De Fabel van de illegaal 95/96, najaar 2008

Auteur: Gábor Kovács

(Boekrecensie)

Europese namen

In “Europese namen voor de wereld” beschrijft Jacques Pauwels hoe namen en naamgeving hun rol vervulden in de verovering en kolonisatie van gebieden en mensen. In detail schetst hij de ontwikkeling van bepaalde namen voor groepen mensen en gebieden, waarbij hij tevens de historische context waarin de naamgeving plaatsvond met minstens zoveel detail weergeeft. Pauwels concentreert zich op de veroveringsdrang van West-Europa die volgens hem voortkwam uit de strikt hiërarchische feodale maatschappij. Adel en geestelijkheid - waarvan de toplaag veelal uit de adel afkomstig was - hadden de controle over de maatschappij. Dat legitimeerden ze met de heersende christelijke ideeën. Daaruit vloeide een zelfbeeld voort van West-Europeanen als wit en beschaafd: “De Christenheid”. De “rest” werd daar tegenover geplaatst als zwart en onbeschaafd.

Volgens Pauwels werden de veroveringen van de Europeanen onder andere gedreven door de wens van de machthebbers om binnenlandse sociale conflicten te neutraliseren via het ophitsen van potentiële opstandelingen tegen “de ander”. Dat werd nog versterkt door de ideologie van “de Christenheid” die alle sociale lagen leek te overstijgen, en het legitimeerde om andere groepen mensen hardhandig en bloedig te onderdrukken. Daar komt de onomastische (naamkundige) dimensie van het kolonialisme aan het licht, als de Europeanen aan de mensen in de te veroveren gebieden namen geven als “nigger”, “kaffer”, “zwartjes”, “Hottentotten” en “Bosjesmannen”. “Door dat soort namen te geven konden de Europeanen de donkerhuidige mensen zelfs tot slavernij brengen en uitmoorden zonder onaangename gewetensbezwaren”, schrijft Pauwels. In een tijd waarin de pijnlijke erfenis van het kolonialisme ontkend (Zwarte Piet) of vergoelijkt (De Ruyterjaar) wordt, is het heel belangrijk dat er een boek verschijnt waarin de geschiedenis van het kolonialisme en de “erfenis” van deze zwarte bladzijden uit de Europese geschiedenis, de namen, centraal staan. Aanrader!

“Europese namen voor de wereld”, Jacques R. Pauwels. Uitgeverij: EPO, € 21,50. ISBN: 9789064454769.

Terug