De Fabel van de illegaal 79, najaar 2006

Auteur: Ellen de Waard

Handige naslagwerkjes over basisrechten illegalen

Het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS) heeft in samenwerking met OKIA en Searchweb twee boekjes samengesteld over de rechten die illegalen officieel nog hebben. Zo'n overzicht was er nog niet.

Vluchtelingen vechten voor hun rechten

Het LOS vindt dat ook illegalen "burgers" zijn en daarom net als iedereen rechten en plichten hebben. Het recht op verblijf - en daarmee onder meer op allerlei overheidsvoorzieningen die in de Koppelingswet worden genoemd - wordt hen weliswaar niet toegekend, maar voor de rest gelden voor illegalen geen andere regels dan voor andere inwoners van Nederland, aldus het steunpunt. Het is echter meestal erg moeilijk voor illegalen om hun rechten ook daadwerkelijk te effectueren. Ze kennen de mogelijkheden niet, zijn bang om in de openbaarheid te treden of hebben te weinig mogelijkheden om druk uit te oefenen bij het realiseren van die rechten.

Het LOS heeft de boekjes geschreven voor iedereen die op de een of andere wijze met illegalen in aanraking komt en iets voor hen wil betekenen. Ze zijn zeer handzaam en gaan over onder meer medische zorg, onderwijs, familie, sociale zorg, wonen, werken, en repressie. In normale mensentaal wordt uitgelegd wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn om bepaalde rechten te doen gelden. Per thema wordt ook verwezen naar de wetteksten die van toepassing zijn, en naar organisaties die op het betreffende gebied een handje kunnen helpen. De letterlijke wetteksten zelf staan in het tweede boekje.

Bestaansbewijs

Veel mensen weten bijvoorbeeld niet dat een kind van illegale ouders gewoon ingeschreven kan en zelfs moet worden bij de gemeente. Er wordt dan een geboorteakte opgemaakt. Zonder zo'n geboortebewijs bestaat men gewoon niet voor de Nederlandse wet. Aangifte kan gedaan worden door de moeder, de vader of iemand die bij de geboorte aanwezig was, zoals bijvoorbeeld de vroedvrouw. Wie aangifte doet moet wel een identiteitsbewijs en verblijfsvergunning hebben. Vaak neemt de vroedvrouw deze taak op zich, bijvoorbeeld omdat de ouders bang zijn.

Een geboortebewijs geeft echter geen recht op een verblijfsvergunning. Het kind krijgt automatisch de nationaliteit van de moeder. Als die niet Nederlands is, kan voor het kind een verblijfsvergunning aangevraagd worden, maar die is wel afhankelijk van de verblijfsstatus van de moeder. Is de moeder illegaal, dan is mogelijk een verblijfsvergunning voor het kind te realiseren wanneer de vader legaal is. Die moet zijn kind dan wel al voor de geboorte erkend hebben. En daar zijn ook weer allerlei voorwaarden aan verbonden.

Racisme

Wie regelmatig met illegalen te maken heeft weet hoe weerbarstig de praktijk is. Het is praten, soebatten, doordouwen en soms harde taal bezigen om bepaalde rechten ook daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Medisch noodzakelijke zorg is bijvoorbeeld een van de weinige rechten die expliciet aan ongedocumenteerden zijn toegekend. Maar het aantal onwillige en ronduit weigerachtige artsen is letterlijk en figuurlijk om ziek van te worden. De boekjes zijn dan ook goed te gebruiken tegen pogingen om mensen zonder verblijfsvergunning informeel nog verder uit te sluiten van voorzieningen, rechten en een normale behandeling. Maar een garantie geven ze niet. Daarvoor is het politieke klimaat te racistisch.

"Basisrechten voor ongedocumenteerden: informatie en wetteksten & andere bronnen", LOS. Meer informatie? Zie: LOS-website.

Terug