De Fabel van de illegaal 84, mei/juni 2007

Auteur: Eric Krebbers

(Boekrecensie)

Racistische slavenbevrijders

Met anti-racisme had de beëindiging van de Nederlandse slavernij op 1 juli 1863 niets, maar dan ook echt helemaal niets te maken. Daar kan na het verschijnen van Glenn Willemsens fascinerende boek “Dagen van gejuich en gejubel” niemand meer omheen. Nederland was destijds een door en door racistisch land. Dat blijkt wel uit de zich jarenlang voortslepende debatten over de afschaffing in de Kamer en ook in de media. Willemsen laat alle voor- en tegenargumenten de revu passeren en gaat de betogen met een fileermes te lijf. Maar waarom werd de slavernij dan wel afgeschaft?

De slavenbevolking kromp snel. Het werk van de slaven was zo zwaar dat de meesten niet erg oud werden. Het was een abattoir, aldus Willemsen. De slaven kregen weinig kinderen en regelmatig wisten er te vluchten. Nieuwe slaven mochten er sinds 1808 van de Engelsen niet meer aangevoerd worden. Daardoor nam de Surinaamse slavenbevolking tussen 1849 tot 1859 met 10 procent af van 40 tot 36 duizend. Onder meer de suikerproductie kwam in gevaar. Men koos er daarom voor een nieuw systeem van arbeiderscontrole in te voeren en nieuwe, “vrije” arbeiders te gaan halen in India en Indonesië.

De “bevrijde” slaven moesten eerst nog wel 10 jaar dwangarbeid verrichten. Dat zou nodig zijn om de restanten Afrikaanse achterlijkheid weg te werken, en hen normen en waarden bij te brengen en tot beschaafde burgers te maken, zoals de slavenhouders zelf meenden te zijn. De “negers” zouden anders niet goed kunnen omgaan met de vrijheid, zo werd wel betoogd, en vanzelf terugvallen in barbaarsheid en vooral: luiheid. Het woord “emancipatie” wilden de betrokken politici daarom maar liever niet gebruiken. Dat zou de “negers” maar doen denken dat ze lui zouden mogen gaan rondhangen (zoals de slavenhouders dat deden), terwijl ze nodig bleven als landarbeiders op de plantages. Helaas is Nederland er in 150 jaar op anti-racistisch gebied niet zoveel op vooruit gegaan als men wel zou denken. Veel van de racistische argumentatie van de politici destijds vinden we nu vrijwel letterlijk weer terug in het werk van slavernijdeskundigen als Piet Emmer.

“Dagen van gejuich en gejubel”, Glenn Willemsen. Uitgeverij: Amrit/Ninsee, € 24,95. ISBN: 9074897460.

Terug