De Fabel van de illegaal 75, maart/april 2006

Auteur: Ellen de Waard

Ministers voor de rechter wegens crimineel vluchtelingenbeleid?

Naar aanleiding van de Schipholbrand (1) heeft het Comité Rechtsherstel (2) een aanklacht ingediend tegen de ministers Donner en Verdonk. Het comité wil de bewindslieden vervolgen wegens "wrede en onmenselijke behandeling", zoals omschreven in het internationale anti-folterverdrag. En dat is nog maar de eerste aanklacht in een reeks van rechtszaken die het tegen de staat wil voeren.

Uitzetgevangenis Schiphol-Oost (foto: Eric Krebbers)
Het comité is opgericht op initiatief van vluchtelingenorganisatie PRIME, illegalensteunpunt LOS, fondsorganisatie XminY en enkele advocaten. In december 2005 diende men de aanklacht in bij het Openbaar Ministerie. "De verschrikkelijke brand die 11 mensen op Schiphol het leven heeft gekost, vormde geen incident. Het was de uitkomst van een bewust beleid, gericht op steeds verdere marginalisering, criminalisering en ontrechting van vreemdelingen die Nederland uitgebannen wil zien. Onderdeel van dit beleid vormde immers de opsluiting van deze mensen in zo goedkoop mogelijke, brandgevaarlijke cellen. Letterlijk werden zij opgeborgen in omgebouwde containers", aldus het comité.

Moedwillig beleid

Volgens het comité heeft deze wrede en onmenselijke behandeling tot de dood door schuld geleid. En nog steeds zijn de slachtoffers en overlevenden onderworpen aan deze behandeling. "Door hen opgesloten te houden in, opnieuw, brandgevaarlijke complexen. Door ze zonder zorg en behandeling te laten na deze traumatische ervaring. Door ze, zonder dat medische zorg en behandeling is gewaarborgd, uit te zetten. Door ze, zwaar getraumatiseerd en zonder middelen van bestaan, hier te lande op straat te dumpen en niet meer naar ze om te kijken."

Het comité gaat op termijn meer klachten indienen tegen de Nederlandse staat, "een land dat, moedwillig, op ruime schaal gezinnen met kleine kinderen zonder middelen van bestaan op straat zet, mensen die geen kant uit kunnen; dat gezinnen ontwricht en uiteenrukt; dat mensen, waaronder ook kinderen, die geen enkel strafbaar feit hebben begaan, voor onbepaalde tijd opsluit en gevangenzet; en dat teruggestuurde mensen opzettelijk overlevert aan de geheime politie van hun land van herkomst."

Volgens de initiatiefnemers kijken veel mensen intussen met verbijstering en afschuw naar de manier waarop in Nederland met vluchtelingen wordt omgegaan. "Een land waar de dominante politieke klasse en de media een niet aflatende campagne voeren tegen een van de grote wereldreligies, de islam, en stelselmatig iedereen die deze religie aanhangt bij voorbaat in de verdachtenbank zetten, is een ziek land. Miljoenen mensen worden zo in één klap gestigmatiseerd."

Realistisch

Een rechtszaak zou straks veel publiciteit kunnen gaan genereren, en bij veel mensen de ogen kunnen openen voor de onrechtvaardigheid en onrechtmatigheid van het vluchtelingenbeleid. Er wordt flink stelling genomen in de aanklacht, en in die zin is hij behoorlijk radicaal. Tegelijk moet echter geconstateerd worden dat juridische strijd nooit radicale veranderingen zal kunnen voortbrengen. De internationale verdragen, zoals het anti-folterverdrag, waaraan men het Nederlandse beleid wil toetsen, zijn weliswaar flink wat humaner, maar uiteindelijk verre van bevrijdend of revolutionair. De migratiebeheersing op zich zal via juridische strijd niet afgeschaft kunnen worden, hooguit enkele manieren waarop men de bewegingen van migranten en vluchtelingen tracht te beheersen. Maar, toegegeven, het zou wel een enorm succes zijn wanneer Verdonk en Donner zouden worden teruggefloten. De beweging tegen migratiebeheersing zou de wind in de rug kunnen krijgen, en het leven van veel vluchtelingen en migranten zou er in ieder geval veel draaglijker door kunnen worden. Helaas lijkt de kans erg klein dat de rechter de aanklagers straks gelijk zal geven, en zullen critici deze weg daarom onrealistisch noemen. Maar in deze rechtse tijden is de succeskans van iedere progressieve strategie uiterst beperkt, inclusief die van radicaal-links.

De rechtsorde zou volgens het comité geschokt en in gevaar zijn, en er zouden voldoende juridische feiten zijn om de staat aan te klagen en te corrigeren. "Een beleid dat, de laatste jaren, steeds verwerpelijker is geworden. En dat, vandaag de dag, alle grenzen van humaniteit overschrijdt. De mensenrechten worden daarbij aan de kant geveegd. En, inmiddels, is daarbij zelfs een openlijk criminele dimensie bereikt. Dit laatste niet alleen in de zin van het gewone spraakgebruik. Maar ook in juridische zin."

Schadevergoeding

Wijst het OM de eis af om Donner en Verdonk strafrechtelijk te vervolgen, dan zal er een hoger beroep ingesteld worden. Wijst ook het gerechtshof de eis af, dan zal er beroep worden ingesteld bij het Anti-Folter Comité in Genève. Dat zal dan uiteindelijk oordelen of er volgens het verdrag inderdaad sprake is van "een wrede of onmenselijke behandeling".

Er wordt ook gewerkt aan juridische schadevergoedingsprocedures voor de gewonden en de nabestaanden van de dodelijke slachtoffers van de Schipholbrand. Ook wordt er een aantal meer principiële rechtszaken voorbereid, onder meer tegen het op straat dumpen van ouders met minderjarige kinderen, tegen het opsluiten of van hun ouders scheiden van onschuldige kinderen, en tegen het zonder wettelijke begrenzing opsluiten van onschuldige illegaal verklaarde mensen.

Noten

Terug