Geen politie inzetten tegen seksuele intimidatie op straat
Een aantal maanden geleden las ik een artikel in de Groningse Universiteitskrant. Daarin stond dat de Groningse fractie van GroenLinks en de lokale partij 100% Groningen (seksuele) straatintimidatie tegen willen gaan. Toen ik dat las, was ik eerst heel blij. Ook al is het iets dat ik zelf zelden meemaak, ik weet dat het een ontzettend genormaliseerde ervaring is voor veel vrouwen en lhbti+ers.* Ik dacht dus dat het heel goed was dat die partijen zich ermee bezig hielden. Alleen toen ik het artikel tot het einde las, raakte ik teleurgesteld. Wat mij namelijk duidelijk werd, was dat de aanpak van GroenLinks en 100% Groningen een vorm van wit feminisme was.
Wat bedoel ik hiermee? Het blijkt dat de oplossing voor het probleem vooral wordt gezien in het erop afsturen van de politie of de handhaving: straatintimidatie moet worden verboden en op plekken waar veel straatintimidatie plaatsvindt moet meer handhaving en toezicht komen. Volgens mij is dit geen goede oplossing, omdat de politie niet voor iedereen meer veiligheid creëert. Zo is er bijvoorbeeld een stereotype dat bruine en zwarte mannen gevaarlijk zijn en een ongeremd seksueel verlangen hebben, vooral voor witte vrouwen. Deze witte vrouwen worden dan als onschuldig slachtoffer gezien van seksistische en gevaarlijke zwarte en bruine mannen. De combinatie van deze stereotypen zou er waarschijnlijk voor zorgen dat meer politie en handhaving vooral betekent dat veel zwarte en bruine mannen worden bestraft. Zo’n “oplossing” van meer handhaving houdt dus geen rekening met het racistisch karakter van de politie.
Feminisme
Daar bovenop staat de politie ook niet bekend als de voorhoede van het feminisme. Zo zijn er meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen het korps. Deze sfeer en het negeren daarvan door de politietop leidde bijvoorbeeld tot het opstappen van politiecoach Carel Boers in 2019. Het laatste externe onderzoek, dat alweer van 2006 dateert, constateert een structureel probleem van een seksistische cultuur binnen de politie. Volgens het onderzoek was er geen verbetering zichtbaar ten opzichte van de voorgaande twee onderzoeken van 1993 en 2000. Grote kans dat het nog steeds een probleem vormt, aangezien het erop lijkt dat het niet grootschalig werd aangepakt vanaf 2007.
Ook is de vraag of de politie niet regelmatig seksueel grensoverschrijdend handelt ten aanzien van de bredere bevolking. Ik weet dat dit een probleem vormt in de VS, maar er lijkt geen onderzoek naar gedaan te zijn in Nederland. Een enkel voorbeeld ervan is hoe in 2012 een vrouw in Raalte door twee politieagenten werd verkracht. De twee werden wel veroordeeld, maar het lijkt me goed om te benoemen dat agenten zich in een machtspositie bevinden waarin ze de mogelijkheid hebben om dit soort dingen te doen met een lage kans om daarna verantwoordelijk gehouden te worden. Als politieagent worden ze vaak op hun woord vertrouwd als ze iets beweren, wat het lastig zou maken voor een slachtoffer van seksueel geweld om mensen ervan te overtuigen dat een agent hen heeft geïntimideerd of lastig gevallen. En wantrouwen over hun verhaal is een probleem waar slachtoffers van seksueel geweld sowieso al last van hebben. Het zou dus waarschijnlijk heel lastig zijn om een rechter ervan te overtuigen dat een politieagent seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft vertoond.
Dan is er ook nog het feit dat veel mensen nogal makkelijk meegaan in wat agenten van hen vragen. Dit ligt er enerzijds aan dat men de politie vaak vertrouwt en anderzijds dat de politie natuurlijk de macht heeft om mensen te arresteren of boetes op te leggen. Dus de politie wordt of gezien als vriend of als dreigend. Dat betekent niet dat de politie echt aan seksueel geweld tegen de bevolking doet (of tenminste niet structureel), maar alleen dat ze dat waarschijnlijk wel zouden kunnen doen zonder daarvoor verantwoordelijk gehouden te worden.
