Homepage van De Fabel van de illegaal
zomer 2000

Hierbij reageren wij, de mensen van De Fabel van de illegaal, op het artikel "De fabeltjestrant" van Allie. Over dit artikel hebben wij intern uitvoerig met elkaar gesproken.

Ons verwondert de dubbelzinnige opstelling van Allie in zijn artikel. Enerzijds stelt hij dat De Fabel van de illegaal zonder meer de blikken in de linkse beweging heeft verruimd en het verstand heeft gescherpt. Wij verdienen lof, zegt hij letterlijk. Hij spreekt zijn waardering uit voor ons werk met betrekking tot het waarnemen van nieuw-rechtse, reformistische en esoterische tendensen binnen de linkse beweging. Deze tendensen verontrusten ons zeer en maken het wat ons betreft uitermate moeilijk om te komen tot een sterkere (of minder zwakke) linkse beweging die vanuit een duidelijk links perspectief campagnes opzet, actie voert en probeert tegenmacht op te bouwen.

Anderzijds stelt hij ergerlijk generaliserend dat "de stukken van De Fabel c.s." "slecht van vorm" en "bijzonder mager van inhoud" zijn, en dat ook nog eens "in toenemende mate". In een geslaagde poging om dat na te doen wat hij ons verwijt, veegt hij al onze artikelen op één grote hoop (inmiddels honderden artikelen, zie daarvoor onze website). Al onze stukken, al onze op papier verwoordde opvattingen deugen blijkbaar niet. Dat is nogal wat, om het maar eens voorzichtig uit te drukken.

Gebrek aan discussiecultuur

Onze artikelen zijn veelal kritisch en beschouwend. De laatste tijd besteden we meer aandacht aan waar het naar onze mening misgaat in de linkse beweging en analyse. Met onze artikelen proberen we duidelijk te maken welke richting de linkse beweging volgens ons in elk geval niet uit zou moeten gaan. We zijn ons ervan bewust dat die artikelen voor ophef zorgen en niet bij iedereen in goede aarde vallen. Aan de andere kant zijn velen enthousiast en positief over artikelen die we schrijven. In ieder geval laten wij kritieken, positief of negatief, niet van ons afglijden. Die nemen we juist ter harte en leiden bij ons onderling ook wel eens tot discussies en meningsverschillen.

De linkse actiebeweging in Nederland kent nauwelijks een discussiecultuur. Onderlinge verschillen binnen die beweging, hoezeer die ook in de weg kunnen staan van de opbouw van een anti-kapitalistische, anti-seksistische en anti-fascistische tegenmacht, worden eerder onder het vloerkleed geveegd dan uitgesproken. De Fabel van de illegaal gaat daar wat losser mee om. Wij vinden het van groot belang om discussies over positiebepaling binnen de linkse beweging voortdurend aan te gaan. Waarop is het wij-gevoel van de linkse actiebeweging gebaseerd? Wat delen we met elkaar en waar liggen (soms onoverbrugbare) politieke meningsverschillen? Waar staat links voor? Wat zijn de uitgangspunten van de beweging? Welke strategie moeten we volgen? Welke bondgenootschappen en samenwerkingsverbanden willen we wel of juist niet aangaan? Dat soort vragen zijn van wezenlijk belang, vinden we.

Ons zegje

Meningsverschillen binnen de linkse beweging zijn er altijd al geweest. Die verschillen maken vaak duidelijk wie welke positie inneemt. Dat kan op zich verhelderend werken. Echter, wij moeten de laatste tijd opvallend vaak constateren dat er binnen die beweging opvattingen worden verkondigd die daar volgens ons simpelweg niet (meer) thuishoren, hoe ruim en hoe open je die beweging ook zou opvatten. Wat wel en wat niet meer toelaatbaar is aan meningen en praktijken binnen de linkse beweging, moet volgens ons dan ook zo helder mogelijk worden gemaakt. Dat is de verantwoordelijkheid van iedereen in de actiebeweging. Allie meent echter dat wij ons zegje nu wel hebben gedaan. We zouden onze "definitieve statement" hebben gemaakt door uit de anti-MAI campagne te stappen. Maar linkse politiek en de samenleving ontwikkelen zich voortdurend. Politieke opvattingen moeten keer op keer worden gevormd en bijgesteld. Er bestaan in de politiek geen "definitieve statements".

