De Fabel van de illegaal 87/88, najaar 2007

Auteur: Eric Krebbers

Conservatieven knuffelen ex-moslim Ehsan Jami

Het Leidschendamse PvdA-raadslid Ehsan Jami heeft in de zomer van 2007 een comité voor ex-moslims opgericht. Hoewel atheïsme en de vrijheid van denken eerder progressieve idealen zijn, is hij toch in rap tempo in de uiterst conservatieve hoek beland.
Het boek van Ehsan Jami.
Jami is in 1994 met zijn ouders uit Iran naar Nederland gevlucht. Hij was toen 9 jaar oud. In zijn boek “Het recht om ex-moslim te zijn” schrijft hij dat hij de eerste jaren vooral “autochtone” vriendjes had. Daarna ging hij meer om met “allochtonen”, vooral uit de moslimhoek. Op 11 september 2001 reageerden Jami en zijn vrienden enthousiast op het nieuws uit Amerika. Na de aanslagen ging hij zich verdiepen in de islam. Maar wat hij las, beviel hem niet en daarop begon hij zich meer en meer van de islam af te keren. Hij is echter wel gelovig gebleven, en zegt dat hij God tussendoor vaak bedankt.

Barbaristan

Jaren later, op 16 april 2007, vroeg journalist Michiel Hegener hem of hij geen zin had om een comité van ex-moslims op te richten, in navolging van zulke comités in 7 andere West-Europese landen. Daar had Jami wel oren naar en 14 dagen later zocht hij de publiciteit al op. Sindsdien is hij nauwelijks nog uit de schijnwerpers geweest, wat vooral te danken is aan zijn ononderbroken reeks van fortuyneske uitspraken. Hij noemde de islam “een achterlijke religie” en vergeleek Mohammed met Osama Bin Laden en Saddam Hussein. De profeet zou een “verschrikkelijke man” zijn geweest die ook dood en verderf zaaide. Nederland zou volgens hem in de jaren 70 met de moslims een paard van Troje hebben binnengehaald. “Vooral daarom word ik zo droevig als ik zie dat een groot deel van de moslimgemeenschap in Nederland de boel weet te verzieken.” Maar, zo riep hij, “vroeg of laat zullen moslims er toch achterkomen dat ze in Nederland leven en niet in Barbaristan”. De islam kent geen zelfkritiek en een “verlichte islam bestaat niet”, beweerde hij ook nog.

Begrijpelijkerwijs reageerden veel moslims niet erg enthousiast, en de fundamentalistische imam Fawaz van de Haagse Soennah-moskee noemde Jami zelfs “een incestueus gezwel”. Nog maar net begonnen met zijn strijd en zijn kersverse comité, riep Jami al heldhaftig dat hij bereid was om te sterven voor zijn idealen. Op 4 augustus werd hij in Leidschendam daadwerkelijk aangevallen door drie hem onbekende mannen. “Deze jongens zouden een one way ticket moeten krijgen naar de woestijn waar ze vandaan komen”, zei Jami later, kennelijk uitsluitend afgaand op hun uiterlijk. Zijn heftige beschrijving van het voorval - “ik zag overal bloed” - werd later door getuigen flink genuanceerd. Daarop kwam Jami in de media behoorlijk onder vuur te liggen. Was hij eigenlijk ooit wel moslim geweest? Bestond zijn comité eigenlijk wel? Zou hij niet vooral uit zijn op persoonlijke roem en slechts Ayaan Hirsi Ali willen navolgen? Belangrijker was echter de vraag: zou Jami ook zoveel afkeer over zich afgeroepen hebben wanneer hij zich beperkt had tot puur de strijd voor het recht op afvalligheid, en zich verder niet uitgelaten had over de islam op zich? Met andere woorden, roept afstappen van het geloof nu echt zoveel woede op onder moslims dat afvalligen daardoor hun leven niet zeker zijn?

