Geen 5 mei voor mij

“Ik heb altijd uit respect meegedaan aan de Dodenherdenking op 4 mei. Dit jaar heb ik besloten om er niet meer aan mee te doen. Ik vind dat de Dodenherdenking zijn waarde heeft verloren door de hypocrisie van de samenleving.”

Zo begint de Facebook-post* van Christa Noëlla, die inmiddels viral gaat op de sociale media, en aanleiding heeft gegeven tot een hoogoplopend debat. Noëlla heeft gelijk: het is hypocriet om aan de ene kant de slachtoffers van fascisme, antisemitisme en homofobie te herdenken, en aan de andere kant weg te kijken voor het groeiende fascistische gevaar en het systemische racisme in onze eigen, hedendaagse samenleving. Natúúrlijk is het moeilijk verdedigbaar dat we wél een dodenherdenking hebben op 4 mei, maar niet op 1 juli (de dag die, wat mij betreft, erkend zou moeten worden als nationale herdenkingsdag voor de miljoenen slachtoffers van het Nederlandse kolonialisme en de slavernij). Noëlla heeft gelijk dat ze dit aan de kaak stelt – een gelijk dat bovendien nog eens bevestigd wordt door de krampachtige pavlovreacties aan uiterst rechter zijde.

Maar is #geen4meivoormij dan het best mogelijke statement? Ik twijfel. Niet omdat men van mij niet mag tornen aan dit soort heilige huisjes. Maar vooral omdat we het aan de vele slachtoffers van het fascisme en antisemitisme verplicht zijn om ze minstens eens per jaar te herdenken. Juist nu.

Dat wil niet zeggen dat we daar inhoudelijk geen kanttekeningen bij moeten plaatsen. De oranje franje op de Dam kan me sowieso gestolen worden – gezien het duistere verleden van dit koningshuis, heeft zoiets echt geen pas. En laten we het ook eens hebben over de vele afro-Amerikaanse militairen die bijdroegen aan de bevrijding van Europa, maar volledig zijn weggepoetst uit de populaire beeldvorming (hoe vaak zien we zwarte acteurs in films over de Tweede Wereldoorlog, om maar wat te noemen?). Of laten we eens nadenken over waarom er juist uit Nederland zo ontzettend veel Joden naar de vernietigingskampen konden worden weggevoerd. Want hoewel we ons ná de oorlog in Nederland zijn gaan zien als weerbarstige verzetshelden, mag inmiddels bekend zijn dat dit beeld allesbehalve accuraat is. De Nederlandse autoriteiten (en in het bijzonder de politie en geheime diensten) waren zéér coöperatief met de nazi’s. Zonder hun hulp zou het een stuk moeilijker zijn geweest om zoveel Nederlandse Joden, homo’s en communisten te vermoorden. Bovendien: een enkele Februaristaking en wat verzetsdaden daargelaten, keek een overgroot deel van de Nederlanders in ’40-’45 de andere kant op. Het moet gezegd worden. Hoe hebben ‘wij’ – de generatie van onze (over)grootouders – het toch zo ver kunnen laten komen? Waarom kwam men niet écht in verzet? Men had dit gevaar toch van een afstand kunnen zien aankomen? En wat te zeggen van de zogenaamde “politionele acties”, waaraan de Nederlanders zichzélf schuldig hebben gemaakt – slechts luttele jaren na de bevrijding?

Volgens mij is dát het soort vragen die we ons op 4 mei zouden moeten stellen. Niet alleen omdat we het verplicht zijn aan de miljoenen slachtoffers, maar ook om onszelf op die manier een spiegel voor te houden. Want – en daar heeft Noëlla helemaal gelijk in – het gevaar is allesbehalve geweken.

Willen we dan écht een statement maken, dan boycot ik liever die andere feestdag – niet 4, maar 5 mei. De dag waarop we ons helemaal geen kritische vragen horen te stellen, maar vooral onze zogenoemde ‘vrijheid’ moeten vieren. De dag die draait om het ingebeelde heldenschap van onze ’trotse natie’ en om het militaristisch vertoon. De dag waarop we doen alsof racisme en onderdrukking tot het verleden behoren, en we tegenwoordig in Nederland allemaal elkaars ‘gelijken’ zijn. Die vijfde mei – díe is pas hypocriet!

Laten we dus niet de vierde, maar de vijfde mei schrappen als nationale feestdag. En dan nemen we er de eerste juli voor terug. Want ook op die dag hebben we ons serieus een paar vragen te stellen.

#geen5meivoormij

Mathijs van der Sande

---

* Voor wie niet op Facebook kan of wil, hier de integrale tekst van Christa Noëlla, en daaronder een paar van haar tweets naar aanleiding van de vele racistische en seksistische reacties die ze (ook) kreeg.

“Ik heb altijd uit respect meegedaan aan de Dodenherdenking op 4 mei. Dit jaar heb ik besloten om er niet meer aan mee te doen. Ik vind dat de Dodenherdenking zijn waarde heeft verloren door de hypocrisie van de samenleving. Voor mij heeft 4 mei geen zin wanneer we het opkomende fascisme en moslimhaat in Nederland gewoon zijn gang laten gaan. Daarnaast vind ik dat de geschiedenis van mijn voorouders ook herdacht moet worden. Ik wil niet meedraaien in een eurocentrische samenleving waar witte geschiedenis belangrijker is dan de niet-witte geschiedenis, waar Nederland een zeer belangrijke rol in heeft gespeeld. Ik kan niet met een stalen gezicht de slachtoffers van fascisme herdenken wanneer wij elke maand nazi’s laten rond marcheren in de Nederlandse steden onder het mom van vrijheid van meningsuiting. Hoe kunnen wij het ermee eens zijn dat dit vreselijke verleden nooit meer mag gebeuren terwijl wij ondertussen bommen op Syrië gooien? Ik doe niet meer mee aan Dodenherdenking. Ik denk dat het een veel mooier signaal is als wij een betere toekomst kunnen achterlaten voor de jongere generatie door het hedendaags fascisme te bestrijden en door te dekoloniseren. Juist omdat wij moeten leren van het verleden en niet moeten vergeten.
Hashtag ‪#‎geen4meivoormij‬”

De samengevatte tekst van een aantal van haar tweets:

“Ey mensen, ik doe alleen een mededeling dat ik niet meedoe aan een herdenking. Ik krijg duizenden berichten. Ik heb nergens gezegd dat ik mijn mond niet ga houden of lawaai ga maken, dat is wat mensen er van maken. Er doen meer mensen niet mee aan de herdenking dan jullie denken. Wat ik zeg: ik doe niet mee aan de herdenking. Wat mensen verstaan: ik ga een bom op de Dam gooien. Wat ik zeg: ik doe niet mee aan de herdenking. Wat mensen verstaan: ik ga lawaai maken en de herdenking verstoren. Wat ik zeg: ik doe niet mee aan de herdenking. Wat mensen verstaan: ik wil de Dodenherdenking afschaffen. Ik krijg duizenden berichten. Wit Nederland wil mij dwingen om mee te doen aan een herdenking op 4 mei. Maar wanneer ik een nationale herdenkingsdag wil, moeten we in het heden leven. Ik word continu aandachtshoer genoemd. Waarom? Omdat ik een vrouw ben? And well DUH als je een actie doet vraag je altijd om aandacht. Want dat is wat je wil. Aandacht voor iets. Waarom is dat zo vreemd voor sommige mensen.”