekend, maar hebben alle iets gemeen: de manier waarop de vluchtelingen behandeld worden in Nederland lijkt soms erg veel op die van het land van herkomst: mensonwaardig.

"Gevangen tussen grenzen", Annemarie Busser. Uitgeverij: Atlas, € 14,50. ISBN: 9045014041.

Terug