De Fabel van de illegaal 89/90, winter 2008

Auteur: Gerrit de Wit

Griekenland brengt vluchtelingen op zee in gevaar

De Griekse autoriteiten brengen systematisch de levens in gevaar van vluchtelingen die per boot de EU proberen te bereiken. De kustwacht haalt rond die boten levensgevaarlijke manoeuvres uit, steekt ze lek, mishandelt de vluchtelingen structureel, en sluit hen vrijwel rechteloos en in miserabele omstandigheden op.

Vluchteling die Griekenland heeft weten te bereiken
Er zijn twee belangrijke vluchtroutes van Turkije naar Griekenland. De ene loopt via de landgrens in de Evros-regio, en de andere via de Egeïsche zee, waarbij vluchtelingen met bootjes de Griekse eilanden Chios, Samos of Lesbos trachten te bereiken. Omdat al langer verhalen de ronde doen over de grove wijze waarop de Griekse grensbewaking en kustwacht de mensenrechten schenden, toog medio 2007 een delegatie naar Griekenland van de Duitse organisatie Pro Asyl en de Advocatengroep voor de Rechten van Vluchtelingen en Migranten. Die bezocht daar illegalengevangenissen en sprak er met meer dan 100 vluchtelingen, met name uit Irak en Afghanistan. De alarmerende bevindingen werden verwerkt in een rapport dat in oktober 2007 het licht zag.(1)

Leksteken

Volgens het rapport probeert de kustwacht de kleine vluchtelingenbootjes te weren uit Griekse wateren. Men blokkeert ze, vaart er rondjes omheen die grote golven veroorzaken en duwt zo de boten uit de eigen territoriale wateren. Omdat de vaak gammele bootjes makkelijk kunnen omslaan, kunnen zulke riskante manoeuvres resulteren in de dood van de vluchtelingen. Ook vluchtelingen die al in de Griekse territoriale wateren zijn, worden teruggedreven of -getrokken naar Turkse wateren. Daarbij worden rubberboten regelmatig met opzet lekgeprikt, zodat die in het gunstigste geval kunnen terugkeren naar de Turkse kust. “Na 6 uur op zee bereikten we eindelijk de Griekse kust”, vertelde een vluchteling, “maar we werden ontdekt door de Griekse kustwacht die met hun boot op grote snelheid om ons heen cirkelde. Men dwong ons daarna bij hen aan boord te komen. Een aantal van ons was zo uitgeput dat ze wilden liggen, maar ze kregen meteen schoppen van de kustwacht. We werden uiteindelijk op een andere boot van de kustwacht geplaatst. Ook onze rubberen boot werd daarop gehesen. We werden teruggevaren richting de Turkse kust. Daar gooiden ze onze boot in het water en werden we met geweld gedwongen er weer in te gaan zitten. Ze hadden ook nog eens een klein gat in onze boot gemaakt en gaven ons maar één roeispaan. We moesten als gekken peddelen om de Turkse kust te bereiken.” Ook worden bootvluchtelingen opgepikt en daarna afgezet op onbewoonde eilanden. Vaak worden ze daar pas na dagen door een vissersboot of een boot van de Turkse kustwacht gered.

Volgens de delegatie mishandelt de Griekse kustwacht systematisch pas gearriveerde vluchtelingen. In één zaak ging het om regelrechte marteling, waarbij de vluchteling geslagen werd, elektrische shocks toegediend kreeg, en zijn hoofd in een emmer met water gestopt werd. Een andere vluchteling vertelde: “Toen ik in Griekenland arriveerde, sloeg de politie me in elkaar. Ik dacht: de politie is overal hetzelfde. Zij respecteren ons niet als mensen, ik weet niet waarom. De politie hier is net als in Afrika. Ze kennen alleen maar geweld, niets anders.” De harde aanpak van bootvluchtelingen blijft niet zonder gevolgen. Dit jaar zijn er alweer 44 in zee verdronken en staan er 54 als vermist te boek. Waarschijnlijk liggen er nog veel meer op de bodem van de zee. Zo vinden vissers soms skeletten of lichaamsdelen van vluchtelingen in hun netten. Ook sterven er vluchtelingen in de mijnenvelden in de gemilitariseerde zone tussen Griekenland en Turkije.

Detentie

De vluchtelingen die Griekenland wel weten te bereiken, worden gearresteerd en opgesloten. Detentie is de regel, en geldt bijvoorbeeld ook voor slachtoffers van marteling en mensensmokkel, gehandicapten, zwangere vrouwen, kinderen en vluchtelingen uit gevaarlijke landen als Irak, Afghanistan en Somalië. Vluchtelingen kunnen wettelijk gezien maximaal drie maanden opgesloten worden, maar in praktijk duurt dat vaak langer. Vluchtelingen in detentie hebben geen wettelijk recht op rechtsbijstand en er is geen effectieve procedure om in beroep te gaan tegen de detentie en deportatiebevelen.

De delegatie bezocht detentiecentra op drie eilanden. Die centra bestaan meestal uit barakken, omsloten door prikkeldraad. De kampementen zijn overbevolkt en de barakken bieden geen bescherming tegen de hitte. De medische bijstand is ver beneden de maat en mogelijkheden om te luchten en te recreëren zijn er niet of nauwelijks. De kwaliteit van het drinkwater en het voedsel is bedroevend en de sanitaire faciliteiten zijn beperkt, smerig en deels kapot. De gevangenen mogen slechts sporadisch bellen met de buitenwereld.

Deportatie

Uiteindelijk krijgen bijna alle vluchtelingen deportatiebevelen overhandigd, zonder dat ze gehoord zijn en zonder dat onderzocht is of ze recht hebben op bescherming. Daarna worden ze veelal illegaal gedeporteerd naar Turkije, waar ze moeten vrezen voor hun veiligheid. Dat is in strijd met het internationaal vluchtelingenverdrag. Vluchtelingen worden ook groepsgewijs gedeporteerd. Er zijn verhalen dat ze bij diverse politiestations aan de grens opgehaald worden en met vrachtwagens naar de gemilitariseerde zone tussen Griekenland en Turkije gebracht worden. Daar worden ze gedwongen om de rivier de Evros over te steken naar Turks grondgebied. Turkije sluit de vluchtelingen op zijn beurt ook weer op, om ze vervolgens naar de herkomstlanden te deporteren.

Volgens de delegaties is het gedrag van de Griekse kustwacht en autoriteiten een direct gevolg van het EU-asielbeleid, dat het buiten de deur houden van vluchtelingen centraal stelt in plaats van het bieden van bescherming. De delegatie eist van de Griekse autoriteiten dat alle vluchtelingen worden toegelaten tot het grondgebied, en dat gestopt wordt met de uitzettingen naar Turkije en herkomstlanden waar de vluchtelingen te vrezen hebben voor vervolging en detentie. Ook eist men dat vluchtelingen niet meer opgesloten worden in detentiecentra. Ze dienen geschikte huisvesting te krijgen, net als een eerlijke procedure en gedegen gratis juridische bijstand.

Noot

Terug