De Fabel van de illegaal 77/78, zomer 2006

Auteur: Eric Krebbers

Boekrecensie

Amerika voor de komst van Columbus

Niet vaak worden er boeken geschreven die zoveel schijnbare feiten ter discussie stellen. In zijn boek "1491. De ontdekking van pre-columbiaans Amerika" laat journalist Charles Mann zien dat de geschiedenis van Amerika heel anders is dan ons wijsgemaakt wordt via onder meer schoolboeken. De afgelopen decennia blijken wetenschappers met heel andere ogen naar de Indianen te zijn gaan kijken.

De bevolking van het Amerikaanse continent heeft zich voor de komst van de Spanjaarden los van de rest van de wereld ontwikkeld. De Amerikaanse samenlevingen namen daardoor andere vormen aan dan in Azië, Afrika en Europa, werelddelen die in nauw onderling contact stonden. De Indiaanse beschavingen waren niet minder of beter, maar anders en vanuit Europees oogpunt vaak verrassend. Een grote rol daarbij speelden de natuurlijke omstandigheden. In Amerika waren nauwelijks grote zoogdieren en daardoor lag er veel minder nadruk op de domesticatie daarvan. Daarentegen liep men bijvoorbeeld wel weer voorop bij het ontwikkelen van landbouwgewassen. Vandaag de dag zijn zo'n driekwart van de planten die wereldwijd gegeten worden, oorspronkelijk gekweekt door de Indianen.

Toen Columbus arriveerde woonden er in Centraal-Mexico waarschijnlijk meer dan 25 miljoen mensen, in Spanje en Portugal destijds samen net 10 miljoen. Maar de Spanjaarden brachten dodelijke ziekten mee. Die heersten in Europa al eeuwenlang, en de overlevenden waren er inmiddels goeddeels tegen bestand. De meeste van die ziekten, zoals de pest en de pokken, heeft de mens opgelopen via het intensieve contact met gedomesticeerde dieren, en die waren er in Amerika dus niet. Daardoor kregen de Indianen vanaf 1492 alles tegelijk over zich heen, en misschien wel 95 procent van hen stierf tussen 1500 en 1650. Toen de Europeanen het continent door begonnen te trekken, troffen ze de overlevenden rondzwervend aan. Daardoor kregen die kolonisten het idee dat de Indianen natuurmensen waren zonder geschiedenis, een door en door racistische opvatting. De Indianen hadden juist overal steden gebouwd en veel van het landschap in cultuur gebracht, van de regenwouden in de Amazone tot de bossen en prairies in Noord-Amerika. Een werkelijk opwindend boek dat laat zien dat de mensheid twee parallelle geschiedenissen had tot 1491, die eindelijk eens gelijkwaardig naast elkaar gezien moeten worden.

"1491", Charles Mann. Uitgeverij: Nieuw Amsterdam/Manteau, € 34,95. ISBN: 9086250025.

Terug