Een voorbeeld van een ontoelaatbare mening vormt voor ons de opvatting van Willem Hoogendijk van Stichting Aarde over migratie (zie het artikel "Stichting Aarde flirt met nationalisme", geschreven door Fabel-medewerker Eric Krebbers). Hoogendijk meent doodleuk dat Nederland vol is (niet alleen met auto's, maar ook met mensen, zegt hij zelf). Volgens hem moet Nederland geen immigratieland zijn. Toen de CD-er Hans Janmaat jaren geleden met zijn "vol is vol"-propaganda stemmen probeerde te trekken, waren de protesten van de linkse beweging terecht fel. Nu Hoogendijk hetzelfde beweert (en dat is dus echt zo!), wordt niet zozeer hijzelf bestreden, maar meer degenen (wij dus) die kritiek leveren op een dergelijke rechtse stellingname. Legio andere voorbeelden kunnen we noemen, maar daarvoor verwijzen we naar onze stukken, en naar het stuk van het Internationalistisch Comité (IC) over de brochure "Vlucht naar voren!" van het Autonoom Centrum (zie nr. 38/39, april 2000, van onze krant). Het Internationalistisch Comité levert in dat stuk zware kritiek op de in de brochure verwoordde politieke visie waarmee het Autonoom Centrum het maatschappelijke debat over migratie wil aangaan.

Voor de duidelijkheid: dat stuk is niet door ons geschreven, maar we onderschrijven het politiek-inhoudelijk in grote lijnen wel. We kunnen ons de woede van het Internationalistisch Comité heel goed voorstellen, al zouden we in een eigen stuk een andere, meer zakelijke toon hebben aangeslagen. Dat wij op politiek-inhoudelijke gronden de kritieken van het Internationalistisch Comité wat betreft de brochure delen, zegt voor ons overigens niets over andere activiteiten van het Autonoom Centrum. Hun campagne tegen de KLM waarderen we juist. Daarom hebben we daar in ons laatste nummer ook aandacht aan besteed.

Man en paard

Allie stoort zich met name aan "de manier" waarop wij discussies op de agenda proberen te krijgen. Daarin staat volgens hem voor ons "de politiek als zodanig niet centraal, maar steeds afzonderlijke personen en groepen". In onze artikelen proberen we onder meer verrechtsende tendensen binnen de linkse beweging aan te wijzen en deze ook te analyseren. Wij vinden dat je "de politiek als zodanig" nooit los kunt en mag zien van de groepen en personen die deel uitmaken van die "politiek". De "politiek" in de buitenparlementair-linkse actiebeweging wordt juist gemaakt door tal van groepen en personen. Politieke denkbeelden kunnen niet losgekoppeld worden van concrete organisaties en initiatieven van mensen. Een dergelijke cultuur van strijd en kritiek is zo oud als de linkse beweging zelf.

Veel linkse mensen hebben geen enkel probleem met het noemen van concrete personen, organisaties en projecten binnen de linkse beweging, niet als het om een positieve presentatie van een project gaat en logischerwijze ook niet als het om een kritiek gaat. Sommige mensen, vooral degenen op wie de kritiek is gericht, kunnen zich boos en gekrenkt voelen. Ze zijn vanzelfsprekend emotioneel betrokken bij hun politiek. Het is natuurlijk jammer dat ze boos worden, maar het alternatief, een abstracte politieke stellingname, heeft voor ons nog meer nadelen. Wanneer je een ideologisch pijnpunt aansnijdt zonder man en paard te noemen, zonder concrete voorbeelden van projecten en organisaties, dan maak je de discussie veel te vrijblijvend. Anderen in de linkse beweging zullen zich dan veel minder of zelfs helemaal niet geroepen voelen om bij zichzelf te rade te gaan en zich af te vragen of hun eigen politieke theorie en praktijk in bepaalde opzichten misschien aanpassing behoeft.

