De Fabel van de illegaal 91, voorjaar 2008

Auteur: Eric Krebbers

(Boekrecensie)

Ontdekkingsreizen voor anti-racisten

Veel jongens en meisjes waren vroeger in de ban van de grote ontdekkingsreizigers. Het was lang voordat internet in zwang kwam. Om hun dromen van verre reizen te voeden waren ze op de bibliotheek aangewezen. Daar hadden ze immers van die grote dikke boeken over de ontdekkingsreizen met wereldkaarten met lange pijlen in diverse kleuren erop. Elke pijl gaf de precieze route aan die bijvoorbeeld Columbus had genomen, of Magelhaes, of Marco Polo. Prachtige verhalen stonden erin, over de menselijke nieuwsgierigheid, over durf en over andere culturen.

De dromers die later links werden, dachten met enige gêne terug aan hun vroegere interesse. Want het waren allemaal racistische verhalen geweest van ondernemende witte mannen uit Europa die zwarte mensen ‘ontdekten’, mensen die volgens de overlevering passief zaten af te wachten tot ze gevonden werden. De verhalen hadden achteraf ook iets nationalistisch, er hing een enge sfeer van nationale heldenverering omheen. En tot overmaat van ramp bleken die helden niets anders dan de wegbereiders van het kolonialisme en imperialisme.

Gelukkig is er nu eindelijk ook zo’n mooi boek dat recht doet aan ontdekkingsreizigers uit alle hoeken van de wereld. In “Hoe de wereld werd ontdekt” laat Felipe Fernández-Armesto zien hoe de eerste mensen uit Afrika vertrokken en stukje bij beetje de wereld ontdekten, maar elkaar daarbij wel uit het oog verloren. Hoogtepunt van deze fase van divergentie was misschien wel de ontdekking van Australië 40 duizend jaar geleden, in een tijd dat er van boten nog geen sprake was. Later kwam de convergentie op gang en begonnen mensen uit alle streken elkaar langzamerhand weer te ontdekken. Reizigers van de eerste grote beschavingen legden onderlinge contacten. Fernández-Armesto beschrijft hoe de Chinezen het Romeinse rijk ontdekten, reizigers uit India Indonesië, en Indonesiërs Madagaskar. Hoe Taiwanezen de eilanden van de Stille Oceaan ontdekten, en de Inuit en de Vikingen Amerika. En ga zo maar door. Een prachtig boek, dat de Europese lezer inprent dat er op uit trekken zeker geen unieke westerse specialiteit is.

“Hoe de wereld werd ontdekt”, Felipe Fernández-Armesto. Uitgeverij: Spectrum, € 39,95. ISBN: 9789027447906.

Terug