De Fabel van de illegaal 93/94, zomer 2008

Auteur: Mehmet Kirmaci

Moslimfundamentalisten tegen abortus en anticonceptie

Het zelfbeschikkingsrecht over eigen lichaam en seksualiteit is altijd een van de speerpunten geweest van de vrouwenbeweging. Na een lange strijd en flinke farmaceutische vooruitgang hebben vrouwen in Nederland tegenwoordig vrij goed toegang tot anticonceptie en abortus. Van de rooms-katholieke kerk en sommige protestantse fundamentalistische kerken is bekend dat zij anticonceptie en het recht op abortus principieel afwijzen. In orthodoxe en fundamentalistische moslimkringen blijkt dat helaas niet anders te zijn.

Demonstratie voor recht op abortus op 12 december 2006 in Den Haag (Foto: Eric Krebbers)
Anticonceptie is een verzamelnaam voor methoden om zwangerschap te voorkomen. Daarbij worden drie categorieën onderscheiden: de hormonale methoden, bijvoorbeeld de pil, de niet-hormonale zoals coďtus interruptus, en operatieve methoden als sterilisatie. Abortus provocatus is het voortijdig afbreken van een zwangerschap door medisch ingrijpen. In Nederland is abortus toegestaan tot 24 weken na de bevruchting. Daarna wordt de vruchtafdrijving alleen uitgevoerd indien de foetus ernstig ziek is, na de geboorte niet zal kunnen overleven of als er levensgevaar dreigt voor de zwangere vrouw.

Egoďsme

De Pakistaanse salafist Sayyid Abul Ala Maududi (1903-1979) (1) is een van de ideologische autoriteiten in de moslimfundamentalistische wereld die hun visie op anticonceptie en abortus uitvoerig beschreven hebben. In zijn boek “De geboortebeperkingsbeweging en de islam” (2) beziet hij anticonceptie en abortus in het licht van de geboortebeperking, die in zijn tijd door diverse regeringen en organisaties werd bepleit. Daarbij heeft hij het niet over opgelegde of afgedwongen vormen van geboortebeperking, maar uitsluitend over de vrijwillig toegepaste varianten. Maududi keert zich ronduit tegen anticonceptie en abortus.

De geboortebeperkingsgedachte heeft volgens Maududi zijn wortels in het kapitalisme en het materialisme dat daarmee gepaard gaat. Het kapitalisme heeft in zijn ogen de “natuurlijke arbeidsverdeling” tussen man en vrouw, bepaald door “de goddelijke orde”, overhoop gehaald. De reactionaire en seksistische ideoloog vindt dat het de natuurlijke taak van vrouwen is om kinderen op te voeden en het huishouden te doen, en dat het aan de mannen is om buitenshuis te werken om de kost te verdienen. De moderne kapitalistische maatschappij zou de vrouwen echter hebben vergiftigd met materialisme en egoďsme. Vrouwen zouden inmiddels zo verwend zijn dat zij hun eigen gezondheid niet willen laten lijden onder een zwangerschap of opvoedkundige taken. Ook zouden zij terugschrikken voor de kosten van het opvoeden van een kind, terwijl ze wel “miljoenen” uit zouden geven om er mooier uit te zien.

Begaafde klassen

Maududi somt een aantal redenen op waarom geboortebeperking via anticonceptie en abortus verboden zou zijn in de islam. Mensen hebben volgens hem de plicht om zich via huwelijken voort te planten. Anticonceptie en abortus zouden er echter toe kunnen leiden dat een gemeenschap of het gehele menselijke ras uitsterft. Tevens zou geboortebeperking vooral de hogere, “begaafde” klassen treffen en het aandeel van de qua “intelligentie en cultuur” onderontwikkelde boeren en arbeiders in de samenleving maar vergroten. Ook zouden anticonceptie en abortus tot moreel verval leiden. Maududi stelt dat overspel, prostitutie en seksueel verkeer voor het huwelijk – en daarmee geslachtsziekten – toenemen omdat mensen niet meer bang zijn om een buitenechtelijk kind ter wereld te moeten brengen.

