De Fabel van de illegaal 80/81, winter 2007
Auteur: Harry Westerink
Lid van pinksterkerk lonkt naar Vlaams Belang
Een eeuw geleden kwam in de VS de christenfundamentalistische pinksterbeweging op, die wereldwijd inmiddels zo'n 600 miljoen aanhangers heeft. Nederland telt ongeveer 600 pinksterkerken, waaronder De Levensstroom in Leiderdorp. Die raakte onlangs in opspraak doordat kerklid Hans Holtrop het extreem-rechtse Vlaams Belang uitnodigde voor de opening van het nieuwe Levensstroom-kerkgebouw.
De nieuwe Levensstroom-kerk in Leiderdorp |
Centraal bij de pinksterbeweging staat het pentecostalisme, het geloof in "de uitstorting van de Heilige Geest" tijdens Pinksteren. Na de dood van Jezus zou die Geest zijn neergedaald op de eerste christenen en hen hebben "vervuld". De Heilige Geest zou als een soort goddelijke toverkracht zorgen voor de genezing van schijnbaar ongeneeslijk zieken en voor het spreken in onbekende talen en klanken, de "tongentaal". Deze veronderstelde wonderen worden "opgewekt" door charismatische voorgangers van de pinkstergemeenten, die als een medium tussen mens en God zouden staan. Tijdens diensten brengen ze onder hun gelovigen een soort collectieve waanzin teweeg. Via gebeden en handopleggingen zouden ze de gelovigen tijdens "opwekkingsdiensten" in contact kunnen brengen met de Heilige Geest. Zouden de zieken eenmaal zijn "volgestroomd" met de energie van die Geest, dan zouden ze vanzelf genezen, maar uiteraard alleen als ze ook christen zijn of gaan worden. God heeft zich echter nooit verwaardigd om eens een echt wonder te verrichten, zoals bijvoorbeeld het laten aangroeien van een afgerukt lichaamsdeel.(1)
De groei van het christenfundamentalisme in grote delen van de wereld komt vooral op het conto van de pinksterbeweging. Wereldwijd is een op de vier christenen er inmiddels lid van. De beweging kent geen strikte kerkelijke hiërarchie, weet zich goed aan te passen aan plaatselijke religieuze gebruiken, en bindt arme, zieke en andere hulpbehoevende gelovigen aan zich door hen wonderen in het vooruitzicht te stellen. In plaats van de sobere, kille en afstandelijke sfeer in de reguliere protestantse kerken kenmerken de pinksterkerken zich door een enthousiaste geloofsbeleving en een broeierige emotionaliteit, met veel gehuil en blijdschap. Men wekt daarbij de illusie dat God via de Heilige Geest dichtbij is om mensen beter en gelukkiger te maken.
Zieltjes
De pinksterbeweging heeft zich altijd nadrukkelijk gericht op buitengesloten groepen. Men hoopt zieltjes te winnen in de onderste lagen van de samenleving, omdat men verwacht dat daar de nood onder mensen het hoogst is en de behoefte aan troost en bescherming het grootst. De beweging kon in de eerste helft van de twintigste eeuw in de VS opbloeien onder zwarte mensen, omdat men de rassenscheiding verwierp. Witten en zwarten konden min of meer als gelijkwaardigen in de pinksterkerken zitten, wat in die tijd nogal uitzonderlijk was. Toch verspreidt de beweging geen progressief gedachtengoed. Op grond van een letterlijke uitleg van de bijbel keert men zich namelijk tegen homoseksualiteit, abortus, seks voor en buiten het huwelijk, en in het algemeen tegen zelfbeschikking van de mens over zijn geest, lichaam en leven.
Reclame in een publicatie van Levensstroom |
Zoals het moslimfundamentalisme probeert arme moslims in de Arabische wereld aan zich te binden, breidt de pinksterbeweging zich in het Zuiden - en ook steeds meer in het Westen - uit onder christenen die hulp zoeken. De pinksterkerken richten zich daarbij veel op sociale zorg en materiële bijstand, juist op terreinen dus waaruit overheden zich terugtrekken vanwege de neo-liberale afbraakpolitiek. Veel Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse en Aziatische christenen die als migranten of vluchtelingen naar Europa zijn gekomen, stichten hier pinksterkerken, bijvoorbeeld in de Amsterdamse Bijlmermeer. De leiders daarvan zien hun kerken als plaatsen waar mensen een nieuw thuis kunnen vinden. Men zegt bijvoorbeeld op te komen voor jonge vrouwen die het slachtoffer zijn van vrouwenhandel en gedwongen in de prostitutie zitten. Volgens de pinksterchristenen moeten deze vrouwen de Heilige Geest ervaren om de moed te vatten om uit hun trieste bestaan te stappen.
