Gebladerte-reeks 14
Auteur: Eric Krebbers
De Fabel van de illegaal in actie tegen de Alphense illegalenbajes
In mei 1996 werd in Alphen aan den Rijn de illegalenbajes De Geniepoort geopend. In deze gevangenis van de zwaarste beveiligingscategorie zitten 144 mannen opgesloten die niets meer 'misdaan' hebben dan hier in Nederland te zijn. Ze worden grof uitgebuit en vrijwel volledig van de buitenwereld geïsoleerd. De Leidse organisatie De Fabel van de illegaal probeert wat verzet te organiseren.
De eerste paal voor de nieuwe bajes werd al in 1994 de grond ingemept door staatssecretaris Aad "alle illegalen moeten verdwijnen" Kosto. Dezelfde staatssecretaris was toen aan de slag met de nota "Werkzame Detentie" en met het ontwikkelen van het "sobere regime" voor Huizen van Bewaring. Kosto werd daarin bijgestaan door Ab van Manen, de huidige directeur van De Geniepoort. Het sobere regime wordt nu op zijn scherpst toegepast in Van Manens Geniepoort.
Bij het sobere regime zitten gevangenen in principe 23 uur per dag op cel, tenzij men werkt. Voor dat werk ontvangen gevangenen 1 gulden per uur, met een maximale toeslag van 80 cent. Er is nauwelijks recreatie en het bezoek wordt flink tegengewerkt. De Centrale raad voor de Strafrechtstoepassing oordeelde eind vorig jaar dat het "sobere regime" zo streng is dat het in strijd is met de wet. Daarop kregen de gedetineerden eens in de 3 weken een uur extra recreatie en werd de naam als gevolg van die kritiek veranderd in "soberder regime".
Binnen dat regime krijgen de illegalen een nog strengere aanpak dan de legale gevangenen. Ze kunnen minder toeslag verdienen, mogen bijvoorbeeld niet fitnessen en hebben geen contact met het maatschappelijk werk. Illegalen kunnen onbeperkt vastgehouden worden.
Alle Vluchtelingen Vrij!
Vooraf en de eerste maanden na de opening hebben medewerkers van De Fabel geprobeerd zoveel mogelijk feiten boven water te halen via interviews en het bezoeken van illegalen in de bajes. In december 1996 heeft De Fabel daarop met de Werkgroep vluchtelingen Vrij (WVV) en het Frysk Anty Fassisme Komitee (FAFK) een actiemaand georganiseerd en de landelijke krant "Alle Vluchtelingen Vrij" uitgebracht. Eind december deden ruim 40 mensen mee aan een manifestatie bij de Alphense illegalenbajes. Ook een handjevol nazi's waren van de partij, maar die kwamen vooral om directeur Van Manen en staatssecretaris Schmitz hun steun te betuigen.
Tijdens de landelijke actiemaand heeft De Fabel het initiatief genomen tot de oprichting van een Alphense illegalenondersteuningsorganisatie. Dat werd De Paraplu. Tegen de zomer van 1997 stond de groep stevig op poten. Deelnemers kwamen uit allerlei hoeken: het Leger des Heils, de Raad van Kerken, GroenLinks, het Rode Kruis, Vluchtelingenwerk en natuurlijk De Fabel. De kersverse organisatie stelde zich ten doel illegalen in de bajes te bezoeken, op straat gegooide illegalen op te vangen en last but not least: er via politieke druk en publiciteit voor zorgen dat er geen illegalen meer worden opgesloten.
Het onderzoekswerk van De Fabel ging intussen gewoon door. De Fabel bracht in september 1997 een Gebladerte-reeks brochure (nr. 7) uit over De Geniepoort. Daarin werden alle ervaringen tot dan toe in de strijd tegen De Geniepoort samengebracht. De tweede brochure, die je nu in handen hebt, sluit daar nauw op aan. De nadruk in dit nummer ligt op de maandelijkse manifestaties bij de bajes en de reacties daarop.