Sharia

In ieder geval wel in staten als Iran, Qatar, Saoedi-Arabië, Soedan, Jemen, Afghanistan, Mauretanië en Noord-Nigeria waar de sharia, de islamitische wetgeving, ingevoerd is.(1) Maar ook in gebieden waar moslimfundamentalistische bewegingen op straat een belangrijke macht vormen, zoals bijvoorbeeld in Indonesië, Palestina, Somalië en Pakistan. Eenmaal een moslim, altijd een moslim, is het uitgangspunt van alle invloedrijke moslim-”geleerden” die de sharia-wetten formuleren. Mensen zijn volgens hen afvallig wanneer ze in andere goden gaan geloven of helemaal niet meer in een god geloven, of wanneer ze zeggen dat de wereld er altijd al was (en dus niet door Allah geschapen is), of dat ie er altijd zal blijven (en Allahs eindtijd dus niet komt). Ook zouden moslims afvallig zijn wanneer ze in reïncarnatie gaan geloven, of wanneer ze niet meer geloven dat Mohammed een profeet was, of wanneer ze beweren dat er na hem andere profeten zijn geweest, of wanneer ze Mohammed imperfect durven te noemen of hem vervloeken, of wanneer ze een koran bevuilen, of wanneer ze de belangrijkste moslim-”geleerden” tegenspreken en bijvoorbeeld zeggen dat bidden of vasten niet persé hoeven.

Van die sharia krijgen afvalligen officieel drie dagen bedenktijd om op hun mening terug te komen. Volharden ze, dan mogen ze ter dood gebracht worden, bij voorkeur via onthoofding. Volgens sommigen moeten vrouwen echter simpelweg net zo lang opgesloten en getreiterd worden tot ze zich weer onderwerpen aan Allah. Minderjarige afvalligen moeten worden opgesloten tot ze meerderjarig zijn, om vervolgens ook te worden onthoofd. Mannelijke en vrouwelijke afvalligen kunnen echter ook gedwongen worden te scheiden van hun moslimpartner, en hun kinderen en al hun bezit kwijtraken. Ook hun familie kan allerlei rechten kwijtraken. In de praktijk gaan moslimstaten niet vaak over tot zulke straffen. Meestal zijn het islamistische knokploegen die het op zich nemen om afvalligen te intimideren, in elkaar te slaan of simpelweg te vermoorden. Alle grote stromingen van moslim-”geleerden” zijn het erover eens dat iedere moslim het recht heeft om ongestraft een afvallige te doden. En er staan in de koran en andere islamitische geschriften inderdaad heel wat citaten die hen daarin gelijk geven. De weinige ietwat progressievere schriftgeleerden wijzen er weliswaar op dat Mohammed ook gezegd zou hebben dat iedereen vrij mag geloven wat hij wil, maar die uitspraken zou de profeet volgens weer anderen uit opportunisme gedaan hebben tegen de machthebbers toen de islam nog een underdog was.

Negeren

In Nederland heerst volgens de wet wel godsdienstvrijheid, maar onderling kan er binnen allerlei godsdiensten natuurlijk wel veel druk worden uitgeoefend door gelovigen op afvalligen. Volgens recent onderzoek (2) zou 6 procent van de Nederlandse moslims geweld tegen afvalligen geoorloofd vinden. Driekwart van alle ondervraagden was het daar gelukkig stellig mee oneens. Onder de hoogopgeleiden waren die percentages respectievelijk 13 procent voor geweld en maar 58 procent mordicus tegen. Een op de vier van alle ondervraagden zei daarbij alle banden met afvalligen te zullen verbreken. Veel van de vrijere moslims menen overigens wel dat afvalligen zich een beetje gedeisd zouden moeten houden. Ze zouden hun opvattingen voor zich moeten houden en gewoon heel langzaam en onopvallend hun leven mogen veranderen, dan zouden er geen problemen van komen. Kortom, van veel gematigde moslims moeten afvalligen stil zijn, terwijl gelovigen hun opvattingen letterlijk van de daken en minaretten mogen schreeuwen. Afvalligen mogen kennelijk uit respect niet openlijk boos of opgelucht zijn, hetgeen natuurlijk niet echt getuigt van respect voor de gevoelens en overtuiging van afvalligen.

Ex-moslims mogen de vuile was niet buiten hangen.
Een genadeloze omgang met afvalligheid is overigens niet typisch iets voor de islam. Bij de jehova’s getuigen bijvoorbeeld is het beleid om afvalligen letterlijk compleet te negeren. Aangezien jehova’s vaak in een zeer gesloten gemeenschap leven, worden afvalligen op deze manier sociaal volledig kapot gemaakt.

