De Fabel van de illegaal 80/81, winter 2007

Auteur: Jan Tas

Boekrecensie

The American way

"The American way" van voormalig Amerika-correspondent en publicist Frans Verhagen gaat over de miljoenen migranten die de afgelopen 200 jaar naar de VS trokken en de invloed die dat had op de maatschappij daar. Onder het motto "Wat Nederland kan leren van het meest succesvolle immigratieland" gaat hij op een duidelijke en makkelijk leesbare manier door de geschiedenis. Verhagen behandelt de diverse groepen migranten, zoals Duitsers, Polen, Italianen, Oost-Europese Joden, Chinezen en Ieren, maar ook de reacties van de al aanwezige Amerikanen, in veel gevallen zelf directe nakomelingen van migranten. Het is een geschiedenis van racisme, antisemitisme, armoede en geweld, maar ook een van mensen op zoek naar en strijdend voor een beter leven. Een beter leven had voor iedere groep migranten overigens weer een andere betekenis. Veel mensen verlieten Europa om economische redenen, maar er waren ook Joden die het oplaaiende antisemitisme in Oost-Europa ontvluchtten, revolutionairen op de vlucht voor repressie, en protestanten die na talloze kerksplitsingen vanuit Nederland vertrokken om nieuwe gemeenschappen te stichten in het schijnbaar onbegrensde land.

Verhagen wijst op de grote overeenkomsten met de recente Nederlandse immigratiegeschiedenis. Dat is interessant, ook al speelden de Amerikaanse gebeurtenissen zich vaak 100 tot 150 jaar geleden af. Zo heerste er in het negentiende eeuwse protestante Amerika angst voor een "invasie" van katholieke Ierse migranten die met hun autoritaire religie Amerika zouden "overspoelen". En hoewel de kloof tussen de twee groepen toen onoverbrugbaar werd gewaand, sidderen veel protestanten en katholieken nu samen als christenen voor de komst van de islam. Migranten werden toen gezien als ongeletterd, dom, lui of crimineel, en dat klinkt bekend in de oren. Kortom, voor wie meer wil weten over de geschiedenis van migratie staan er een heleboel interessante feiten en ontwikkelingen in Verhagens boek.

Het laatste hoofdstuk "Integreren doen we zo!" is echter van een heel ander kaliber. Verhagen is namelijk een keiharde neo-liberaal en vindt dat Nederland heel wat kan "leren van het meest succesvolle immigratieland", vooral dat het Amerikaanse "multiculturele" model een zegen is voor het kapitalisme. Waar tegenstanders van privatisering en herstructurering van de economie vaak waarschuwen voor "Amerikaanse toestanden", wil Verhagen juist zijn "overtuiging uitspreken dat we in Nederland gebaat zijn bij wat meer Amerikaanse toestanden". Het is best leerzaam om weer eens te lezen hoe neo-liberalen naar migratie kijken, maar Verhagen had zich beter tot geschiedschrijving kunnen beperken.

"The American way", Frans Verhagen. Uitgeverij: Nieuw Amsterdam, € 18,50. ISBN: 9046801012.

Terug