De Fabel van de illegaal 93/94, zomer 2008

Auteur: Gerrit de Wit

EU stopt activisten in database

De Europese Commissie werkt hard aan een officiële database waarin politieke activisten uit heel de EU opgenomen gaan worden. Het databestand moet het voor lidstaten mogelijk maken om tijdens internationale toppen “violent troublemakers” uit andere landen aan de grens te weren of om ze direct het land weer uit te zetten. De plannen zijn een regelrechte bedreiging voor het demonstratierecht.

Actieposter uit 1997 tegen de EU-top in Amsterdam. De Unie dreigt deelnemers aan dit soort demonstraties nog verder te criminaliseren
Al sinds jaar en dag worden bij internationale toppen activisten uit andere landen geweerd. Dat gebeurt nu echter nog op bilaterale basis en willekeurig. Vaak wordt dan even het Schengenverdrag bevroren en worden de grenscontroles weer in ere hersteld. In 1997 werden een paar honderd Italiaanse demonstranten die per trein naar de Eurotop in Amsterdam reisden bij aankomst gearresteerd en daarna linea recta weer per trein teruggestuurd. De politie wilde hen niet in de stad hebben. Bij de Europese Top in het Italiaanse Genua in 2001 werden 2.093 internationale activisten bij de grens teruggestuurd. En ook bij de G8-top in 2007 in het Duitse Heiligendamm werden een paar honderd mensen aan de grens tegengehouden, waaronder velen zonder strafblad.

Een van de activisten die aan de Duitse grens tegengehouden werd is de Leidenaar Marco van Duijn. Hij is nog nooit veroordeeld of verdacht geweest van enig geweldsdelict. Op welke gronden hij dan wel teruggestuurd werd, weet Van Duijn nog steeds niet. Maar een vermoeden heeft hij wel. “Ik ben actief voor Eurodusnie, een linkse organisatie die vindt dat de EU een kapitalistisch en ondemocratisch karakter heeft. En ik denk dat ik daarom op een zwarte lijst sta. Ik ben in 1998 ook al teruggestuurd bij de Zwitserse grens, op weg naar de WTO-conferentie in Genčve.” Ook activisten die, voorafgaand aan Heiligendamm, gearresteerd werden bij een vreedzame anti-G8 fietsprotest in Utrecht mochten Duitsland niet in omdat ze tot “het linkse spectrum” zouden behoren. Al snel bleek hoe de Duitse politie aan hun gegevens en die van andere bekende activisten kwam. De regiopolitie Utrecht had die namelijk doodleuk doorgegeven aan de Duitse overheid. Alle fietsers werden overigens in mei 2008 van alle aanklachten vrijgesproken.

Amokmakers

Al in 2001 kwam de EU met een voorstel voor een database waarin potentiële relschoppers opgenomen zouden worden. Dat werd echter verworpen, omdat de meeste lidstaten het te ver vonden gaan. Maar tijdens een bijeenkomst van de Europese ministers van Binnenlandse Zaken in oktober 2007 haalde Duitsland het voorstel weer van stal. De Unie wil nu echt werk maken van het opzetten van een permanente en multilaterale database met daarin de persoonsgegevens van alle “violent troublemakers” in de EU. Aan de hand daarvan kunnen “amokmakers” preventief geweerd worden van allerlei internationale toppen. De gegevens moeten opgeslagen worden in het Schengen Informatie Systeem (SIS). Dat is een al langer bestaande Europese justitiële database met informatie over ongewenste vreemdelingen en andere personen die opgespoord moeten worden. De Europese ministers gingen akkoord met het voorstel en gaven een werkgroep de opdracht om een en ander vlot te trekken.

In april 2008 liet Duitsland een notitie rondgaan waarin de term “violent troublemakers” nader gedefinieerd wordt. Het zou moeten gaan om “internationaal opererende gewelddadige delinquenten die in de toekomst van zins zijn geweld te gebruiken” en om activisten die “mogelijkerwijs de openbare orde verstoren of de publieke veiligheid in gevaar brengen”. Die definiëring is zeer ruim en maakt het mogelijk dat activisten die bijvoorbeeld een onschuldige zitblokkade plannen niet meer naar internationale toppen af kunnen reizen. Een zitblokkade verstoort in de ogen van overheden immers de openbare orde. De Duitse overheid stelt verder dat er negatieve reisadviezen gegeven kunnen worden aan activisten die in het verleden “verdacht, beschuldigd of veroordeeld zijn voor een ernstige criminele wetsovertreding”. Die overtreding zou al kunnen bestaan uit het verstoren van de openbare orde, en daar is tegenwoordig weinig voor nodig. Ook is het opvallend dat de Duitse overheid een verdenking al voldoende grond vindt. Daarmee ondergraaft men de rechtsstaat. Verder zouden ook mensen van wie in het verleden bij demonstraties bijvoorbeeld vlaggenstokken of gezichtsbedekkende sjaals zijn afgenomen niet meer naar internationale toppen mogen. Vlaggenstokken en sjaals zouden immers attributen zijn die bij een gewelddadig protest ingezet kunnen worden.

Kritiek

De organisatie Statewatch is fel gekant tegen de plannen. “We zien een patroon in de EU waarbij mensen die hun democratische recht uitoefenen om aan internationale protesten deel te nemen, geconfronteerd worden met agressieve paramilitaire politiemethodes, bespionering, preventieve hechtenis en uitzetting. Wat nu voorgesteld wordt, is niet om selectief informatie uit te wisselen die verbonden is aan specifieke evenementen, maar een permanente Europese database van verdachte “troublemakers”. Dit is volledig onaanvaardbaar in een democratisch Europa”.(1) Ook het gebruik van het SIS als database wordt bekritiseerd. De “Schengen Joint Supervisory Authority” concludeerde in december 2007 na onderzoek dat de Schengenlanden zeer uiteenlopende en vaak volkomen willekeurige criteria gebruiken om personen bij het SIS te registreren. Zo melden sommige landen praktisch niemand bij het SIS aan, terwijl Italië en Frankrijk duizenden van hun staatsburgers als verdacht hebben laten registreren. Nederland staat met 1.138 registraties tot oktober 2006 op de vierde plaats qua aantal meldingen.

Noot

Terug