Autonomie

Jami heeft het volste recht om zich ex-moslim te noemen en zijn besluit aan de grote klok te hangen. Autonomie van het denken ligt aan de basis van elke progressieve politiek en daarom zou iedereen in linkse en liberale hoek Jami in principe moeten steunen bij zijn beslissing. Dat slechts weinigen daar daadwerkelijk voor voelen is volkomen begrijpelijk, want Jami voert tegelijk ook strijd tegen de islam - en dan niet alleen tegen de fundamentalistische variant - en doet totaal ongenuanceerd mee aan de smerige conservatieve en nationalistische hetze tegen moslims die al jaren in Nederland woedt.

Maar moeten linksen en andere progressieven dan hun mond maar houden over de islam tot die storm ooit uitgewoed is? Nee, atheïsme en rationaliteit hebben niet voor niets steeds een belangrijk onderdeel gevormd van het linkse ideeëngoed. Maar dan moeten zeker niet de pijlen eenzijdig en uitsluitend gericht worden op de islam, zoals dat tegenwoordig de mode is. En ook mag niet uit het oog verloren worden dat de meeste gelovigen over het algemeen niet erg streng zijn in de leer, waardoor er met hen in principe ook politiek prima samengewerkt kan worden. Maar het feit blijft dat links en het geloof elkaar uiteindelijk moeilijk kunnen verdragen. Vrijwel alle religies zijn namelijk in essentie autoritair, uiterst patriarchaal en dringen irrationeel denken op. En veel zelfkritiek kennen de meeste inderdaad niet.

Charlatans

Elke god is een verzinsel van de mens, en vooral de christelijke god en Allah komen op veel atheïsten over als zielige dictatoriale mannetjes die de hele tijd maar willen horen hoe goed en geweldig ze wel niet zijn, die geen enkele concurrentie kunnen verdragen en die zich als het erop aan komt volledig immoreel gedragen. Van de meeste profeten en goeroes is het ook maar de vraag of ze überhaupt hebben bestaan, en als ze daadwerkelijk ooit rondliepen is het zeker dat het om gewone stervelingen ging met aardse belangen. De meeste profeten, heiligen en goeroes en hun volgelingen hebben denksystemen opgezet rond hun zelfverzonnen goden om hun eigen machtsposities of die van anderen veilig te stellen. Heilige mannen en vrouwen als Boeddha, moeder Theresa, de paus en de Dalai Lama zijn simpelweg allemaal zelfingenomen religieuze charlatans.

De auteurs van de bijbel laten hun god doodleuk allerlei krankzinnige misdaden plegen, zoals het laten verdrinken van zowat alle leven op aarde via een zondvloed en het vernietigen van complete steden met zowat al hun inwoners (Sodom en Gomorra). En wie bijvoorbeeld de koran en andere oude islamitische geschriften naleest op het handelen van de vermeende profeet kan helaas niet anders dan concluderen dat Jami en ook Ayaan Hirsi Ali objectief gelijk hebben met hun messcherpe kritieken. Heilige boeken zoals de bijbel en de koran bevatten daarbij meestal zeer tijdgebonden en onzinnige multi-interpretabele prietpraat waaruit zeer zeker geen eenduidige - laat staan progressieve - moraal af te leiden valt. In ieder geval geen betere moraal dan die rationeel denkende mensen zelf kunnen ontwikkelen. De meeste religieuze denksystemen zijn vooral gebaseerd op angst, voor bijvoorbeeld de hel of andere straffen. Mede daardoor is bij streng religieuze opvoedingen de kans levensgroot dat normale kinderen uiteindelijk verworden tot verknipte en bijzonder autoriteitsgevoelige volwassenen, maar gelukkig weten ook velen zich op tijd aan de religieuze druk te ontworstelen.

God in actie. De vernietiging van Sodom en Gomorra.
Gijzeling

In de eerste stukjes op zijn website keerde Jami zich vooral tegen de “links radicalisten” van de SP met hun “fake socialisme”. Maar ook over de heel veel minder linkse PvdA laat hij zich steevast laatdunkend uit. Zo zou zijn partij “gegijzeld” worden door “allochtonen” en links. Een merkwaardige opvatting over een partij die sinds eind jaren 70 steeds verder verrechtst is en die de afgelopen 15 jaar het voortouw nam bij de invoering van een ongekende reeks draconische wetten tegen migratie. “De zwakheid, de dubbelslachtigheid, het knuffelen van moslims, dat is verstikkend”, zegt hij over de PvdA, terloops pleitend voor een nog strengere migratiebeheersing en inburgeringsplicht. Het liefst zou hij alleen nog hoogopgeleide migranten binnen laten.