Aanpakken
Als we zowel deze problemen met de politie als ook straatintimidatie serieus willen nemen, hoe kunnen we het probleem dan wél goed aanpakken? Straatintimidatie komt voort uit een oneven machtsrelatie. Machtsrelaties met betrekking tot gender en seksuele gerichtheid zijn niet iets dat alleen met de individuele houding van enkelen samenhangt maar maatschappelijk wordt geproduceerd. Het probleem moet dus ook maatschappelijk opgelost worden.
Hiervoor lijkt mij een tweedelige strategie handig. Aan de ene kant moet straatintimidatie voorkomen worden. Om dat te bereiken is het nodig om mensen ervan bewust te maken dat straatintimidatie gebeurt en hoe groot het als probleem is. Onderdeel daarvan is begrip creëren van hoe straatintimidatie met algemenere seksistische ideeën samenhangt, zoals het idee dat vrouwen passief zijn en door mannen veroverd moeten worden. Er is dus een bewustzijnsverandering nodig. Gezien hoe wijdverspreid seksistische ideeën zijn, moet dit ook niet slechts door enkele specifieke campagnes aangepakt worden, maar moet het in diverse lagen van de samenleving gebeuren, zoals onderwijs en media. Dat betekent ook dat deze bewustzijnsverandering niet alleen in het hoofd mag gebeuren, maar ook in maatschappelijke structuren. Dat betekent bijvoorbeeld dat de scheve machtsverhouding wordt tegengegaan door de bezits- en inkomensongelijkheid tussen mannen en vrouwen recht te trekken.
Aan de andere kant moeten we straatintimidatie nu direct tegengaan. Dat kan op spectaculaire wijze wanneer vrouwen zich aaneensluiten tegen straatintimidatie door in opstand te komen en de straten terug te nemen, zoals dat in het verleden onder andere met de Heksennacht is gebeurd. Maar ook op subtielere wijze door kwetsbare groepen zelfvertrouwen te geven door hen zelfverdediging te leren of door mensen te leren hoe je moet ingrijpen als je straatintimidatie ziet gebeuren.
Nickname
Noot
* Ik focus hier op seksuele straatintimidatie zodat ik het vooral over vrouwen en lhbti+ers heb. Ik negeer dus al de gevallen waarin bijvoorbeeld mensen van kleur of mensen met een lichamelijke beperking op straat geïntimideerd worden.
Ik snap niet helemaal wat het punt is. Is feminisme fout als het wit is? In welke betekenis van het woord “wit”? Is groenlinks fout omdat er niet van wordt uitgegaan dat alle politieagenten sexisten zijn?
Misschien kun je een keertje in gesprek met https://femnet.groenlinks.nl/
Hun e-mail is femnet@groenlinks.nl
Om “even” op Ronaldo te reageren.
Ik begrijp wit feminisme als feminisme dat vooral ten voordeel voor witte vrouwen is en het systeem van witte suprematie niet aanpakt. Een heel duidelijk voorbeeld hiervan is Aletta Jacobs die zich wel voor het stemrecht voor witte vrouwen heeft ingezet maar de niet-witte mensen (en dus ook de vrouwen) in de koloniën niet als waardig voor zelfbestemming ziet (https://atria.nl/aletta-jacobs/de-koloniale-stem-van-aletta-jacobs/). Ik zou willen beweren dat dit feminisme, een feminisme dat niet voor iedereen is (specifiek niet voor mensen van kleur), inderdaad fout is.
