De Fabel van de illegaal 85/86, zomer 2007

Auteur: Sandor Schmits

Boekrecensie

De langste nacht

In “De langste nacht” beschrijft Yalda haar leven in Iran tijdens de omverwerping van de dictatuur van de sjah, en vervolgens haar leven in de gevangenissen van het islamitisch-fascistische regime. Zij groeide op in een grote familie in Teheran. Haar omgeving was een mix van allerlei soorten mensen, van streng gelovigen tot liberalen en linksen. Zelf koos Yalda in haar jeugd om het linkse verzet tegen de sjah te steunen. Toen die verdreven was, begonnen de fundamentalisten alle macht naar zich toe te trekken. Het werd al snel duidelijk dat de nieuw verworven vrijheid van korte duur zou zijn. De religieuze fascisten veroverden de macht en gingen de complete oppositie opjagen en uitroeien, van de marxisten tot gematigde religieuzen. Na twee eerdere arrestaties werd Yalda in 1983 opgepakt en bijna 8 jaar opgesloten in de beruchte Evin-gevangenis. Daar stonden zij en haar medegevangen dagelijks bloot aan gruwelijke martelingen, massale executies en de pijn van het verraad van de vele door het geweld gebroken kameraden. Na haar vrijlating is ze halverwege de jaren 90 naar Nederland gevlucht.

Yalda is een pseudoniem en betekent “De langste nacht”. Haar scherpe observaties en analyses maken van dit boek vol gruwelen een inspirerend en meeslepend document over strijdbaarheid, solidariteit, moed en onbuigzaamheid. Ze kijkt ook kritisch naar haar verleden en dat van haar kameraden, en naar de beslissingen die ze toen namen, maar het boek is duidelijk geschreven vanuit dezelfde bevrijdende ideeën die haar aangezet hebben tot verzet tegen de sjah en de ayatollah's. In het laatste hoofdstuk gaat haar verhaal over in een beschouwing van de politieke staat waarin Nederland en de wereld zich bevinden. Ze gebruikt haar lessen uit het verleden om het heden te bekritiseren. Een verademing in deze tijden waarin gedepolitiseerde en geïndividualiseerde literatuur de boventoon voert.

“De langste nacht”, Yalda. Uitgeverij: Atlas, € 15,00. ISBN: 9789045000121.

Terug