De Fabel van de illegaal 77/78, zomer 2006

Auteur: Gerrit de Wit

Boekrecensie

ID-plicht onder de loep

In het boek "Hoe maakbaar is veiligheid?" blikken diverse wetenschappers en politici terug op het eerste jaar waarin de Wet op de uitgebreide identificatieplicht van kracht is. Op grond van deze wet is iedereen vanaf 14 jaar verplicht om aan de politie of andere toezichthouders een geldig identificatiebewijs te overleggen, "voor zover dat redelijkerwijs noodzakelijk is". Deze beperking is vaag en subjectief en laat volgens diverse auteurs ruimte aan de politie om willekeurig en op basis van bijvoorbeeld huidskleur mensen om een legitimatiebewijs te vragen.

In het eerste jaar zijn er 66.241 mensen bekeurd omdat ze zo'n bewijs niet bij zich hadden. In de meeste gevallen gaat het om dubbele bekeuringen voor lichte vergrijpen: een voor een verkeersovertreding, zoals het fietsen zonder licht, en een voor het niet tonen van een identificatiebewijs. Ongeveer de helft van alle bekeuringen wordt niet betaald en gaat door naar de rechtbank. De meeste auteurs kraken kritische noten over de wet. Ze vinden dat hij niet oplevert waarvoor hij bedoeld zou zijn, namelijk de bestrijding van misdaad en terrorisme. Men noemt het dan ook "symboolwetgeving" die de regering een aura van daadkracht dient te geven, terwijl men niet geïnteresseerd is in de effectiviteit ervan. In praktijk leidt de wet enkel tot ergernis, een toename van het aantal diefstallen van de identificatiebewijzen, en discriminatie.

Alleen VVD-senator Uri Rosenthal laat weten tevreden te zijn met de wet. Volgens hem ontlast het de politie, omdat die nu minder tijd zou verdoen met het achterhalen van de identiteit van verdachten. Maar Rosenthal vergeet natuurlijk dat het uitschrijven van tienduizenden boetes voor pietluttigheden en de rechterlijke afhandeling daarvan een enorme aanslag op de capaciteit van Justitie is. In het boek wordt ook aandacht besteed aan de voortgaande protesten tegen de wet. Die beperken zich niet tot de "usual suspects" uit het actiewezen, en geven uiting aan een afnemend vertrouwen in de rechtsstaat. In 2008 wil de regering een evaluatieonderzoek doen naar de werking van de wet. De Volkskrant deed dat al in april 2006 en kwam tot de conclusie dat de wet vrijwel uitsluitend gebruikt wordt als "boete-verdubbelaar" voor kleine delicten, en dat het met name bedelaars, zwervers en jongeren treft.

"Hoe maakbaar is veiligheid?", Bart van Klink en Nicolle Zeegers (red.). Uitgeverij: Papieren Tijger, € 10,00. ISBN: 9067281913.

Terug