Maududi’s grootste bezwaar tegen de toepassing van geboortebeperking is dat geslachtsgemeenschap dan wordt ingezet om persoonlijke seksuele behoeften te bevredigen en niet voor haar eigenlijke doel: voortplanting. Een vrouw die bijvoorbeeld de pil slikt, verzet zich volgens de fundamentalist daarmee tegen de wetten van de schepping en brengt veranderingen aan in “de goddelijke orde”. En dat zouden “duivelse” handelingen zijn. Een lezer van de geschriften van Maududi hoeft zich geen illusies te maken daarin termen als het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen tegen te komen. Sterker nog, hij benadrukt keer op keer dat het “de hoofdtaak” van de vrouw is om het voortbestaan van de mensheid te garanderen, of met andere woorden: kinderen te baren. Als argument draagt Maududi de fysieke bouw van het vrouwenlichaam aan. Hij beweert dat duidelijk blijkt dat dit lichaam “zo is gebouwd dat het geen andere functie heeft dan ten dienste staan van de voortzetting van het menselijke leven”.

Over de kwestie van de kosten van het grootbrengen van kinderen heeft Maududi een eenvoudige opvatting. Hij snapt er niets van dat mensen zich daar druk om maken. Allah draagt toch niet voor niets tevens de naam “Rezzak”, diegene die zorgt voor eten en drinken voor de schepsels. Allah gaat over de geboorte en de dood, zaken die de mens volgens Maududi nooit zal kunnen bevatten. Daarom zou de mens niets anders moeten doen dan op Allah vertrouwen. Daarom is in de ogen van Maududi ook coďtus interruptus, “azil” in het Arabisch, verboden in de islam. Volgens hem zijn er slechts twee uitzonderingen waarbij anticonceptie en abortus wel zijn toegestaan: bij levensgevaar voor de vrouw door de zwangerschap – dat zou dan wel medisch moeten worden vastgesteld – en wanneer het voeden en opvoeden van een nieuw kind het leven van eerdere kinderen op het spel zou zetten.

Imperialisme

Coďtus interruptus wordt ook afgewezen door Aboebakr Djaber El Djezeďri, de Algerijnse auteur van het boek “De weg van de moslim” dat in het Nederlands is vertaald door de bekeerlinge Jeannette Ploeger. Het boek zou volgens haar “een gids” moeten zijn voor “de moslim”. Vanwege onder meer homovijandige passages leidde het driedelige werk in 2004 overigens tot ernstige beroering in de Tweede Kamer en de pers. “Tenzij er een dwingende noodzaak toe bestaat”, is volgens El Djezeďri coďtus interruptus verboden, omdat de profeet gezegd zou hebben dat het “gecamoufleerde kindermoord” is.(3)

Het resolute standpunt van Maududi en El Djezeďri inzake coďtus interruptus wordt niet door alle fundamentalisten gedeeld. Cemaleddin Kaplan, de in 1995 overleden zelfverklaarde eerste “kalief” van de fundamentalistische organisatie Kalifaatstaat die ook in Nederland actief is, noemt coďtus interruptus in een van zijn pamfletten juist de enige geoorloofde vorm van anticonceptie. Alle andere vormen zijn volgens Kaplan verboden. Hij ziet geboortebeperking als een vorm van verzet tegen de schepping en als een door “het imperialisme en materialisme” opgezette val om “gelovige volkeren” in omvang te doen slinken of te doen uitsterven teneinde de wereld voor hun eigen nakomelingen te reserveren.(4) Een moslimvrouw die de anticonceptiepil gebruikt, komt volgens de “kalief” dus niet alleen in opstand tegen de wetten van Allah, maar is ook een handlangster van het imperialisme.

Tariq Ramadan
Ramadan

Ook de onder Europese moslimjongeren populaire en om onbegrijpelijke redenen tevens bij sommige delen van links geliefde islamoloog en filosoof Tariq Ramadan is van mening dat coďtus interruptus de enige geoorloofde vorm van anticonceptie is, een “natuurlijke” methode die volgens hem door de profeet zelf werd gepraktiseerd. Ramadan, die zichzelf graag als een moderne moslim presenteert maar eerder te karakteriseren is als een orthodoxe reactionair, is naast seks voor het huwelijk tevens gekant tegen abortus als algemeen wettelijk recht. Hij wil de mogelijkheid om abortus toe te laten passen wel openhouden, maar die mag alleen uitgevoerd worden op basis van een fatwa, een juridisch oordeel van de mannelijke geestelijken, op basis van individuele situaties.(5)