Jami was destijds een fan van Fortuyn, zo schreef hij in zijn boek, en de voormalige Britse oorlogspremier Tony Blair blijkt ook een van zijn helden. Uit verhalen van lokale partijgenoten en collega ex-moslims komt Jami naar voren als een machootje, nogal vol van zichzelf en niet erg geïnteresseerd in collega’s bij zijn partij en zijn comité. Wel laat hij graag zijn oren hangen naar allerlei conservatieve opiniemakers en politici die zijn inzet tegen de islam goed kunnen gebruiken. Het meest zegt hij geleerd te hebben van zijn belangrijkste adviseur Afshin Ellian,(3) de uiterst conservatieve rechtsgeleerde. Advies vraagt hij ook aan Paul Cliteur,(4) en Bart Jan Spruyt (5) helpt hem bij het schrijven van zijn stukken. Beiden waren betrokken bij de oprichting van de conservatieve Burke stichting. Verder onderhoudt hij warme contacten met de vooraanstaande fortuynisten Marco Pastors en Joost Eerdmans, die volgens Jami overigens “niet rechts, maar realistisch” zijn. Met VVD-leider Rutte heeft hij prettige gesprekken, en de conservatieve pitbull Leon de Winter zorgt voor zijn ideologische rugdekking. Wie namelijk openlijk kritiek levert op Jami, loopt het risico om door De Winter vergeleken te worden met de verraders die tijdens de Tweede Wereldoorlog voor een paar gulden ondergedoken joden aangaven. Tenslotte heeft Jami ook veel steun aan Geert Wilders,(3) bij wie hij regelmatig thuis komt. Wilders staat hem steeds bij, “louter uit menselijke motieven, politiek speelt geen rol”. Aldus Jami, die de PVV niet uitsluit als zijn toekomstige partij. Wilders greep de klappen die de ex-moslim kreeg, aan om te pleiten voor een verbod op de koran, “een fascistisch boek” volgens hem. Eind september schreven ze samen nog een artikel waarin ze “de islam” - en dus niet slechts het moslimfundamentalisme - “een imperialistische ideologie” noemden. De vermeende “islamisering van Nederland” zou volgens de twee leiden tot “herleven van de jaren 30 van de vorige eeuw. Alleen was het toen Hitler en nu Mohammed.”

Jami’s conservatieve vrienden richtten een steuncomité op en schreven een steunverklaring die werd ondertekend door onder meer Antoine Bodar, Paul Cliteur, Wim Couwenberg, Cisca Dresselhuys, Joost Eerdmans, Afshin Ellian, Paul Frentrop,(3) Ayaan Hirsi Ali,(3) Andreas Kinneging,(5) Joshua Livestro,(5) Herman Philipse, Mark Rutte, Bart Jan Spruyt, Dick Schwaab, Jaffe Vink,(3) Geert Wilders, Leon de Winter en Jolande Withuis. Zowat alle uiterst rechtse opiniemakers waren er dus als de kippen bij. Linksere politici en opiniemakers werden onder druk gezet om eveneens te tekenen. Wie niet meedeed zou de Verlichting, de vrijheid en zelfs de beschaving verraden, zo werd gesuggereerd. Sommige progressieven tekenden inderdaad. Anderen weigerden, zoals GroenLinks-fractieleider Femke Halsema. Ze koos liever haar eigen strategie en tijdstip, zo zei ze terecht. Later begonnen progressieven een voor een hun steun weer in te trekken, vooral na Jami’s gezamenlijke haatartikel met Wilders.