Ik zou ook willen beweren dat straatintimidatie met meer toezicht en handhaving aanpakken geen goede aanpak is omdat het niet kritisch op de racistische (een ook seksistische) dimensie van de politie is. Dit is natuurlijk niet voldoende om te zeggen dat groenlinks als geheel fout is. Dat betekend alleen dat ik met dit beleidsvoorstel oneens ben (of groenlinks als geheel “fout is” (een partij met een slecht programma) is een andere vraag. Of iedere individuele politieagent seksistisch is, is ook een andere vraag. De politie als een institutie heeft wel een interen seksistische cultuur en een maatschappelijke positie om ongestrafd seksistische handelingen te doen.
Ik hoop dat dit het duidelijker maakt 🙂
Aletta Jacobs is al 90 jaar dood, maar was de eerste vrouw in Nederland die een HBS bezocht, de eerste vrouw die universitair onderwijs volgde, de eerste vrouw die arts werd én de eerste vrouw die promoveerde. Haar broer was de eerste Jood die in Nederland burgemeester werd. Kun je zo iemand in die omstandigheden kwalijk nemen dat ze niet ook nog eens anti-racist was? Intersectionaliteit is leuk, maar je moet er geen whataboutisme van maken.
Ik ben dit type redenering ook wel eens tegenkomen bij rechtse amerikanen op internet: “Planned Parenthood is opgericht door Margaret Sanger, die geloofde ooit in eugenetica, dus Planned Parenthood is racistisch”.. Bullshit! “guilty by association”. Sanger is al 55 jaar dood, de Nazis hebben bewezen (“lebensborn”) dat eugenetica niet leidt tot superieure kindjes, en het bewijs (DNA e.d.) dat mensen niet op een zinnige manier in rassen onder te verdelen zijn stamt van na de tweede wereldoorlog.
Als je denkt dat groenlinks racistisch is moet je misschien maar eens naar een partijkongres gaan. Niet-leden zijn daar ook welkom
Ik moet altijd een beetje lachen als mensen met dit soort stropoppen-redeneringen komen.
Nemen anti-racisten Aletta Jacobs iets kwalijk? Nee. Ze is allang dood. Wel kunnen we leren van haar biografie. Een witte vrouw die een boel goede dingen deed voor witte vrouwen, was tegelijk actief bezig om zwarte vrouwen eronder te houden. Kennelijk kan dat binnen het feminisme, en dat is wat we daarvan kunnen leren. Het is belangrijk om te zorgen dat ons huidige feminisme niet racistisch is, of beter: actief anti-racistisch is. Witte feministen moeten daartoe voortdurend scherp zelfonderzoek doen. En daar schort het aan bij GroenLinks, betoogt de auteur terecht.
Hetzelfde doe je bij Sanger, die geloofde in eugenetica, en was dus klassist en racist: ze wilde haar ‘ras’ zuiver en sterk houden. Kennelijk kon ze dat verenigen met haar feminisme. De lering die daaruit getrokken dient te worden is dat feministen hun ideeën scherp moeten onderzoeken op sporen van dat eugenetisch denken.
Echt problematisch is als jij zegt dat de nazi’s bewezen zouden hebben dat eugenetica niet werkt. Het probleem is niet of al dan niet ‘werkt’: het probleem is dat het politiek en moreel volkomen verwerpelijk is! En het was nooit wetenschappelijk te bewijzen dat er ‘rassen’ waren, en ook destijds waren er voldoende wetenschappers die dat wisten.
Om te weten of GroenLinks racistisch is hoef je niet naar een congres te komen. Iedereen in Nederland is racistisch, we zijn allemaal het product van een wereldwijd systeem dat gefundeerd is op racisme. De meeste mensen hebben weinig macht om die structuren aan te pakken, maar een partij als GroenLinks al ietsje meer. Maar, om een voorbeeld te noemen, GroenLinks steunt al decennia het repressieve en op racisme gebaseerde Nederlandse migratiebeheersingsbeleid. Weliswaar wil men her en der de scherpe kantjes eraf halen, maar in de kern steunt men het beleid en stemt men in de Kamer voor. (En ja, de meeste andere partijen zijn explicieter en harder in hun racisme.)