Ook veel andere Nederlanders zouden van het rechte pad zijn afgedwaald en dus die Geest hard nodig hebben, zo meent men. Om hen te bekeren zet men ook christelijke migranten in. De fundamentalisten beroepen zich daarbij op de bijbel. "Jacob en zijn zonen kwamen als economische vluchtelingen naar Afrika en het kind Jezus als politieke vluchteling. Er is dus niets nieuws onder de zon, wanneer God vluchtelingen gebruikt om zijn heil door te geven. De slachtoffers van burgeroorlog en armoede belanden in Nederland omdat God hier mensen nodig heeft om in zijn Geest gemeenschap en toekomst uit te dragen", aldus de Ghanese pastor Tom Marfo.(2) Men beschouwt gevluchte christenen blijkbaar als een revolutionair-fundamentalistische voorhoede die hier op termijn de zondige verhoudingen in de samenleving aan het wankelen kan brengen, in de hoop ooit een christelijke theocratie te kunnen stichten.
Satan
De bekendste vertegenwoordiger van de Nederlandse pinksterbeweging is ongetwijfeld de inmiddels overleden Johan Maasbach. Die begon in de jaren 50 als pionier met evangelisatiediensten en oogstte veel succes. Zijn minder charismatische zoon David Maasbach zet de "wereldzending" onverdroten voort. Ook Edgar Holder, de Surinaamse pastor van pinksterkerk De Levende Steen in Spijkenisse, en Jan Zijlstra, evangelist van De Levensstroom en ooit in de leer bij vader Maasbach, timmeren flink aan de weg. Beiden hebben zoveel aanhang gekregen dat ze een grotere kerk hebben moeten laten bouwen.
"Ga richting Jezus, ga richting het wonder", luidt het motto van "bekeringsfenomeen" Zijlstra. Zijn kerk brengt aan de lopende band cd's, video's en boeken uit met titels als "Ik ben de Here, uw Heelmeester", "Wonderen, ze gebeuren nog steeds" en "Zij raakten Jezus aan". Volgens Zijlstra mogen we "niet vergeten dat ziekte vanwege de zonde in de wereld is gekomen. En de zonde komt van de vijand, de Satan."(3) Zieken zouden dus onder invloed van de duivel staan. Genezing zou alleen mogelijk zijn door "boze geesten uit te drijven" en Jezus als "bevrijder" toe te laten.
Avondmaal
Zijlstra en zijn kudde |
Aan de opening van de nieuwe Levensstroom-kerk in Leiderdorp op 17 november 2006 ging veel tumult vooraf. In september namelijk nodigde Levensstroom-lid Hans Holtrop Vlaams Belang-leider Filip Dewinter en Vlaams Belang-ideoloog Philippe van der Sande uit namens de pinksterkerk om de opening bij te wonen. Holtrop noemde De Levensstroom daarbij "een zeer militante, christelijke groepering, met een sterke dadendrang. Kenmerken die ik terugvind in het Vlaams Belang." In plaats van een a-sociale fascistische partij, vond hij het Vlaams Belang "de enige betrouwbare politieke groepering in Europa". Hij viel ook nog "de linkse kerk" aan "die al jaren leugentjes" zou gebruiken en zich schuldig zou maken aan "huichelachtige politiek correcte prietpraat". Het Vlaams Belang daarentegen "vindt het heerlijk volkomen politiek incorrect te zijn en zich aldus te uiten", waarmee Holtrop het racisme van die partij de hemel in prees.(4)
Zijlstra was woest over Holtrops optreden. Hij noemde het een solo-actie zonder goedkeuring van de kerkleiding. In oktober zette hij Holtrop daarop uit zijn kerk, want die bleek geen berouw te tonen over zijn waardering voor het Vlaams Belang. Zijlstra: "Stel je voor dat hij bij het kerkelijk Avondmaal het brood doorgeeft aan iemand naast hem met een andere huidskleur. Die weet dan: ik krijg nu brood van iemand die wil dat alle vreemdelingen het land uit gaan. Zo'n situatie kan natuurlijk niet in de kerk."(5) Van der Sande liet daarop weten niet naar de opening te komen, want hij wilde geen controverse veroorzaken die de kerk zou kunnen schaden. Hij ziet in De Levensstroom namelijk een bondgenoot in de strijd tegen de oprukkende islam. Als voorzitter van de Beweging voor christelijke solidariteit ijvert hij "voor de heropleving van de christelijke waarden in Vlaanderen". Samen met andere Vlaams Belang-politici lanceerde hij in mei 2006 nog een petitie tegen de bezetting van kerken in België door dakloze en met uitzetting bedreigde illegalen. Die bezettingsactie werd tot woede van Van der Sande ook ondersteund door progressieve christenen. Bij de opening van de nieuwe Leiderdorpse kerk waren voorzover bekend geen Vlaamse fascisten aanwezig, maar wel enkele honderden andere geïnteresseerden.
Noten
Kerkdienst van De Levensstroom met Nederlandse vlag |
Terug