De Fabel van de illegaal 97/98, winter 2009

Auteurs: Sandor Schmits en Harry Westerink

Albayrak dwingt gemeenten om noodopvang te sluiten

PVV-Kamerlid Sietse Fritsma wil dat staatssecretaris van Justitie Nebahat Albayrak gemeenten op het matje roept die willen doorgaan met noodopvang aan vluchtelingen, tegen de afspraken rond de pardonregeling in. Albayrak doet alsof haar neus bloedt en stelt doodleuk dat er amper gemeenten zijn die dwarsliggen. Maar minstens 60 gemeenten houden hun noodopvang open of denken erover om dat te doen.

Actie in Leiden in maart 2006.
In het bestuursakkoord van de pardonregeling is vastgelegd dat de rijksoverheid vluchtelingen van voor 1 mei 2001 verblijfsrecht en onderdak geeft en dat de gemeenten uiterlijk eind 2009 stoppen met noodopvang voor vluchtelingen. Het rijk zou gaan zorgen voor “een sluitend beleid” door vluchtelingen ofwel verblijfsrecht te geven ofwel af te wijzen en ook daadwerkelijk uit te zetten.(1) Nogal wat gemeenten echter verwachten dat ze in en na 2009 nog steeds geconfronteerd zullen worden met op straat zwervende vluchtelingen die geen kant op kunnen. “Eerst zien, dan geloven”, is hun reactie op “de sluitende aanpak”. Ze geven het beleid van Albayrak het nadeel van de twijfel en houden hun eigen noodopvang vooralsnog open, zoals onder meer in Leeuwarden en Groningen. “We vinden het onverantwoord om de noodopvang nu te sluiten”, aldus woordvoerder Niko Beets namens de Groningse SP-wethouder Peter Verschuren. “Er zijn geen oplossingen voor de asielzoekers, ze zullen weer door onze straten zwerven.” Het gaat gemeenten niet zozeer om een menswaardige behandeling van vluchtelingen, maar vooral om “het probleem van de openbare orde”. Groningen begroot in 2009 200 duizend euro voor noodopvang, met tegenzin, want dat vindt men eigenlijk een taak van de landelijke overheid.

Daar staat tegenover dat in flink wat andere gemeenten de noodopvang al is gestopt of gaat sluiten. Daarbij wordt simpelweg aangenomen dat de pardonregeling alle opvangproblemen oplost, hoewel in de praktijk vaak het tegendeel blijkt. Ook het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt (LOS) zou in eerste instantie eind 2008 gaan stoppen. Maar diverse organisaties hebben gepleit voor een blijvend steunnetwerk voor illegale migranten en vluchtelingen. Het steunpunt gaat nu alsnog door, maar moet wel intensiever op zoek naar financiering.

Weerstand

De extreem-rechtse Fritsma was er als de kippen bij om in de Tweede Kamer bij Albayrak opheldering te vragen over de gemeente Groningen, die in strijd met het bestuursakkoord zou handelen en daarvoor hard aangepakt zou moeten worden. “Burgemeesters van gemeenten die de afspraken blijven schenden, moeten wat de PVV-fractie betreft onmiddellijk op non-actief worden gesteld”, brieste hij zelfs. In reactie daarop bagatelliseerde Albayrak de uitspraken die namens wethouder Verschuren waren gedaan. “De afspraak die gemeenten moeten nakomen, is dat eind 2009 de noodopvang dicht zal zijn. Elke keer als een individuele wethouder opstaat en zegt dat hij het er niet mee eens is, kunnen wij in de Kamer met elkaar praten over de mening van die ene wethouder, maar voor mij is het in het geval van Groningen belangrijk dat het geen collegestandpunt is. In de praktijk krijg ik nog steeds elke dag medewerking, ook van de gemeente Groningen, bij het “leegmanagen” van de noodopvang.” Albayrak zei “geen substantiële weerstand” van gemeenten te ondervinden.

VVD-Kamerlid Henk Kamp zette de staatssecretaris nog extra onder druk door te vragen of ze kon “bevestigen dat het niet meer bieden van noodopvang vanaf eind 2009 een cruciaal onderdeel is van de afspraken die zij met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft gemaakt”. Jazeker, benadrukte Albayrak. “Sterker nog, ik wacht niet tot eind 2009. Elk geval van lichte of zwaardere weerstand in de praktische samenwerking pak ik nu op om gemeenten te herinneren aan de afspraken die wij gemaakt hebben en om te bezien hoe gedrag zoals dat van de wethouder uit Groningen zich verhoudt tot het uiteindelijke doel dat wij met elkaar gesteld hebben en waar de VNG achter staat.” De VNG zou haar ”keer op keer” duidelijk hebben gemaakt dat men er alles aan wil doen om de noodopvang uiterlijk eind 2009 overal dicht te krijgen.

Het schimmige gevecht tussen Albayrak en de gemeenten is in volle gang. Albayraks boodschap aan de gemeenten is duidelijk: waag het niet om dwars te liggen. Maar de staatssecretaris heeft nog niet gewonnen, want uit recent onderzoek van LOS blijkt dat zeker 40 gemeenten toch doorgaan met noodopvang en dat ongeveer 20 gemeenten dat overwegen. De gemeentelijke argumentatie daarvoor is veelal opportunistisch. Niettemin blijft lokale steun voor afgewezen migranten en vluchtelingen van levensbelang.

Noot

Terug