Politieke plaatsbepaling

Wij vinden het noodzakelijk om in de politiek de concrete belangen en posities te laten zien. Dat is zeker van groot belang als linkse personen en organisaties voor de keuze komen te staan om al dan niet mee te doen aan een actie of campagne van anderen, bijvoorbeeld in de vorm van ondertekening van een petitie of deelname aan een samenwerkingsverband. Dan is het toch belangrijk om een plaatsbepaling te formuleren ten opzichte van deze initiatieven.

Een voorbeeld. Het Solidariteitskomitee Esteban Murillo vroeg enige tijd geleden onder meer onze organisatie om een petitie te ondertekenen tegen de uitlevering van de Baskische activist Murillo aan de Spaanse staat. Natuurlijk zijn wij tegen deportaties, ook in dit geval. Wij wijzen echter het Baskische nationalisme af, omdat wij nationalisme als ideologie afwijzen. Daarom hebben we in een artikel hierover in onze krant onze positie bepaald. Het is daarbij ondenkbaar dat wij in zo'n geval niet de concrete campagne en personen noemen.

Een ander voorbeeld. Zowel Janmaat als Hoogendijk vinden dat Nederland vol is (zie hierboven). Wie op deze opvatting kritiek levert zonder te noemen van wie die afkomstig is, ontneemt zichzelf de mogelijkheid om te wijzen op de aanwezigheid van rechtse standpunten in de linkse beweging. Dat Hoogendijk zichzelf en zijn politiek beschouwt als een onderdeel van die beweging, wordt wel bewezen door zijn initiatief om een structureel overleg te starten dat is bedoeld voor, in zijn woorden, "progressieve NGO's". Het is volgens ons van groot belang dat de linkse actiebeweging in Nederland weet waar Hoogendijk voor staat, wat voor soort standpunten hij uitdraagt en wat voor soort politieke praktijk hij heeft (waaronder samenwerking met de oerconservatieve ecoloog Edward Goldsmith in het netwerk Ecoropa). Het noemen van zijn persoon en zijn projecten is daarbij onontkoombaar.

Analyse en strategie

Allie rept in zijn artikel over "suggestief taalgebruik, drogredenen, halve waarheden, citaten-uit-de-context, oncontroleerbare associatieve verbanden en schimmige noten" waar wij ons in onze artikelen schuldig aan zouden maken. Volgens ons gaan wij vrij clean om met onze artikelen en bronnen. We zouden dan ook graag zien dat Allie deze niet uitgewerkte aantijgingen zou willen onderbouwen. Dan komen we misschien te weten waarop hij doelt.

Allie stelt verder dat we weigeren een helder standpunt in te nemen. Wat betreft het reilen en zeilen binnen de linkse beweging nemen we wel degelijk een standpunt, een positiebepaling in. We geven in ieder geval aan wat wij op dit moment ongewenste ontwikkelingen binnen de beweging vinden. Daarover horen we van andere linkse mensen te weinig. Vinden ze soms dat het binnen die beweging wel op rolletjes loopt, dat linkse politiek een maatschappelijke factor van betekenis is en dat de beweging eensgezind, daadkrachtig en met een helder anti-kapitalistisch en anti-patriarchaal politiek programma steeds meer invloed krijgt? Wij vinden van niet. Linkse politiek is juist zwaar onder druk komen te staan. Dat hoeft geen verbazing te wekken, want het keiharde dominante politieke klimaat dringt in alle hoeken en gaten van de samenleving door.

