De Fabel van de illegaal 87/88, najaar 2007

Auteur: Sandor Schmits

(Boekrecensie)

De integratie van de Joden

Het boek “Nieuwe Nederlanders” gaat over de integratie van Joden in de eerste helft van de negentiende eeuw. Er leefden hier al eeuwenlang Joden, maar die vormden een eigen gemeenschap. Door eeuwen van antisemitisme waren ze op zichzelf aangewezen en uitgesloten van grote delen van de rest van samenleving. Ze zagen zich als onderdeel van de Joodse natie, hadden een eigen rechtspraak, en hun voertalen waren Portugees, Spaans en Jiddisch.

De Franse revolutie bracht enige vrijheid en gelijkheid voor de Joden. Het antisemitisme tierde nog welig, maar verlichte ideeën over burgerschap en grondrechten zorgden er mede voor dat Joden zich konden emanciperen. Dat betekende ook het openbreken van de eigen gemeenschap. Om die “te beschaven” en te integreren werkte de Joodse elite samen met de overheid in de “Hoofdcommissie tot de zaken der Israëlieten”. Die commissie bemoeide zich met vragen als wel of niet Nederlands spreken. En de verhouding met Joodse gemeenschappen in het buitenland hielden de gemoederen bezig. De hoofdcommissie moest regelmatig bakkeleien met zowel orthodoxe als liberale Joden. Uiteindelijk leidde dat volgens auteur Bart Wallet tot een succesvolle integratie.

Er was nog maar weinig bekend over de integratie van Joden, en Wallet raadpleegde veel niet eerder bestudeerde bronnen. Hij is sterk gericht op het overheidsbeleid en de Joodse elite en veronachtzaamt daardoor helaas het grootste deel van de samenleving. Volgens Wallet zou het beschreven gecentraliseerde en autoritaire integratiemodel van nut kunnen zijn voor de hedendaagse integratie van moslims. Maar de samenleving is tegenwoordig democratischer, en elitaire beschavingsoffensieven vormen eerder een rem op werkelijke emancipatie.

“Nieuwe Nederlanders. De integratie van de Joden in Nederland 1814-1851”, Bart Wallet. Uitgeverij: Bert Bakker, € 24,95. ISBN: 9789035131309.

Terug