De Fabel van de illegaal 91, voorjaar 2008

Auteur: Eric Krebbers

Europa wil hoogopgeleide wegwerp-arbeiders

Eurocommissaris Franco Frattini kwam in het najaar van 2007 met een voorstel voor een Blue Card, een tweejarige verblijfs- en werkvergunning voor hoogopgeleiden in de kleur van de Europese vlag. Gekoppeld aan het voorstel waren ook extra helikopters, patrouilleboten en prikkeldraad tegen de komst van laagopgeleide migranten en vluchtelingen. Toch reageerden niet alle Europese regeringen even enthousiast.

Franco Frattini

Neo-liberale economen dagdromen er misschien wel eens stiekem van: een staat met een arbeidsleger dat uitsluitend bestaat uit tijdelijke migranten. Wat een besparing zou dat opleveren! Geen verloskundigen en kraamhulpen meer nodig die kleine arbeidertjes ter wereld helpen. Geen consultatiebureaus en kinderdagverblijven meer. De grootste kostenpost van de staat - het onderwijs - verdwijnt als sneeuw voor de zon. Geweldig: een arbeidersklasse die op verzoek kant en klaar komt binnenwandelen en na gebruik zo weer de grens kan worden overgezet. Geen AOW- of pensioenkosten meer. Bejaardenhuizen en geriatrische zorg kunnen worden afgeschaft. Onbestaanbaar, weten ook de meest verstokte neo-liberalen. Maar toch, in Dubai gaat het al een beetje die richting uit en ook in Europa vormt iedere tijdelijke arbeidsmigrant uiteindelijk een leuke besparing voor staat en kapitaal. En met de nieuwe Blue Card zal hun aantal straks alleen maar toenemen.

Magneet

Sinds de jaren 70 is een flink deel van de westerse industrie naar de Derde Wereld verplaatst. Veel technische en managersfuncties zijn echter gebleven, waardoor er hier nu verhoudingsgewijs meer hoger opgeleid personeel nodig is. Verder zal het aantal Europeanen de komende decennia waarschijnlijk wat afnemen. De Blue Card-plannen zijn dan ook bedoeld om straks meer hoger opgeleid personeel uit de Derde Wereld binnen te kunnen halen, en tegelijkertijd hun “onbruikbare” landgenoten te kunnen weren. De dagdromende economen zouden misschien zelfs de werkloze Europese onderklasse wel willen exporteren naar de Derde Wereld. Dat zal niet snel gebeuren, maar er is al een verhaal bekend van een Britse werkloze die geen uitkering kreeg omdat hij ook in een callcentrum kon gaan werken... in India!

Onderling strijden de rijke landen om zoveel mogelijk hoogopgeleide migranten binnen te halen. Van alle hoogopgeleiden die hun land verlaten gaat tegenwoordig 55 procent naar de VS en maar 5 procent naar de EU, aldus teleurgestelde Europese economen. En erger nog: van alle laagopgeleiden gaat 85 procent naar de EU en maar 5 procent naar de VS. Europa is een “magneet voor laagopgeleide migranten”, roepen de economen. Die arbeiders zouden namelijk massaal op de volgens hen riante uitkeringen afkomen. Hoogopgeleiden zouden daarentegen juist landen opzoeken met lage belastingtarieven, waar de staat weinig geld heeft voor uitkeringen. De VS is zo’n land, dat bovendien al jaren het systeem kent van de Green Card.

Identiteit

Daar wil de Europese Commissie nu dus de Blue Card tegenover zetten. Om migratie naar Europa interessanter te maken voor hoogopgeleiden, wil Frattini dat ze voortaan binnen drie maanden antwoord krijgen op een aanvraag voor een vergunning. Het enige dat ze nog hoeven te laten zien is een arbeidscontract met drie keer het minimumloon, of een diploma van een Europese universiteit. Ook wil hij dat ze na een half jaar hun gezin mogen laten over komen. De vergunningen zouden eventueel ook een keer verlengd kunnen worden. En wanneer de migranten onverhoopt werkloos zouden worden, moeten ze zelfs voor drie maanden een uitkering kunnen krijgen. Maar vinden ze in die periode geen nieuw werk, dan moeten ze wel opzouten. Frattini’s Blue Card zal waarschijnlijk niet veel extra hoogopgeleiden naar Europa weten te trekken. Houders van een Green Card mogen namelijk voor altijd in de VS blijven wonen.

Dat de EU vasthoudt aan een zeer beperkte verblijfsduur komt door tegenwerking van meer conservatieve en nationalistische politici, vooral uit landen als Duitsland en Oostenrijk. Die angsthazen vrezen voor hun “nationale identiteit” als er teveel migranten bij zouden komen. Volgens neo-liberale economen snijden de conservatieven zich met hun rigide opstelling echter economisch gezien flink in de eigen vingers. De EU is van oudsher een neo-liberaal bolwerk en wil nu als een soort superkapitalist de Blue Card-regeling doordrukken tegen de wil van de conservatieve dwarsliggers in. De regeling zou ook voor hen toch het beste zijn. Om wat conservatieve twijfelaars over de streep te trekken, zei Frattini nog dat de regeling ook gebruikt kon worden om Derde Wereld-landen te dwingen afgewezen vluchtelingen en migranten terug te nemen. Blue Cards zouden namelijk alleen verstrekt worden aan hoogopgeleiden van landen die braaf aan uitzettingen meewerken. Dat de regeling er op termijn komt is welhaast zeker. Maar hoe die er dan precies uit zal zien is minder duidelijk. De Europese landen hebben namelijk sterk uiteenlopende behoeften. Spanje schijnt bijvoorbeeld toch vooral laagopgeleide seizoensarbeiders nodig te hebben, onder meer voor in de tuinbouw.

Positief

De neo-liberalen en conservatieven willen beiden uiteindelijk vooral de kapitalisten helpen om meer winst te maken. Maar wie denkt er dan aan de belangen van de migranten? Links? Nee, eigenlijk niet. Linkse politici in het Europese Parlement reageerden ook positief op de Blue Card met zijn beperkte verblijfsrecht. Eindelijk eens een “positieve” discussie over migratie, zeiden ze, en niet gekoppeld aan terrorisme of integratie-problemen. GroenLinks vond wel dat ook laagopgeleide migranten voor twee jaar welkom moesten zijn. Maar geen woord van kritiek kwam er op de doelstelling van de Blue Card: de migratie zoveel mogelijk “vraag-gestuurd” maken. Uitsluitend gestuurd door de vraag van het bedrijfsleven, en niet die van migranten.

Terug