Iraniërs

Op 11 september organiseerde Jami een persconferentie waarop hij zijn comité officieel presenteerde in aanwezigheid van collega’s uit het buitenland. De meeste van die andere comités zijn eveneens opgericht door Iraanse vluchtelingen, communisten die soms de indruk wekken niet werkelijk te zien dat de situatie in Europa toch wel heel anders is dan die in Iran. Het is alsof ze de ex-moslims vooral gebruiken bij hun - overigens terechte - strijd tegen de Iraanse theocratische dictatuur. Met uitzondering van Jami zelf, bestaat het Nederlandse comité overigens voorzover bekend louter uit VVD-ers. Via de gekozen datum van 11 september maakten de leden van het comité duidelijk dat er voor hen geen wezenlijk verschil bestaat tussen het geweld van moslimterroristen en de sociale problemen van gewone moslims onderling. Precies de boodschap die de rechtse opiniemakers ons allemaal al jaren opdringen. Veel moslims voelen zich daardoor in de hoek gezet, zelfs als ze niet of niet zo gelovig zijn. Want heel wat moslims zien de islam namelijk meer als een gedeelde cultuur met gezamenlijke gewoonten en rituelen die vorm en betekenis geven aan hun leven. Kritiek op Mohammed of Allah laat hen eigenlijk koud, maar ze voelen wel dat alle hatelijkheden simpelweg bedoeld zijn om ook hen te kleineren. Ook al hebben ze niets met het geloof, toch moeten ze zich vanwege die hetzes voortdurend verklaren en rechtvaardigen tegenover anderen, wildvreemden soms.

Het is jammer dat het comité zo meegaat in de heersende conservatieve trend. Een progressief comité had zo belangrijk kunnen zijn als inspirerend voorbeeld voor moslims om hun leven meer in eigen hand te nemen. Zich openlijk uitspreken kan anderen ook de moed geven zich te bevrijden van hun religieuze keurslijf. Nu werkt het juist omgekeerd. Jami zegt zich te verzetten tegen de achterstelling van vrouwen en homo’s binnen de islam, maar werkt bepaald niet aan hun empowerment door voortdurend te roepen dat ze achterlijk zijn als moslims. Wel goed was zijn opmerking dat er eigenlijk ook een Contactorgaan Ex-moslims en Overheid moest komen, naast het al bestaande Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) dat doet alsof het namens een miljoen moslims de overheid adviseert. Volgens Jami moet nog maar blijken of er werkelijk een miljoen moslims in Nederland zijn. Ja, als men gewoon iedereen met moslimouders meetelt en doet alsof eruit stappen niet voorkomt. Het CMO wordt daarbij volledig gedomineerd door conservatieve religieuzen, aldus Jami.

Dialoog

Ex-moslims in de moskee met rechts Peyman Jafari.
De dag voordat Jami’s comité zich presenteerde, kwam een progressief groepje ex-moslims met een heel ander verhaal op de proppen. “Als ex-moslims komen we op voor het recht om de islam te verlaten zonder geconfronteerd te worden met bedreiging of geweld. Echter, de manier waarop Jami voor dit recht zegt te willen opkomen, werkt contraproductief. De sociale spanningen waarmee individuele keuzes over religie soms gepaard gaan, worden door de hetze tegen moslims alleen maar opgevoerd. Daarom willen we ons juist als ex-moslims publiekelijk uitspreken tegen het initiatief van Jami en Ellian en ons inzetten voor dialoog en samenwerking met moslims”, aldus deze ex-moslims, waaronder IS-bestuurslid Peyman Jafari. “Voor ons en veel andere ex-moslims is er simpelweg geen noodzaak voor de oprichting van een comité, nog minder voelen we de drang om muren op te trekken tussen onszelf en onze familieleden, vrienden en kennissen. Veel ex-moslims willen ook terecht geen munitie leveren voor de anti-moslimhetze van de neo-conservatieven.”

“Afvalligheid is geen groot issue, het leidt incidenteel tot problemen”, wist Peyman, die ook met zijn ouders uit Iran gevlucht is. Zijn progressief Iraanse omgeving zal hem vast niet erg tegenwerkt hebben bij zijn afvalligheid. Maar Loubna Berrada, die samen met Jami het comité opgerichtte, heeft als ex-moslim een heel andere beleving. “Als verrader kom je in een vogelvrije positie te verkeren. Alles kan en mag je overkomen. Zodoende word je voedsel voor de groeiende minderheid van radicale moslims die alleen maar afwachten tot ze kunnen toeslaan. De gemeenschap beschouwt het als je eigen schuld dat je, als openlijke ex-moslim, wordt bedreigd. Die bedreigingen heb je immers over jezelf afgeroepen.” Wellicht een beetje aangezet, maar Berrada maakt zo wel duidelijk hoe collectieve angst ervoor kan zorgen dat er nog zo weinig openlijke ex-moslims zijn.

Noten

Terug