De Fabel van de illegaal 99, maart/april 2009

Auteur: Roel Nagel

(Boekrecensie)

Oorlog op vijf continenten

Het boeiende boek “Oorlog op vijf continenten” gaat over de Tweede Wereldoorlog in de “herkomstlanden” van een groot deel van de migranten in Nederland: China, Marokko, de Nederlandse Antillen, Suriname, Joegoslavië, de Sovjet-Unie, Indonesië en Turkije. Het gaat ook in op de vraag hoe de herinneringen van de migranten zijn te integreren in de nationale herdenking van de Tweede Wereldoorlog.

De oorlogservaringen in de genoemde landen verschillen nogal van elkaar. Soldaten uit Marokko hebben in Europa meegevochten in Franse dienst, terwijl Turkije zich grotendeels buiten de oorlog heeft weten te houden. Voor Nederland ligt het begin van de Tweede Wereldoorlog in mei 1940. Maar in China begon het geweld al in 1937 bij de eerste schotenwisseling tussen Japanse en Chinese soldaten. Dat vormde voor Japan het startsein om China binnen te vallen. Voor veel landen vormt de Tweede Wereldoorlog een breuk. Voor China valt die periode echter juist te zien als een voortzetting van de Sino-Japanse oorlog. In Joegoslavië vochten de verschillende fracties die in verzet kwamen tegen de bezetting door de Asmogendheden, de monarchisten en de partizanen, onderling ook nog eens een burgeroorlog uit. In de Sovjet-Unie werden de Duitse troepen door sommige groeperingen gezien als bevrijders. En in de toenmalige Nederlandse koloniën, Indonesië, Suriname en de Nederlandse Antillen, kan de Tweede Wereldoorlog beschouwd worden als een opmaat tot dekolonisatie.

In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog was de herdenking hier voornamelijk gericht op Nederlanders. Centraal stond daarbij wie er goed en wie er fout waren tijdens de oorlog. Pas in de jaren 60 kwam er ook oog voor de slachtoffers van de nazivervolgingen, met name voor de Joden. Met het verstrijken der jaren eisen nu steeds meer groeperingen hun eigen plek op tijdens de herdenkingen. Maar dat botst met het dominante idee van nationale eenheid. Het boek vertelt een verhelderende geschiedenis van de steeds veranderende vormen van herdenken en kijken naar de Tweede Wereldoorlog.

“Oorlog op vijf continenten. Nieuwe Nederlanders & de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog”, Kees Ribbens, Joep Schenk en Martijn Eickhoff. Uitgeverij: Boom, € 19,50. ISBN: 9789085066439.

Terug