De Fabel van de illegaal 75, maart/april 2006

Auteur: Eric Krebbers

Antiziganisme van hoog tot laag

Antiziganisme is niet iets van vroeger, of iets dat alleen in Oost-Europa voorkomt. Bij Nederlanders van hoog tot laag in de samenleving borrelt die eeuwenoude haat al snel weer op wanneer ze geconfronteerd worden met Roma of Sinti. Een aantal recente voorbeelden.

Zo zien antiziganisten de Roma graag (foto: Pauline Krebbers)

Op 14 mei 2003 vond in Ede een rechtszaak plaats tegen 6 Roma wegens diefstal, heling, oplichting en deelname aan een criminele organisatie. Officier van Justitie Van Elsdingen beweerde daarbij doodleuk dat "de hele Nederlandse Roma-gemeenschap bezig is met het plegen van misdrijven". Hij probeerde ook aan te sluiten bij de racistische hetze tegen de Marokkaanse jeugd en die zelfs nog te overtreffen. "Waar over Marokkanen en voetbalsupporters wordt gesproken, is het een kleine groep die het verpest voor het geheel. En binnen de Roma-gemeenschap is dat precies andersom: het zijn de uitzonderingen die geen misdrijven plegen." Volgens de racistische officier zou "onze cultuur" superieur zijn aan die van de Roma, want "inbraken plegen wordt bij hen heel gewoon gevonden. Ze onttrekken zich aan onze cultuur."

Van bovenaf

Er werd aangifte gedaan tegen Van Elsdingen, maar de hoofdofficier van Justitie in Amsterdam wilde zijn collega niet vervolgen, zo bleek in 2004. Van Elsdingens uitspraken zouden namelijk niet strafbaar zijn omdat ze "onderdeel vormden van zijn visie op de strafzaak en zijn bijdrage, in de context van de strafzitting, aan het maatschappelijk debat". Lulkoek dus. Het Openbaar Ministerie had simpelweg geen probleem met Van Elsdingens antiziganisme. "Het voltallige Openbaar Ministerie had hem afgedekt", aldus advocaat Ten Doesschate. Pas nadat de stichting Roma Emancipatie een procedure had gewonnen bij het gerechtshof van Amsterdam, werd op 23 december 2005 besloten de officier alsnog te vervolgen. De strafzitting vindt in februari 2006 plaats.

Ook de Nederlandse EU-diplomaat in Slowakije Van der Linden gaf blijk van antiziganistische opvattingen. Op 1 mei 2004 stelde hij op de Nederlandse tv voor om Roma-kinderen "gedwongen" bij hun ouders weg te halen om ze vervolgens op kostscholen te doen. Daar zouden ze dan onder meer Slowaaks moeten leren praten en "burgerzin" moeten aanleren. "Integratie in de samenleving kan niet zonder dat van Roma-zijde acceptatie is van de waarden van de rest van de maatschappij. De maatschappelijke discriminatie moet omlaag, maar ook de Roma moeten hun verantwoordelijkheid nemen", zei Van der Linden. Het regende protesten van onder meer mensenrechten- en Roma-organisaties. Van de EU mocht hij gewoon aanblijven als ambassadeur, als hij zich maar niet meer zou uitlaten over de Roma.

Van onderop

In oktober 2005 bleek op een bijeenkomst dat ouders van kinderen op de basisschool Op Dreef in Veldhoven grote moeite hebben met het groeiend aantal Roma-leerlingen dat naar school gaat. Directeur Timmers snapt dat de ouders een "onprettig en soms bedreigend onderbuikgevoel hebben. Het is geen duidelijk te benoemen gevoel, maar je hebt er als school wel mee te maken. Gevoelens zijn feiten." Er bleken overigens nauwelijks conflicten te zijn tussen de Roma- en de andere kinderen. Wel klagen de kinderen er bij hun ouders over dat de Roma-kinderen zich "niet goed gedragen". Volgens Timmers was een jaar eerder een keer een leerkracht geslagen. Ook schetste hij vage klachten als dat er "tussen kleuters iets is voorgevallen en een Roma-leerling met een zakmes zou hebben gedreigd". De schooldirectie en de gemeente gaan proberen de Roma-kinderen over meer basisscholen te spreiden. Aan de antiziganistische opvattingen bij de ouders wordt niets gedaan.

Op zondag 21 augustus 2005 vond in Enschede in de wijk Acaciaplantsoen na afloop van een buurtfeest een pogrom tegen Roma plaats. Meer dan 150 man belegerden het huis van een Roma-familie met onder meer drie jonge kinderen. "Het was een vreselijk kabaal. Er werd geschreeuwd, gescholden. Ik zag een regen van lege bierflesjes, een bombardement", vertelde een buurman de volgende dag. Er werd een fiets door de ruit van de woonkamer gegooid en de vader van de familie werd door meerdere mensen afgetuigd. Een zwager die met zijn drie kinderen kwam aangereden, werd eveneens aangevallen. "Het was hier gewoon oorlog. Alsof we in nazi-Duitsland waren", zei hij later. De eerste agenten die op kwamen dagen, werden ook bekogeld, uitgescholden en bedreigd. Pas toen er enige tientallen agenten gearriveerd waren, wist men het gezin te ontzetten en af te voeren. Daarna stak de meute het huis in brand. Slechts onder beveiliging van de Mobiele Eenheid wist de brandweer het vuur onder controle te krijgen.

Kont volschelden

Vanwaar dit racistische geweld? Volgens sommige buurtbewoners zouden de Roma wel eens voor problemen hebben gezorgd, maar welke dat dan waren blijft onduidelijk. Anderen zeggen dat er nooit moeilijkheden waren. "Het gezin was dominant aanwezig in de buurt", weet woningbouwdirecteur Rutgers, "maar het is een echte volksbuurt, van dat soort gezinnen zijn er wel meer". Een buurtbewoner vond dat ze te hard door de straat reden: "Je werd er agressief op. En vervolgens ben ik naar buiten gegaan en heb hun de kont vol gescholden dat ze zigeuners waren die alles ondergeschikt maakten om hun behoeften te stillen. Het was klinkklaar tuig." Maar van racisme zou zeker geen sprake zijn, aldus de buurtbewoners.

"Wij zijn Roma-zigeuners en die willen ze hier niet in de buurt hebben", aldus de zwager. "Mijn zus en haar gezin zijn al vaker bedreigd en lastig gevallen, terwijl ze nooit iets hebben gedaan. Ik heb een paar straten verderop gewoond en ben ook weggepest. Nu woon ik in Zuid, daar doen de mensen gewoon tegen ons." Het Roma-gezin zal niet meer terugkeren, zo werd later bekend. "De buurt zocht al een tijdje naar een manier om ze weg te krijgen en die hebben ze nu gevonden", aldus een buurtbewoner.

Terug