Een andere orthodox-islamitische voorman die in Nederland expliciete opvattingen uitdraagt over abortus en anticonceptie is imam Fawaz Jneid, bekend vanwege zijn tiraden tegen Ayaan Hirsi Ali, wijlen Theo van Gogh en recentelijk tegen de Amsterdamse PvdA-er Ahmed Marcouch. Deze prominente salafist en imam van de Haagse As-Soennah moskee vindt dat abortus alleen toegestaan is in uitzonderingsgevallen, zo blijkt uit zijn antwoord op een aan hem gestelde vraag op een website die gelieerd is aan zijn moskee.(6)

Ziel

Fawaz betoogt dat abortus in de eerste 40 dagen na de bevruchting alleen mag als er sprake is van een “complexe situatie”, waarmee hij doelt op geestelijke en lichamelijke problemen bij de zwangere en op situaties waarin de opvoeding van de overige kinderen niet te combineren is met de zwangerschap. Na de veertigste dag is abortus volgens de radicale imam alleen nog toegestaan bij ernstige afwijkingen van de foetus of levensgevaar voor de moeder. Na de 120-ste dag van de bevruchting staat abortus voor Fawaz gelijk aan moord, omdat dan de ziel in het lichaam van de foetus zou worden geblazen. Ernstige afwijkingen zouden dan geen legitieme reden meer zijn voor vruchtafdrijving. Alleen als artsen constateren dat voortzetting van de zwangerschap dodelijk kan zijn voor de moeder mag abortus in de ogen van Fawaz ook na 120 dagen nog worden toegepast.

Fawaz benadrukt overigens dat de beschreven “islamitische ontheffing” van het verbod op abortus niet geldt voor een vrouw die “vrijwillig ontucht” heeft gepleegd, daar zij een “zondaar” zou zijn. Hiermee doelt de salafist op vrouwen die vreemd zijn gegaan of seks hebben gehad voor het huwelijk en daarbij zwanger zijn geraakt.

Over het gebruik van de anticonceptiepil heeft Fawaz een verrassend standpunt. Dat mag volgens hem, maar wel om de zwangerschap te “reguleren” en niet om deze definitief onmogelijk te maken. Wie denkt dat dit oordeel bedoeld is om vrouwen de controle te geven over hun eigen lichaam en seksualiteit heeft het gruwelijk mis. Volgens de Haagse imam zou de islam de vrouw opdragen om “de man te gehoorzamen op het moment dat hij haar uitnodigt naar het bed”. Deze verplichting geldt alleen niet als de vrouw menstrueert, in de kraamperiode verkeert of zodanig ziek is dat gemeenschap is uitgesloten. “Gewoon geen zin” is volgens Fawaz absoluut geen geldige reden om niet in te gaan op de sekswens van de man. Deze opvatting onderbouwt hij met een overlevering uit het leven van de profeet. Die zou hebben gezegd: “Als een man zijn vrouw uitnodigt naar zijn bed en zij weigert, waarna hij boos op haar gaat slapen, dan zullen de engelen haar vervloeken totdat zij in de ochtend opstaat”.

Fawaz heeft wel een oplossing voor het geval de man een structureel sterkere libido heeft dan zijn vrouw. Hij adviseert hem na te denken over het huwen van een tweede vrouw, waar hij volgens Fawaz overigens geen toestemming voor nodig heeft van zijn eerste vrouw.

Visies

Er bestaan binnen de islamitische gemeenschappen vanzelfsprekend zeer uiteenlopende opvattingen over anticonceptie en abortus. Helaas hebben de orthodoxe en fundamentalistische moslims in die gemeenschappen ook invloed. Ze vinden anticonceptie en abortus ongeoorloofde methoden die alleen in uitzonderingssituaties en onder beperkingen toegepast mogen worden. Puur genieten van seks door de vrouw zonder voortplantingsdoel wordt door hen ongeoorloofd verklaard, evenals zelf kiezen voor het afbreken van een zwangerschap om wat voor reden dan ook. Kalifaatstaat en Tariq Ramadan lijken een iets vrijere opvatting te hebben omdat zij coďtus interruptus wel willen toestaan. Maar bij deze - overigens zeer onbetrouwbare - methode blijft de vrouw afhankelijk van de wil van de man om zich op tijd terug te trekken. Het zwaar bevochten zelfbeschikkingsrecht van vrouwen wordt dus helaas onder vuur genomen van zowel christen- als moslimfundamentalistische zijde.

Noten

Terug