Ook vindt Allie dat we geen pogingen tot analyse ondernemen. We geven hem gelijk dat we meer energie zouden kunnen steken in artikelen over strategie, over de vraag waarom links en rechts regelmatig langs elkaar scheren en over de toekomst van links. We spreken ons inderdaad minder uit over de vraag hoe de linkse beweging vooruit moet. Ook wij beschikken niet over blauwdrukken voor fundamentele maatschappelijke veranderingen. Ook wij hebben te maken met de ideologische afkalving en verwarring die de restanten van de linkse beweging zo kenmerken. We hebben ons dan ook voorgenomen om meer te werken aan analyse en strategie, aan de weg die links zou kunnen inslaan.

Nek uitsteken

Allie suggereert, zonder concreet voorbeeld of bewijs, dat wij meer afbreken dan opbouwen, zelfs op wat hij noemt "ons eigen terrein", de illegalen. Weet Allie wel waar hij over praat? Al 10 jaar lang zijn we onophoudelijk plaatselijk en landelijk bezig met pogingen tot het op- en uitbouwen van samenwerkingsverbanden. Om wat voorbeelden daarvan te noemen (binnen die 10 jaar): het landelijke samenwerkingsverband van infocentra, het Multicultureel Initiatief Leiden, Leiden Voor Iedereen, de Leidse Derde Kamer, het Platform Illegale Vluchtelingen (PIV), Vrouwen Tegen Uitzetting, het Steunpunt Kerkasiel Iraanse Asielzoekers (SKIA), de Anti-MAI campagne, SIMPOS, Gezondheidszorg Illegalen Leiden (GIL), de illegalenbezoekgroep De Paraplu, en ga zo maar door. Verder hebben we bijvoorbeeld vorig jaar nog samen met anderen het initiatief genomen tot de oprichting van het comité Geen mens is illegaal. We doen daarbij vaak ook nog het saaie werk van het draaien van het secretariaat van deze campagnes en samenwerkingsverbanden. Feit is dat wij veel energie en tijd steken in het draaiende houden van de samenwerkingsverbanden. We komen daarbij veelal met initiatieven voor nieuwe acties en discussies, zoals iedereen weet die met ons heeft samengewerkt.

Helaas hebben we nogal eens ervaren dat sommige andere organisaties en personen de samenwerkingsactiviteiten lang niet zo serieus nemen. Sommigen voeren de taken die ze hebben toegezegd, niet uit, anderen bespreken de vergaderingen niet voor met de eigen groep, waardoor er geen gezamenlijk beslissingen van het samenwerkingsverband kunnen worden genomen. Inhoudelijke discussies over de te voeren gezamenlijke lijn komen zelden of nooit van de grond. Hoe vaak komen in linkse kringen mensen zonder verdere uitleg na verloop van tijd niet meer opdagen op de gezamenlijke vergaderingen? Wanneer we juist ook door dit soort verschijnselen merken dat een concreet project tot niets leidt, kiezen we er na diepgaande en langdurige evaluties in onze eigen groep zelfbepaald en expliciet voor om te stoppen, met een discussiestuk over onze politieke motivatie. We steken daarbij onze nek uit door onze politieke keuzes in het openbaar, mondeling en schriftelijk, voor anderen te beschrijven en te beargumenteren. Zo maken wij voor onszelf en voor anderen duidelijk welke politiek wij voeren, en welke richting wij willen uitslaan. Dat geeft ook frisse moed om nieuwe pogingen te wagen om nieuwe coalities aan te gaan. Want alleen staan we vanzelfsprekend nergens als het gaat om de opbouw van een tegenmacht van onderop.

De discussie "waar moeten we met links naar toe?" kunnen en willen we natuurlijk niet in ons eentje voeren. Andere organisaties, andere mensen, waaronder Allie zelf, zullen hier ook hun bijdrage aan moeten leveren. Pasklare antwoorden zijn er niet. Wel zijn wij zelf voortdurend bezig met een positiebepaling ten opzichte van politieke opvattingen en keuzes die wij in elk geval niet zien zitten. Dat is niet veel, maar wel wat. Misschien kunnen we er samen met anderen binnen de linkse beweging meer van maken.

De Fabel van de illegaal